Ауыз қуысының және оның туындыларының сілемейлі қабықшасының гистофизиологиясы. Өңештің гистофизиологиясы

перифериялық
 
(шеткі
) 
қабаты
 
–
 
пішіні
алмұрт
тәріздес
кӛпӛсінділі
жасушалардың
бірнеше
қатарынан
-
дентинобласттардан
құралған
. 
2.
Пульпаның
аралық
 
қабатында
 
пісіп
жетілмеген
коллаген
талшықтары
және
түрлене
отырып,
ескі
дентинобласттардың
орнын
алмастыратын
жас
жасушалардан
құралған
. 
3. 
Пульпаның
орталық

тамырларынан

тұрады
.
да
кездеседі
. 
қабаты
 
талшықтардан
және
қан
Бір
-
біріне
алыс
орналасқан
жасушалар

Өңештің
 
құрылысы
 
Өңеш:
Шырышты
 
қабықша 
 
Шырышасты
 
негіз
Бұлшықет
 
қабықша
Адвентициалды
 
қабықшадан 
 
тұрады.

Дамуы
Ӛңештің
эпителийі
алдыңғы
ішектің
энтодермасында
орналасқан
прехордальді
 
табақшадан
 
түзіледі.
Қалған
қабаттары
оны
қоршап
жатқан
мезенхимадан
 
бастау
алады.

Алдымен
ӛңештің
эпителиальді
жабыны
бірқабатты
призма
тәрізді 
эпителимен
тысталады.

4-
күндік
эмбрионда
ол
екі
қабатты
түрде болады.

Ұрықтық
дамудың
3-
айына
таман
ӛңеш
бірқабатты
кӛпқатарлы
кірпікшелі
эпителимен
тысталады
(
тыныс
алу
жолдарының
ағзаларына
тән).

4-
айдан
бастап
кірпікшелі
жасушалар
біртіндеп
шар
тәрізді
жасушалармен
алмасады,
кейін
олар
гликогенге
бай
жалпақ
жасушаларға 
ауысады.

6-
айдан
бастап
ӛңеш
эпителийі
кӛпқабатты
жалпақ
эпителимен 
тысталады.

шырышты
 
қабықшасы
 
эпителий,
Ӛңештің
пластинка
және
 
бұлшықет
 
пластинкасынан
Шырышты
қабықшаның
эпителийі
–
 
көпқабатты
меншікті
құралған
.
жалпақ
мүйізгектенбеген.
Шырышты
қабықшаның
меншікті
 
пластинкасы
 
эпителиге
кірігіп
орналасқан
дәнекер
тінді
емізікшелерді
түзеді
. 
Онда
шырышты
без
ӛзектерінің
айналасында
лимфоциттердің
үлкен
шоғыры
орналасады,
олар
тіпті
жеке
лимфа
түйіндерін
түзеді
.
Меншікті
пластинкада
өңештің
 
кардиальді
 
бездері
 
орналасады
. 
эластин
бұлшықет
талшықтарының
торларына
оралған
Шырышты
қабықшаның
бұлшықет
 
пластинкасы
тегіс
жасушаларының
шоғырынан
тұрады.

Өңештегі
 
бездер
 
Кардиальді
 
бездер
Олардың
2 
тобы
бар
. 
Бір
тобы
кӛмейдің
жүзік
тәрізді
шеміршектері
деңгейінде
және
кеңірдектің
5-
ші
сақинасы
аймағында
орналасады
. 
Екінші
тобы
ӛңештің
тӛменгі
бӛлімінде,
асқазанға
кірер
тұсында
орналасады
.
Олар
ӛздерінің
құрылысы
жағынан
асқазанның
кардиальді
бездеріне
ұқсас
болып
келеді
. 
Атауы
содан
шыққан
. 
Каридиальді
 
