«асан қАЙҒы көшпенділер философы» Сабақтың мақсаты: Білімділік

• 
  “Жырау” деген атау қандай сөзден шыққан?
  
• 
  Қандай жырауларды білесің?
  
• 
  Жыраулар поэзиясының тақырыптарын атаңдар.
  
• 
  Жыраулар поэзиясының атасы кім?
  
• 
  Жыраулар поэзиясы туралы түсінгеніңді әңгімеле.
  
• 
  Жыраулар поэзиясының құндылығы неде?
  

Оқушылар, Жер – қастерлі де, киелі ұғым. Жер туралы ата-бабаларымыздың қандай сөздерін білесіңдер? Жер – байлық,

Мал – бір жұттық.

Батыр – бір оқтық,

Жер – мәңгілік дейді. Халқына шұрайлы Жер іздеген кімді білесіздер? (Асан қайғы) Олай болатын болса, бүгінгі өтетін тақырыбымыз Асан қайғы туралы болмақ. Жыраулар поэзиясы несімен құнды? Халқымыздың басынан кешірген тарихи оқиғаларды, қилы-қилы заманды, оның басына түскен ауыртпалықты жырлауында емес, елдің саяси- әлеуметтік дүниетанымын, ой-санасын көркем тілмен көрсете білуінде. Сондықтан да Ш.Уалиханов жыраудың ой-толғанысының тереңдігін бағалап, «Даланың ұлы философы» деп таныған.

Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы «Асан қайғы – көшпенді елдің философы» деп аталады. Ғасырлар тұңғиығынан өтіп, ұрпақтан-ұрпаққа жеткен бағалы еңбектерін ел аузынан жинап алып, жүйеге түсіру ісіне талпыныс ХІХ ғасырдың үлесіне тиді. Ал оны жинап, зер салу ғалым Ш.Уәлихановтың маңдайына жазылған екен. Біз ғалымның берген осы анықтамасының дәлдігін сабақ барысында ашуға талаптанамыз.

- Қайғы, көшпелі, философ деген сөздерді қалай түсінесіңдер?

Сөздердің мағыналары анықталады.

Электронды оқулықты пайдалана отырып, «Топтастыру» әдісі бойынша Асан қайғының өмірінен мағлұматтар беру.

Енді, балалар, «...Таза мінсіз асыл сөз

Шер толқытса шығады,» - деп Асан атамыз айтқандай, бұл толқытқан шер не еді? Оның асыл сөздерін тудырған қандай мұң еді? Жеке басының қайғысы ма?

Асан қайғысы – бүгінгі тіршіліктің, ертеңгі болашақтың қиялын ойлағандықтан қайғы. Асан мұңы – өмір мен жалпы тіршілік атаулының өзекті мәселелеріне жауап іздеген заман сыншысының мұңы.

Мүрит - діни лауазымды адамдарға қол тапсырып, солардың ісін дәріптеуші шәкірт, ізбасар

Ғаріп - жетім, мүсәпір

Әзіз - өтірік, өсек айтатын адам

Азғын - қаз, үйрек, аулап қоректенетін лашын тұқымдас жыртқыш құс

Тұйғын - азып-тозған

Пір - қолдап-қорғаушы, сыйынушы адам

Насихат - ақыл-кеңес

Құдадың - қаршыға тұқымдас кішірек келген жыртқыш құс

Бел - таудың қырқасы

ІІ топ. ...Қилы-қилы заман болмай ма? Суда жүрген ақ шортан Қарағай басын шалмай ма? - деген толғауындағы қарағай мен ақ шортанның бейнесін Асан қайғы кең көлемде қалай айтқан?

1.Сахара халқының тұрмыс –тіршілігімен таныстық.

2.Даналығымен таныстық.

3.Мейірмандылық, ізгілік келбетін көрдік.

4.Әлем, табиғат, адамзат тағдыры туралы пікірінің құндылығын білдік.

Ендеше , Шоқан УӘлиханов Асан қайғыны ел, жер, су жайлы сындарлы пікір айтқан көкірегі мұңға толы, айрықша сом бейне деп таныған екен. Шоқан бағасы – Асан атаға дәл берілген анықтама.

Толғауларын жаттау