Асхат әлімов интербелсенді әдістерді жоғАРҒы оқу орындарында қолдану оқу құралы Алматы
Жоғарыда қарастырылған білімнің төрт түрін
жүктеу/скачать 1,86 Mb.
|
АСХАТ ӘЛІМОВ-интербелсенди адистер (2)
| Жоғарыда қарастырылған білімнің төрт түрін репродуктивтік (қайталау) білім тобына біріктіруге болады.
И.Я.Лернер келтіргендей, мектепте оқыған жылдарда оқушылар 10 мыңнан астам тапсырмаларды орындайды екен. Мұғалім оқушылардың қайталау (репродуктивтік) әрекеттерін ұйымдастыруға ықтиярсыз кесілген сияқты, өйткені онсыз білім мазмұны әу бастан сіңірілмейді (Лернер И.Я. Показатели системы учебно-познавательных заданий. // Новые исследования в педагогических исследованиях. Вып.2(67).М. Педагогика, 1990.-80с.). Репродуктивтік білім игеру кезінде пәлендей өзгертуді қажет етпейді, өйткені олар сол бәз қалпында қайта келтіріледі. Мұндай білімдерді шартты түрде бірінші деңгейге жатқызуға болады. 5. Салыстыратын, теңдестіретін білім. Мұндай білім практика мен ғылымда кеңінен таралған, ол интеллектуалды (парасатты) тұрғыдан дамыған адамдарға, әсіресе мамандарға, тән. Бұл адамдар талдау жасай біліп, қандай да болмасын бір мақсатқа жетуде әрекеттердің ең дұрыс варианттарын таңдай біледі. Н.Кузанский айтқандай, «Барлық зерттеушілер белгісіз нәрсе туралы басқа бір таныс нәрсемен салыстыру арқылы пайымдайды. Сондықтан да барлығы да салыстыру арқылы зерттеледі». 6. Қарама-қарсылықтарды, қайшылықтарды, антонимдерді, т.с.с. объектілерді білу. Мұндай білім оқытуда, әсіресе оның бастапқы кезеңдерінде, өте маңызды. Кейбір салаларда мұндай білім басты болып саналады. Мәселен, өмір сүру қауіпсіздігі негіздерінің мектептегі курсында оқушылардың не нәрсені жасауға болатындығын және не нәрсені ешқандай да жағдайда жасауға болмайтындығын нақты білуі керек 7. Ассоциативтік білімдер. Мұндай білім интеллектуалды (парасаттық) тұрғыдан дамыған және шығармашыл адамдарға тән. Ассоциациялар неғұрлым бай болса, соғұрлым шығармашылықтың көрінуінің шарттары көп болып, оның ықтималдығы арта түседі. Көп жағдайда тұлғаның тіл мәдениеті, жазушы жұмысы, суретші мен конструктордың, басқа да шығармашыл кәсіп жұмыскерлерінің еңбегі ассоциациялардың байлығына байланысты. 8. Жіктеу (классификациялау) білімі. Жіктеуге (класстарға бөлуге) зерттелетін объектілерді топтарға, класстарға, отрядтарға, түрлерге, т.б. бөлу мен жүйелеу жатады. Жіктеулер ғылым мен практикада жиі қолданады. Мысал ретінде Линнейдің классификациясын, Менделеевтің химиялық элементтер жүйесі, аурулар мен дәрілерді жіктеу, т.б. келтіруге болады. Классификациялық білім жалпылама, жүйелі білімге жатады. Ол да интеллектуалды дамыған адамдарға ғана тән, өйткені дамыған абстрактілі сананы, құбылыстар мен процестерді біртұтас және өзара байланыста көруді қажет етеді. Келтірілген білім түрлерін (Салыстыратын, теңдестіретін білім, Қарама-қарсылықтарды, қайшылықтарды, антонимдерді, т.с.с. объектілерді білу, Ассоциативтік білімдер, Жіктеу білімі) екінші деңгейге жатқызуға болады. Мұндай білімдер оқушыларға типтік тапсырмаларды шешуге септігін тигізеді. Бұл білімдер әрбір нақты тапсырманы бұрыннан таныс құбылыстар мен әдістерге жатқызуға мүмкіншілік береді. 9. Себеп-салдар қатынастарын білу, негіздер (дәлелдер) келтіре білу. В. Шекспир кезінде «Түсіндіруге мүмкін емес құбылыстардың уақыты өтті, енді баршаның салдарын анықтау керек» деп жазған. Бүгінгі күні ғылым қандай да болмасын қарастырылатын жәйттің себебін анықтайтын талдауды зерттеудің басты бағыты ретінде таңдап алған. «Мен білемін» деп дау туғыздырмайтын негіздерді (дәлелдерді) келтіргенде айтуға тұрарлық (Витгенштейн, Л. О достоверности. //Вопросы философии, 1991, 2, С.67-120). «Себептілік – кез келген білімнің негізі» (Бердяев Н. Судьба России. М.: Эскимо-Пресс. 2000.-736с.-С.80). 10. Процессуалдық, алгоритмдік, процедуралық білім. Практикалық әрекеттердің негізін құрайды. Бұл білімдерді игеру кәсіби дайындық пен мәдениеттің елеулі нышаны болып табылады. 11. Технологиялық білім. Бұл білім технологиялық тізбектің жеке операциясын білуді немесе мейлінше аз шығындармен қойылған мақсатқа жеткізуге мүмкіндік беретін білімдердің жиынтығы. Аталған білім түрлерін (Себеп-салдар қатынастарын білу, негіздер келтіре білу, Процессуалдық, алгоритмдік, процедуралық білім, Технологиялық білім) жоғарғы үшінші деңгейге жатқызуға болады. жүктеу/скачать 1,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|