бездер
- 
қарапайым
 
тармақталған

түтікшелі
 
бездер
тобына
жатады
. 
Олардың
соңғы
бӛлімдері
цитоплазмасы
түйіршікті,
кейде
муциннен
тұратын
куб
тәрізді
және
призмалы
эпителиоциттерден
тұрады
. 
Кардиальді
бездердің
кейбірінің
соңғы
бӛлімдерінде
хлорид
ӛндіретін
париетальді
жасушалар
орналасады
. 
Меншікті
 
бездер
Бұлар
күрделі
қатты
тармақталған
альвеоярлы
-
түтікшелі
 
бездер
болып
табылады.
Олардың
соңғы
бӛлімдері
шырышты
жасушалардан
тұрады.
Олардың
сұйықтығы
ұсақ
шығару
ӛзектеріне
құйылады
, 
одан
кейін
ірілеріне
ӛтеді
. 
Бұл
ӛзектер
шырышты
қабықшаның
бұлшықет
пластинкасы
арқылы
ӛтеді
және
меншікті
пластинкада
ірі
ампула
тәрізді
ӛзектер
түзеді
. 
Олар
эпителидің
бетіне
ашылады.

Зерттеу
 
объектісі
 
а) 
Ӛз
бетінше
зерттелетін
микропрепараттар
және
схемалар
(
суреті
 
салынатын
 
препараттар
): 
Препарат 
1. 
Тіл. Жіп тәрізді бүртік
.
Гистологии және эмбриология бойынша атлас. И.В.Алмазов., Л.С. 
Сутулов.,
364-
бет, 425
- 
сур.
Препараттар
. 2
.Тістің
 
дамуы.
 
Эмальді
 
ағза.
Гистология және эмбриология бойынша атлас. Р.И.Юй, Р.Б.Абильдинов, 
324-
бет,
480-
сур.
2.
Тістің
 
дамуы.
 
Дентин
 
мен
 
эмальдің
 
түзілуі.
Гистология және эмбриология бойынша атлас. Р.И.Юй, Р.Б.Абильдинов, 
325-
бет,
481-
сур.
3.
Ит
 
өңешінің
 
көлденең
 
кесіндісі.
Гистология және эмбриология бойынша атлас. Р.И.Юй, Р.Б.Абильдинов, 
326-
бет,
483-
сур.

1-
Суреті__салынатын__препарат'>Суреті
 
салынатын
 
препарат
1.
ауыз
қуысының
шырышты
қабықшасының
эпителийі
;
2.
2-
эмальді тәж
; 3 
сыртқы
эмальді
эпителий;
4 
эмальді
ағзаның
пульпасы
, 5 
ішкі
эмальді
эпителий;
6 
тіс
емізікшесі
; 7
қалташасы;
8 
сүйек
трабекулалары
. 
Тіл
. 
Тілдің
 
жіптәрізді

бүртіктері
.
1.
жіптәрізді
емізікше
а)кӛпқабатты
жалпақ
эпителий
б)
шырышты
қабаттың
ӛзіндік
пластинкасы
3.тілдің
бұлшықеттері

Суреті
 
салынатын
 
препараттар
.
1
-
кӛпқабатты
жалпақ
эпителий
; 2-
шырышты
қабықшаның
меншікті
пластинкасы
;3- 
шырышты
қабықшаның
бұлшықет
пластинкасы
; 
4-
шырышасты
негіз
; 5-
ӛңештің
бездері
; 6-
бұлшықет
қабықшасы
;7-
адвентициальді
қабықша

б)
Демонстрациялық
микропрепараттар.
 
1.
Тіл
асты
сілекей
безі.
Гематоксилин
-
эозин.
Х100.
Юй
Р.И.,
Р.Б.
Абильдинов.
«Атлас
микрофотографий
по
гистологии,
цитологии
и 
эмбриологии
для
практических
занятий». 
160 
бет
- 
250сурет
. 
2. 
Жақ
асты
безі.
Гематоксилин
-
эозин.
Х100
. 
Юй
Р.И.,
Р.Б.
Абильдинов.
«Атлас
микрофотографий
по
гистологии,
цитологии
и 
эмбриологии
для
практических
занятий»
159 
бет
- 248, 249 
сурет 
. 
3. 
Құлақ
маңы
сілекей
безі.
Бояуы:
гематоксилин
-
эозин.
х100
Юй 
Р.И.,
Р.Б.
Абильдинов
. 
«Атлас
микрофотографий
по
гистологии, 
цитологии
и
эмбриологии
для
практических
занятий»
158 
бет
- 
246, 247 
сурет
. 
4. Ит ӛңешінің асқазанға кіреберісі.
Гистология және эмбриология 
бойынша атлас. Юй Р.И., Р.Б.
Абильдинов
. 
«Гистология және
эмбриология бойынша
атлас»326
бет
,484- 
сурет
. 

