Орталық жүйке жүйесі ағзаның барлық мүшелері мен мүшелер жүйесінің қызметін реттеуші,басқарушы орталық болып табылады.ұзақ уақыт жүйкенің шаршауы ерте қартаюды тудыратын анықтаған
“Ұлтаралық қатынастардың бұзылуы” 1922
Ол жасушалар мен ұлпалардың қоректенуін қамтамасыз ететін және реттейтін дәнекер ұлпалардың қартаю құбылысындағы маңызы ерекше деп түсінген
Прогерия
Адамның ерте қартаю белгісі.(балалық шақтан бастап жедел қартаю белгісі.)
Олардың терісінде қыртыстар пайда болып,шаштары ағарады,көздері нашар көреді,тамырлардың атеросклерозы т.б. Дамиды,яғни 20 жасқа жетпей-ақ нағыз кәрі адамға тән қартаю құбылыстары дамиды.тап осындай құбылыс 2001 жылы Атырау облысының тұрғыны 9-10 жастағы Нұржан атты балада байқалған.
Ерте замандарда адам өмірінің ұзақтығы қысқа болған.
Неандерталецтер
40% 14 жас шамасында дүние салған
15% -15-20 жас арасында
15% 40 жастан асқан
Тас дәуірі адамдары 50 жасқа дейін өмір сүрген
Еуропада 16 ғасырда -21 жас
17 ғасырда-26
18 ғасырда -34
20 ғасырда -50
21ғасырда - 60-75 өмір жасының орташа ұзақтығын құрады.
Адамдарда өмір сүруінің биологиялық мүмкіншіліктері 120-150жыл,дегенмен осы жасқа дейін өмір сүрушілер-ұзақ өмір сүрушілер.Ұзақ өмір сүрушілер барлық елдерде де кездеседі.Сол сияқты Қазақстан да Ұлы Жамбыл- 100 жыл өмір сүргені бәрімізге айғақ.Дегенмен ұзақ өмір сүрушілер Абхазияда Аджария Грузия Әзірбайжан Солтүстік Кавказ Таулы Алтайда жиі кездеседі
Дүниеде ең ұзақ өмір сүрген ,Гинннестің рекордтар кітабына енген Шерәлі Мүслімов ол 168 жыл әкесі 110 шешесі 90- жыл өмір сүрген
