Атты Республикалық ғылыми конференция материалдарының жинағы 4 сәуір 2022 жыл
жүктеу/скачать 12,12 Mb. Pdf көрінісі
|
collection-of-the-conference-chemistry
| Кілт сөздер:
дәрілік өсімдіктер, белсенділік, Artemisia annua L., В5 дәрумен , С дәрумен Қазіргі уақытта дәрілік өсімдік заттарына тұтынушылық сұраныстың артуының тұрақты үрдісі байқалады. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымыныңмәліметтері бойынша, әлем тұрғындарының шамамен 80% негізінен табиғи дәрі-дәрмектерді пайдаланады. Бұл өсімдік тектес бірқатар биологиялық белсенді заттар синтетикалық заттарға қарағанда жоғары белсенділікке ие, сонымен қатар олар улы емес және жанама әсерлерді тудырмай ұзақ уақыт бойы қолданыла алады [1]. Осыған байланысты биологиялық белсенділігі бар жаңа өсімдіктерді жүйелі түрде іздеу жүргізіледі. Өсімдіктерді қолданудағы дәстүрлі медицина тәжірибесі осындай іздеудің көзі болып табылады. Осыған орайбіржылдық жусан-Artemisia annua таңдалған болатын. Artemisia annua L. (Asteraceae тұқымдастығы) өсімдігінің сабақтарын, жапырақтарын, гүлшоғырларын зерттеу нәтижесінде,әдебиеттерге сәйкес, ол безгекке, қатерлі ісікке, вирусқа, туберкулезге қарсы белсенділікке ие болып келетіні анықталды.Осылайша, Қазақстанда өсетін біржылдық жусан шөптерінен жаңа перспективті фитопрепараттарды зерттеу және анықтау бүгінгі күні өзекті болып табылады[1]. Зерттеу мақсатыретіндеArtemisia annua L.(Asteraceae тұқымдастығы) немесе біржылдақ жусанның дәрумендік құрамын анықтауқажет. Жусан Павлодар облысының жайлау жерлерінде гүлдеу мерзімінде (шілде-тамыз айларында) жиналды. В5 дәруменін зерттеу үшін МН 3008-2008 [2] әдістемесі бойынша жүргізілді. Әдістеменің негізінде пантотен қышқылының қышқылдық гидролизі, соның нәтижесінде пантолактон түзіліп, соңғысын хлороформмен экстракциялап, газ-сұйық хроматографияны қолдана отырып, оның ерітіндідегі құрамын анықтау болып табылады. Өлшеулерді орындау алдында мынадай жұмыстар жүргізілді: өлшеу аппаратурасын дайындау, ерітінділерді дайындау, градуирлеу сипаттамасын белгілеу, сынамаларды іріктеу және талдауға дайындау.Өлшеу аппаратурасын дайындау пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес газды хроматографты қамтыды. Колонкалар термостаты, буландырғыш және детектор үшін жұмыс режимдерін орнатыңыз. Егер нөлдік сигналдың дрейфі ең жоғары сезімталдық кезінде 0,00001-0,00002 мВ-тен(сигналды тіркеу шкаласының 1-2%) аспаса, газ хроматографының жұмысы тұрақты болып саналады [2] . 110 j-ші параллель сынамадағы пантотен қышқылының құрамын анықтау нәтижесі ретінде мынадай формула бойынша екі бірлік өлшем нәтижелерінің орташа арифметикалық мәні қабылданды: (1) мұндағы (2) (3) Бұл жерде және -градуирлеу графигі бойынша есептелген параллель сынаманың бірінші және екінші бір өлшеміндегі пантолактон концентрациясы, және - параллель сынамалардағы ілмек массасы, г; - параллель сынамадағы құрғақ қалдықты сұйылту үшін алынған хлорлы метиленнің көлемі, ; 100-100 г өнімге қайта есептеу коэффициенті[2]. Соңғы нәтиже ретінде екі параллель сынамадағы пантотен қышқылының құрамын анықтаудың орташа арифметикалық мәні алынды: (4) Нәтижесінде 100 г сынамадан В5 дәруменінің 0,173 мг мөлшері алынды. С дәруменін зерттеу үшін мемлекетаралық стандарт Р EN 14130-2010 [3] әдістемесі қолданылды. Әдістеме сынамадан С дәруменін метафосфор қышқылының ерітіндісімен экстракциялауға, толқын ұзындығы 265 нм кезінде спектрофотометриялық детектрлеу жасай отырып, жоғары тиімді сұйықтық хроматография әдісімен аскорбин қышқылының мөлшерін анықтауға негізделген. Сынақ жүргізу кезінде сынама ерітінділері мен градуирлеу ерітінділерін дайындау және оларды талдау арасындағы өте қысқа уақыт аралығы қамтамасыз етілді. Талдау кезінде бөлмедегі температура 25 °C аспау керек, талданатын ерітінділерді қолданудың шекті мерзімі-оларды дайындаған сәттен бастап 8 сағат[3]. С дәруменін сандық анықтау үшін сынама ерітіндісіне және градуирлеу ерітіндісіне хроматографиялық талдау бірдей инжекция көлемінде (50 мм дейін) жүргізілді. Нәтижелерді өңдеу сыртқы стандарт әдісімен немесе градуирлеу сипаттамасын қолдана отырып жүзеге асырылды.Сыртқы стандарт әдісін қолданған кезде сынама ерітіндісіндегі талданатын заттың массалық концентрациясы сынама ерітіндісінің хроматограммасындағы аналит шыңының ауданы немесе биіктігі және градуирлеу ерітіндісіндегі аналиттің массалық концентрациясы мен осы ерітіндінің хроматограммасындағы шыңның ауданы немесе биіктігі арасындағы арақатынас негізінде есептелді. Градуирлеу сипаттамасын пайдалану кезінде аналитикалық сигналдың аналиттің массалық концентрациясына сызықтық тәуелділігінің шекарасында оның анықтау аймағының болу шартының сақталуын бақылайды [3]. Талдау нәтижесін есептеу градуирлеу сипаттамасын қолдана келесі жеңілдетілген әдіс қолданылады [3]. Аскорбин қышқылының массалық үлесі мг/100 г, келесі формула бойынша есептеледі: (5) мұндағы сынама ерітіндісінің хроматограммасындағы L-аскорбин қышқылы шыңының ауданы немесе биіктігі, аудан немесе биіктік бірліктерінде; -градуирлеу ерітіндісіндегі L-аскорбин қышқылының массалық концентрациясы, ; - қалпына келтіру реакциясын жүргізу алдында дайындалған сынама ерітіндісінің жалпы көлемі, ; - қалпына келтіру реакциясын жүргізу кезінде қолданылатын сұйылту коэффициенті (бұл жағдайда 2,5); 100-нәтижені 100 г-дағы мг-ға қайта есептеу коэффициенті; 111 -градуирлеу ерітіндісінің хроматограммасындағы L-аскорбин қышқылы шыңының ауданы немесе биіктігі, аудан немесе биіктік бірлігінде; - сынама ілмегінің салмағы, г; 1000-микрограммнан миллиграммға қайта есептеу коэффициенті. Нәтиже мг/100 г құрайды [3]. Нәтижесінде 100г сынамадан С дәруменінің 12,306 мг мөлшері алынды. жүктеу/скачать 12,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|