1- 
ӛңештің шырықты
қабықшасы 
а
-
кӛп қабатты
жалпақ эпителий
қабықшаның
б
-
шырышты
пластинкасы
в
-
шырышты
пластинкасы
меншікті
қабықшаның
бұлшықет
2
шырышасты
негізі
г
- 
ӛңештің шырышты
бездері
3
ӛңештің
бұлшықет қабықшасы
4
ӛңештің
адвентициальді
қабықшасы
5
асқазанның
кардиальді
бӛлімінің
шырышты 
қабықшасы
6
шырышасты
негізі
7
асқазанның
бұлшықет
қабықшасы
г
- 
бұлшықетаралық
нерв
ӛрімдері
(Ауэрбах) 
8-
сірлі
қабықша
д
-
мезотелий
е
- 
сірлі
қабықшаның
меншікті
пластинкасы

Бақылау
 
сұрақтары
:
1.
Асқорту
жүйесінің
жіктелуі.
2.
Ауыз
қуысындағы
мүшелердің
ерекшеліктері.
3.
Тілдің
гистологиясы,
қызметі.
4.
Бадамша
бездің
гистологиясы,
қызметі.
5.
Сілекей
бездерінің
гистологиясы,
бӛлетін
секреттері
6.
Тістің
тіндік
компоненттері
. 
Эмальдің
микрскопиялық
және
ультрамикроскопиялық
құрылысы
, 
физико
-
химиялық
қасиеттері
. 
7.
Ӛңештегі
бездердің
түрлері

Жағдаяттық
 
тапсырма
1. 
Тіл
арқасы эпителийінде жабынды жасушалар кездеседі, олар оксифилияға 
жауап береді
және
олардың
ядролары
жоқ.
Әр
түрлі
аурулар барысында
осындай
жасушалар
мӛлшері
аса
түседі,
осы
жасушалардың
түзілуіне
қандай 
процессті
жатқызамыз?
Дені
сау
адамда
тілдің
қай
құрылымында
осы
жасушалар
кездеседі
? 
2. 
Дәм
бүршіктерінің мӛлшері кӛп құрылымдарды атаңыз. 
А)
асқазан
б)
жұтқыншақ
в)
тіл
д)
ерін
3. 
Асқорыту
мүшесінде
кӛлденең жолақты
бұлшыет
тіні қайда орналасады? 
А)
ерін
б) тіл
в)
жұтқыншақ
г)
ӛңеш
д)
асқазан
е)
ішек
жіңішке
бӛлігі
4. 
Үш
сілекей бездерінің микропрепараттары Шиффойдты қышқылмен 
ӛңделген, ол шырышты жасушаларға малина түстерін береді. Осы 
препараттардан қандай белгілеріне қарап құлақаралық, сүйекасты және 
тіласты
бездерін анықтауға
болады
? 
5. 
Ӛңеш
қабырғасының
микропрепаратынан
бездердің
екі
типі
табылған
. 
Бір
топ
бездері
кілегей
секілді
секрет бӛлсе
, 
екіншісі
пепсин 
бӛледі
. 
Осы бездерді
және
олардың
орналасқан
қабаттарын
атаңыз
. 

№7
Практикалық
 
сабақ
 
Тақырып
: 
Асқорыту жүйесінің ортаңғы 
және артқы бӛлімі ағзаларының 
морфофункциялық сипаттамасы. Асқазан. 
Ішектер
.