Асанбаи асқаров үлы түраннын үлдары «НҮрлы әлем»


рына ғана ем ес, сондап-ак Астрахан хандыгына да биліктеріи ж үргізіп



Pdf көрінісі
бет113/299
Дата19.08.2023
өлшемі27,11 Mb.
#179883
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   299
Байланысты:
ҰЛЫ ТҰРАННЫҢ ҰЛДАРЫ

рына ғана ем ес, сондап-ак Астрахан хандыгына да биліктеріи ж үргізіп
келді. Шейбанп әулеті билеушілерінің астанасы Самаркан шаһары бодды.
Ал, Бүкараға өз істерін баскаруға дербестік берілді. Тарихшылардың түжы-
рымдауынша, Бұкараны бүкіл Мауерамиахрға беделі бар дара түлға баскару


Ұлы Тұранның Ү лдары
85
керек болды. Сонымен қатар мирасқорлардың таққа отыруы осы Бұқарадан
басталды. Мухаммед Шейбани елді ұзақ басқарған жоқ. Ол 1510 жылы 29
қарашада Мерв түбінде жаңа парсы мемлекетінің негізін қалаған Исмаил
шахпен болған шайқаста шейіт болды. Мухаммед Шейбанидің өлімінен соң
біраз уақыт Темірдің әулеті Бабыр бастап қайтадан бас көтерді. Алайда, көп
узамай Ш ейбани әулеті Бабырды ығыстырып шығарды. Расын айтсақ,
Мұхаммедтен кейін билік оның ұлдарына емес, Әбілхайырдың үрім бұтақ-
тарының өкіліне тиді. Жалпы алғанда, Ш ейбани әул етін ің Әбілхайыр
ұрпақтары Мауераннахрдың билігін XX ғасырдың басына дейін қолдан
бермеді. Олардың арасында атақты да, қаһарлы хандар болды. Бір сөзбен
айтқанда Шейбани әулетінің билік тұсындағы Мухаммед Шейбанидің орны
ерекше. Оның тарихтағы осы ірі тұлға екендігіне Бартольд, Рашид-ад-дин,
Әбілғазы сынды зерттеушілер үлкен баға берді. Әбілғазының деректері бой-
ынша, Ш ейбани әул етінің билігі әкеден балаға мұрагерлікпен беріліп
отырған. Ол ханзадалардың есімдері— Баһадүр, Жошы-Бұқа, Бадақұл, Мін
Темір, Болат. Ал Болаттың өлімінен соң оның мурасын екі ұлы Ибраһим
мен Арабшах бөліп алды. Тарихшылардың айтуынша, Мұхаммедтің 12 бала-
сы болтан. Ибрагим мен Арабшах кейін бірігіп Иса-А раб атанған. Олар
билеген елді өзбектер деп атайтын.
Әбілхайыр, сөз жоқ, Тұранның көрнекті ұлдарының бірі болып тарихта


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   299




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет