Ауыз қуысының және оның туындыларының сілемейлі қабықшасының гистофизиологиясы. Өңештің гистофизиологиясы

Ірі
 
сілекей
 
бездері
 
Ауыз
қуысына
ірі
3 
жұп
сілекей
бездерінің
ӛзектері
ашылады
: 
құлақ
маңы,
жақ
асты
және
тіл
асты
.
Сонымен
қатар
шырышты
қабатта
кӛптеген
ұсақ
сілекей
бездері
орналасады
:
ерін,
ұрт,
тіл,
таңдай
. 

Құлақ
 
маңы
 
безі
 
(
gl. parotis
) 
–
күрделі
альвеолярлы
тармақталған
бездер
. 
Ӛзінен
белокты
секрет
бӛлді
.
Сыртынан
тығыз
дәнекертінді
капсуламен
қапталған
. 
Секреторлы
бӛлімнің
жасушалары
:
белокты,
шырышты
жасушалар
және
миоэпителиальді
жасушалар
. 
Жақ
 
асты
 
бездер
(
gll. submaxillare
) 
–
күрделі
альвеолярлы
(кей
жерлері
альвеолярлы
-
түтікшелі)
тармақталған
бездер
. 
Бӛлетін
секреті
аралас,
белокты
-
шырышты
болып
келеді
. 
Без
сыртынан
дәнекертінді
капсуламен
қапталған
. 
Секреторлы
бӛлімінде
белокты,
шырышты
және
миоэпителиальді
жасушалар
бар
. 
Тіл
 
асты
 
(
gl. sublinguale
) 
–
күрделі
альвеолярлы
түтікшелі
тармақталған
бездер
. 
Бӛлетін
секреті
–
аралас,
шырышты
-
белокты
. 
Шырышты
секрет
басымырақ
. 

Лимфоэпителиальді Пирогов
-
Вальдейер 
 
сақиналары.
 
Бадамшалар.
 
Ауыз
қуысы
мен
жұтқаншақтың
байланысқан
тұсындағы
шырышты
қабатта
лимфоидты
тіндердің
жиынтығы
орналасқан
. 
Олардың
ірілерін
бадамша
 
деп
атайды
. 
Орналасу
орнына
қарай
таңдай,
жұтқыншақ,
тіл,
кӛмей
бадамшаларды
ажыратамыз
. 

А
Б
А
- 
Адамның
тілдік
бадамша
бездері
. 
1. 
кӛпқабатты
жалпақ
эпителий
2.бадамша
қатпарлары
3.лимфалық
фолликулдар
4.шырышты
қабаттың
ӛзіндік
пластинкасы
және
қатпарлар
эпителиі
5.қантамырлары
6.бездер
Б 
- 
Таңдайлық
бадамша
бездер
. 
1.шырышты
қабат
а) кӛпқабатты
жалпақ
эпителий б)шырышты
қабаттың
ӛзіндік
пластинкасы
в)
бадамша
бездері
2. 
бадамша
қатпарлары
3.лимфалық фолликулдар
4.крипта эпителиінің
лимфоциттермен
инфильтрациясы
5. 
лимфоциттердің
эпителийдің
бетіне
жылжуы

Тістер
- 
шайнау
аппаратының
бір
бӛлімі
болып
табылады
және минералданған
қаңқа тіндерінен
тұрады. 
Адамдарда
тіс
екі
генерациялы
болып
келеді:
түсетін
сүт
тістер,
кейін
орнын
басатын
тұрақты
тістер.
Дамуы
 :
Тіс
дамуының 
екі
кӛзі
бар:
Тіс
 
дамуының
 3 
кезеңі
 
бар:
1.
Тіс
бастамаларының
түзілуі
және
жекеленуі
2.
Тіс
бастамаларының
түрленуі
3.
Тіс
тінінің
гистогенезі
Ауыз қуысының 
 
эпителиі
-
эмаль
мен 
оның
кутикуласы
дамиды
Мезенхима
- 
дентин,
пульпа,
цемент
дамиды

Тістің дамуы. 
С.П.Кузнецов,
Н.Н.Мушкамбаров,
В.Л.Горячкина
бойынша
сызбанұсқа

І
-
кезең:
 
Тіс 
 
бастамаларының түзілуі 
 
мен
 
жекешеленуі
 
Сүт
тістердің
дамуындағы
бірінші
сатысы
ауыз
қуысының
жекеленуімен
және
оның
кіреберісінің
түзілуімен
қатар
жүреді
. 
Ол
ұрықтық
дамудың
2-
айының
соңынн
бастап
жүреді
. 
Бұл
кезде
ауыз
қуысының
эпителиінде
мехенхимаға
қарай
ұрт
-
ерін
 
табақшасы
 
түзіледі
.
Кейін
бұл
табақшада
саңылау
пайда
болады,
ол
ауыз
қуысының
жекеленуінің
және
кіреберістің
пайда
болуының
белгісі
болып
табылады
. 
Біртүбірлі
тістер
шығатын
аймақта
кіреберістің
түбінен
екінші
эпителиальді
ӛсінді
бастама
(
валик
) 
ретінде
ӛсіп
шығады,
кейін
ол
тіс
 
табақшасына

айналады
. 

