әміршілері мен уәзірлері атанған. Өзі де ханның кеңесшісі, тіпті хан бала-
ларының тәрбиешісі болған. Қалмақтардың шапқыншылығы кезінде Ондан
хан мерт болып, артында 13 жасар ұлы Ораз М ухаммед қалады. Хан
өлімінен соң аулы жөңкіліп, Сібір ханы Көшімге қарай көшеді. Осы кезде
Қадырғали ханның мирасқоры Ораз М ұхаммедтің тәр би еш ісі болып
жүрген.
Қадырғали да жоғарыда баяндап өткен бабаларымыз секілді төл тілі
түркіге қоса араб пен парсы тілін жақсы білген. Ол өз жазбаларында “өз
басым көптеген елдерде, қалаларда болып, көптеген кітаптар оқып, өзге ха-
лықтардың әдет-ғұрпы мен тұрмыс-салтын қүлақпен естіп емес, көзбен де
көрдім”- деп жазады.
1558 жылы Қадырғали мен Ораз Мухаммед бүркіт салып саятшылықта
жүргенде Сібір әскер басы Чулковтың қолына түсіп қалады. Еш кінәлары
болмаса да оларды кепілдік етіп, М әскеуге алып барады. Әйелдері мен бала-
ларын да осылай кепілдікте ұстайды.
1598 жылы Қадырғали Жалайыри патша сарайында болады. 1600 жылы
Борис Годунов оны Қасымов хандығына хан етіп тағайындайды. Бүл хандык
Иван Грозный патшалық етіп тұрған тұста М әскеудін түбінде құрылган еді.
Шындығына келгенде ол Россия мен Қазан, Қырым мен Астрахан хандық-
тары арасын жалғастырушы (жапсарбасты) хандық еді. Ораз Мүхаммедке
патшаның төрт сенімді уәзір лерінің біріндей сенім білдірді. Иван Гроз-
ныйға да, Борис Годуновқа да осындай тақта отырған сенімді кісі керек
болды. Олар осы адам арқылы Ресей саясатын жақтаушылардыц кім екенін
Ұлы Тұранның Ү лдары
95
танығысы келді. Оның үстіне Қасымов хандығы арқасында көршілерінде не
болып жатқанынан да хабардар болады.
Осылай Ораз Мұхаммед хан болып тағайындалған соң амалсыз Қадырға-
Достарыңызбен бөлісу: |
