Ш ейбан ұрпақтары Түмен патшасы деген лауазымды да қабылдады. Олар
Сібірдің бір бөлігін билеп тұрды. Бұл әулет 1659 жылға дейін билік құрды.
Ең бірінші хандықты 1500 жылы Әбілхайырдың немересі Мухаммед Ш ейба
ни орнатты. Сол хандық билік XX ғасырдың басына дейін үзілген жоқ.
Жошының басқа бір баласы Төбел Бүг жағасындағы пешенектерді билеп
тұрды. Ол Алтын Орданың ісіне белсене атсалысқан кәдімгі Ноғайдың ата
сы.
Асанбай АСКДРО В
84
ШАЙБАН ӘУЛЕТІ
Ш Ы Ң ҒЫ С ХАН
Ж ^ш ы
Шейбан
1
Ибрагим
Темірдің ұрпақтары бір-бірімен орталық билікке таласып, қырқысып жа-
тқанда ұлы әмірші Темір құрған мемлекет ыдырау халінде тұрған еді. Оның
үстіне М ауераннахрға жаңа күш келіп қосылды. Бұл күш бас-басы м ен
кетіп, мемлекетті талапайға салғысы келген кішігірім иеліктерді біріктіріп,
берік билік орнатты. Олар өзбек тайпалары еді. Оны Әбілхайырдың
немересі, Үлықбектің ш өбересі Мүхаммед Шейбани басқарды. Оның ал-
тыншы атасы Ш ыңғысханның нем ересі ерж үрек Ш ейбани. М ұхамед
Ш ейбани болса Шейбан әулетінің билігін құрып Шыңғыс хан тұқымынан
тарихта аты қалған жалғыз тұлға.
Ал, оның бір бұтағы Түмен патшасы болып, Сібір жақта жатқанын да
қоса айту керек. Негізгі бөлігі Мухаммед Ш ейбанидің басшылығымен Мау-
ереннахрға қоныс аударып, ондағы Темір әулетінің қалдықтарын ығыстыра
бастады. Сол қираған А қсақ Темір империясының орны нда Ө збек
мемлекеті орнады. Ол Бұқара, Хиуа ж ән е Қоқан хандықтары болып, XX
ғасырдың жиырмасыншы жылдарына дейін өмір сүрді.
Ш ейбандықтар немесе олардың әйелдер жағынан тарайтын үрпақтары
(XVI, XVII, XVIII ғасырлардың өн бойында) тек Хиуа меи Бүкара хандықта-
Достарыңызбен бөлісу: |