Тіс
табақшасының
ішкі
бетінде
 
бірінші
тіс
 
бастамалары
 
(
тіс
бүртіктері
) 
пайда
болады
. 
Олар
эпителиальді
шоғырлар
болып
табылады
. 
Тіс
бастамаларынан
болашақта
эмальді
ағза
дамиды
. 
Тіс
бастамаларының
айналасында
мехенхима
жасушалары
шоғырлана
тығыздалып,
кӛп
тіс
қалташасын
 
түзеді
Ары
қарай
, 
әрбір
бүртікке
қарама
- 
қарсы
бағытта
мезенхима
ӛсе
бастайды
. 
Оны
тіс
 
емізікшелері
 
деп
атайды
. 
Тіс
емізікшесі
эпителиальді
ағзаны
қос
қабатты
бокал
сияқты
етеді
. 
1- 
қызыл иек эпителийі 
 
2-
тіс
 
табақшасының
эпителийі 
 
3- 
тіс
 
бүргігі
4- 
мезенхима

ІІ
-
кезең
 : 
Тіс
 
бастамаларының
 
түрленуі
 
Эпителиальді
эмальді
 
ағза
 
3 
түрлі
жасушалық
қабатқа
айнала
отырып
түрленеді:
ішкі,
 
сыртқы
және
 
аралық.


Ішкі
 
эмальді
 
эпителий
 
- 
оны
тіс
емізікшесінен
бӛліп
тұратын
базальді
мембранада
орналасады
. 
Ол
уақыт
ӛте
биіктеп,
призмалы
эпителиге
ұқсап
кетеді
. 
Ішкі
қабатта
болашақта
эмальдің
түзілуіне
қатысатын
жасушалардың
ізашарлары
орналасады
. 
Оларды
энамелобласт,
амелобласт
немесе
адамантобласттар
деп
атаймыз
. 

Сыртқы
 
эмальді
 
эпителий
 
ағзаның
ары
қарай
ӛсуіне
байланысты
жалпақ
болып
кетеді
. 

Аралық
 
қабаттың
 
жасушалары
олардың
арасында
сұйықтықтың
жинақталуының
салдарынан
жұлдызша
пішінді
түрге
ауысады
.
Осылай,
эмальді
ағза
пульпасы
түзіледі
. 
Кейін
ол
эмальдің
кутикуласын
түзуге
қатысады
. 
Пульпа
мен
эмаль
пульпасы
екі
түрлі
құрылымдар
. 

ІІІ
- 
кезең: Тіс
 
тіндерінің
 
гистогенезі
 
3-
саты
эмбриональді
дамудың
4-
айында
дентин
түзуші
-
дентинобласт
немесе
одонтобласт
жасушаларының
дифференциациясы
(түрленуі)
барысында
басталады
. 
Дамып
жатқан
тіс
пульпасының
перифериялық
қабаттарынан
бірінші
преодонтобласттар
түрленеді,
кейін
одонтобласттар
дифференциациаланады
. 
Олардың
түрленуінің
бір
факторы
- 
эмальді
ағзаның
ішкі
жасушаларының
базальді
мембранасы
болып
табылады
. 
Ең
бірінші,
жабынды
дентин
түзіледі,
ол
базальді
мембрананың
астында
орналасады
. 
Жабынды
дентин
матриксындағы
коллагенді
талшықтар
эмальді
ағзаның
ішкі
жасушаларының
базальді
мембранасына
перпендикуляр
бағытта
орналасады
( 
«радиальді
Корф
талшықтары»)
. 

-
ішкі
эмальді
эпителий
эмальді
 
түзеді, 
жасушалары
энамелобласт
 
деп 
аталады.
-
сыртқы
эмальді эпителий 
эмаль 
 
кутикуласын
 
түзуге
қатысады.
-
тіс
қалташасынан
цемент
 
дамиды.
-
тіс
емізікшесінен
дентин
 
мен
пульпа
түзіледі.
Дентин
жасушалары
- 
д
ентинобласттар 
болып
табылады.

Тістің
құрылысы
Қатты
бӛлігі
Эмаль
 
Дентин
Цемент
Жұмсақ
бӛлігі
Пульпа

482. 
Тістің
 
дамуы.
 
Дентин мен
 
эмальдің
түзілуі.
 
Гематоксили
-
эозин.
 
Х 600
1- 
тіс пульпасы; 
2-
одонтобласттар;
3-
дентин;
4
эмаль;
5
энамелобласттар;
6
эмальді
пульпаның
қалдығы; 
7- 
эмальді
ағзаның
сыртқы
жасушалары
;
8-
мезенхима.

Эмаль
 
тіс
коронасын
қаптап
тұрады
. 
Эмаль
органикалық
заттардың
3-4%, 
кӛп
мӛлшерде
бейорганикалық
тұздардың
96-97 % - 
нан
тұрады
. 
Дентин
 
тіс
коронасының,
мойынының
және
тіс
түбірінің
кӛп
бӛлігін
алады
. 
Онда
органикалық
заттардың
28% 
(негізгісі
коллаген)
және
бейорганикалық
заттардың
72% 
(негізгісі
кальций
фторидімен
араласқан
кальций
мен
магний
фосфаты
) 
кездеседі
. 
Цемент
 
тіс
түбірін
және
тіс
мойынын
қаптап
жатады
. 
Эмальға
жұқа
қабат
түрінде
кірігіп
орналасады
. 
Тіс
түбірінің
ұшына
қарай
цемент
қалыңдай
түседі
. 
Цементте
органикалық
заттардың
30% 
және
бейорганикалық
70% 
кездеседі
. 
Олардың
ішінде
фосфат
тұздары
мен
кальций
карбонаты
. 

Пульпа
 
немесе
тістің
жұмсақ
еті,
ол
тістің
коронкалы
қуысында
және
түбірлі
каналдарда
орналасады
. 
Пульпа
борпылдақ
талшықты
дәнекер
тінінен
тұрады,
онда
3 
қабатты
ажыратамыз
: 
1.
Пульпаның

жүктеу/скачать 2,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: