Үлы Тұранның Ү лдары 171
Бұл кеш өркениетке өрлеудегі алғашқы ашылған лала гүлдің қауызындай ойын-сауық еді. Бұрын-сонды қазақ даласында мұндай әдеби кеш, көңілді қойылым болмағаны мәлім. 1913 жылғы жұт қалың елдің қабырғасын ойсыратып, тұрмыс-тіршілігін, күйзеліске ұшыратты. Сол кезде семинарияның ш әкірттері қаншама қиналса да оқудан қол үзген жоқ. 1917 жылғы Ақпан төңкерісінен кейін Семейде билікті өз қолына алғысы келіп өршеленген көптеген үйымдар бас көтерді. Олардың үндеулері мен үрандарының көптігі сонша, қайсысының соңынан еріп, кімді жақтаудың өзі қиынға сокты. Әйтеуір, әперер әділет, тендігі мен жарылқайтын жақсы- лықтары көп. Кімге сенеріңді білм ейсің. Сондай аласапыранда семинариядағы оку да үзілді. Қаныш ауруханаға түсіп, сырқатынан айық- қан соң Баянауылға тартты. Жазды ауылында өткізіп, күзгі салым Семейге келеді. Мұнда тағы да ауруханаға түседі. Дерті сол — суық тиген. Көкірек ауруы мендеп кетпес үшін дәрігері С. Н. Разумов “Жедел ауылға қайт” де ген кеңес берді. Ауылдың самал ауасын жұтып, кәусар қымызын ішіп, тез емделуге болатынын ескертті. Қаныш соңғы оқу жылы екенін айтып, семи- нариясын қанша қиғысы келмесе де, амалсыз дәрігердің ақы л-кеңесіне көнді. Қаныш Сәтбаев өз естелігінде, ол туралы былай әңгімелейді. “Бұл 1917 жылдың қоңыр күзі еді. Күн суық. Жел өң м ен ің н ен өтеді. Дәрігерлерден кайран болмады. Жан-жүрегімді дерт қинайды. Елге кетпес- ке амалым қалмады. Кеш болып калған шақ. Ымырыт үйіріле семинариядан шығып, Әбіқай ағаның үйіне барып, ондағы кітаптарымды алып, ауылға ке- туге бекіндім. Бұрыштан шыға бере өң-түссіз сұп-сұр біреу кездесті. Орта
