4. АУМАҚТАРДЫҢ ҚАУІПСІЗДІГІН КЕШЕНДІ БАСҚАРУ ТӘРТІБІ Қауіпсіздікті кешенді басқару тұжырымдамасын іске асыру-бұл әртүрлі іс-шаралардың үлкен кешенін әзірлеу мен жүзеге асырудың күрделі және ұзақ процесі. Бұл процестің тиімділігі көбінесе қауіпсіздікке жауап беретін көптеген органдар мен объектілердің нақты, ойластырылған іс-әрекеттерімен, осы әрекеттердің дәйектілігімен, осы мақсаттарға бөлінген ресурстардың өзара үйлесімімен анықталады.
Аумақтардың қауіпсіздігін кешенді басқару міндеттерін шешу реттілігі (№3 қосымша):
а) ықтимал қауіптер мен қауіптерді кешенді талдау
Осы кезең барысында осы аймақтың аумағында болуы мүмкін қауіптер мен қауіптердің тізімі анықталады.
Осы қауіптерді іске асырудың шарттары мен факторларын зерттеу жүргізіледі. Олардың ықтимал қарқындылығы мен жиілігі анықталады. Объектілердің, қоршаған орта инфрақұрылымының және халықтың осалдығына бағалау жүргізіледі. Төтенше жағдайлар мен олардың салдарын дамытудың ықтимал сценарийлері зерттелуде. Ықтимал шығындар мен шығындар анықталады.
Кез келген субъекті (оның ішінде мемлекет) мүдделерінің қауіпсіздігін тиімді қамтамасыз ету мақсатында мүдделердің және оларға қарсы тиісті қауіптердің (қауіптердің) мынадай сатысын қабылдаған орынды:
а) оларға қарсы өмірлік мүдделер мен қауіптер;
б) 2-разрядтағы Елеулі мүдделер мен қауіптер;
в) маңызы аз;
г) елеусіз (елеулі ден қоюды талап етпейтін).
Бұл жұмысты жүргізу үшін, әдетте, ғылыми мекемелер тартылады,
сараптама ұйымдары, арнайы құрылған зерттеу топтары.
Талдау деректері жаттығулар немесе іскерлік ойындар барысында тексеріледі.
Осы жұмыстың нәтижелері бойынша аймақ аумағында болуы мүмкін қауіптер мен қауіптер туралы қорытынды баяндама дайындалады.
б) аймақтың қауіпсіздік тұжырымдамасын әзірлеу
Тұжырымдаманы әзірлеу үшін бастапқы деректерді дайындау тәртібімен
келесі іс-шаралар:
мониторинг және есептік модельдер негізінде төтенше жағдайлардың туындау тәуекелдерін зерттеу;
қауіптіліктің нақты түрі бойынша тәуекел осы өңір үшін қолайлы деңгейден асатын аудандарды көрсете отырып, кешенді тәуекелдің өңірлік карталарын әзірлеу.
Бұл ретте мынадай түрлердің әдістемелері пайдаланылуы мүмкін: статистикалық (статистикалық деректер болған кезде); теориялық-ықтималдық; эвристикалық (сараптамалық бағалау негізінде).
Аймақтың қауіпсіздік тұжырымдамасында келесі мәселелерді қарастырған жөн:
Жалпы ережелер;
аймақтың қауіпсіздік жағдайы;
тыныс-тіршіліктің әртүрлі салаларындағы (ішкі саяси, экономикалық, әлеуметтік, рухани өмір, мәдениет және ғылым, техногендік, экологиялық, қорғаныс, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою саласындағы) өңірдің өмірлік маңызды мүдделері);
өңірдің (әлеуметтік, саяси, экономикалық, коммуналдық-тұрмыстық және тұрғын үй, табиғи, техногендік, экологиялық, ақпараттық, психологиялық, криминалдық, Террористік, әскери сипаттағы) қауіпсіздігіне ықтимал қатерлер);
өңірдің қауіпсіздігін қамтамасыз етудің ұзақ мерзімді, басым мақсаттары, міндеттері мен қағидаттары;
аймақтың қауіпсіздігін қамтамасыз етудің негізгі бағыттары;
түрлі салаларда қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі негізгі іс-шаралар;
аймақтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесін ұйымдастыру;
қауіпсіздік тұжырымдамасын іске асыру тәртібі.
в) өңірдің қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі ұйымдық құрылымды құру
Бұл жұмыс барысында қауіпсіздікті қамтамасыз ету жүйесіне кіретін ұйымдар мен мекемелердің ауқымы, олардың функционалдық міндеттері, өзара іс-қимыл жасау және қызметті үйлестіру тәртібі айқындалады.
г) аймақтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету стратегиясын (ұзақ мерзімді жоспарын) әзірлеу бұл құжат мыналарды қамтиды:
стратегияны іске асыру барысында қол жеткізуге қажетті мақсаттар;
жұмыс кезеңдері;
қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған негізгі бағыттар мен іс-шаралар;
қауіпсіздікті арттыру бойынша қажетті нысаналы бағдарламалар тізбесі;
орындаушылар құрамы;
техногендік төтенше жағдайлар көздерінің туындау тәуекелін төмендету жөніндегі ұйымдастырушылық және инженерлік-техникалық іс-шараларды таңдау және техникалық-экономикалық негіздеу (өндірістің апатсыз болуы және зақымдаушы факторлардың әсер ету аймақтарын оқшаулау мүддесінде негізгі қорлар мен өндірістік процестерді жетілдіру);
мерзімі;
бөлінетін ресурстар, оның ішінде өңірде тәуекелді белгілі бір деңгейде ұстап тұру жөніндегі мемлекеттік міндеттемелер және т. б.
д) мақсатты және ғылыми-техникалық аймақтық бағдарламаларды әзірлеу
Осы кезең шеңберінде ҚР субъектісінің федералдық нысаналы бағдарламаларды іске асыруға қатысуы бойынша шаралар айқындалады және қауіпсіздіктің жекелеген түрлері бойынша өңірлік нысаналы бағдарламаларды әзірлеуге міндеттер қойылады. Өңірдің қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі бірыңғай кешенді нысаналы бағдарлама әзірленуі мүмкін.
Бұл ретте іс-шаралар кешенін ұзақ мерзімді нысаналы бағдарламалық жоспарлау; нысаналы кешенді бағдарламалардың жекелеген кезеңдері бойынша іс-шараларды ағымдағы (орта мерзімді) жоспарлау және іске асыру; төтенше жағдайлардың туындау қаупі төнген кезде іс-шараларды жедел (қысқа мерзімді) жоспарлау және іске асыру жүзеге асырылуы мүмкін.
Әзірленген жобалар мүдделі органдармен және ұйымдармен келісіледі және атқарушы билік органдарының тиісті басшылары, объектілердің басшылары бекітеді.
Іс-шараларды іске асыру үшін жауапкершілік орындаушыларға жүктеледі.
Бұдан әрі осы бағдарламаларды іске асыру бойынша іс-шаралар жүргізіледі, оларды әдістемелік, ғылыми және ұйымдастырушылық сүйемелдеу ұйымдастырылады, олардың барысына бақылау жүзеге асырылады.
ж) қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі процестерді күнделікті басқаруды ұйымдастыру
Бұл жұмыс мыналарды қамтиды:
жекелеген түрлері бойынша қауіпсіздік жай-күйін тұрақты талдау;
жедел шешімдер қабылдау және іске асыру;
қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы алдын алу іс-шаралары кешенін әлеуметтік-экономикалық дамудың перспективалық және жылдық жоспарларының құрамына енгізу;
қажетті ресурстарды бөлу;
қауіпсіздік саласында тұрақты мониторингті және бақылауды жүзеге асыру;
ақпараттық қамтамасыз ету;
тиісті қызметтер мен күштердің төтенше жағдайларға дайындығын қамтамасыз ету;
төтенше жағдайларға шұғыл ден қою.