Қалыптастырушы бағалау.
Ж.
Эссе тақырыбы:
«Шортанбай жырларындағы зар заман белгілері»
Қалыптастырушы бағалау
Кейбір сөздердің мағынасын мұғалім айтады, қалғандарын оқушылар «белсенді» тапсырма арқылы (түсіндірме сөздікпен жұмыс) өздері табады.
Оқушылар жетістік критерийлеріне сүйене оырып, өзін-өзі бағалайды.
Бұл әдіс оқушылардың барлығын оқумен қамтуға мүмкіндік береді әрі жаңаша ойланып, шығармашылықпен жұмыс жасауы бағаланады.
Мұғалім оқушыларға аталған тұлғалардан басқа жергілікті тарихи тұлғаларды зерттеуге мүмкіндік бере алады.
Оқушылардың зерттеу жазбалары арқылы бақылау.
Оқушылар зерттеу жұмыстарын жүргізу үшін онлайн ресурстар да қолдана алады.
Жетістік критерийлеріне сәйкес бағаланады.
Шортанбай Қанайұлы. Зар заман толғауы. Толғауды оқу....
kerek.mypage.ru›shortanbay_anayli_zar_zaman…toli…
Зар Заман Ақындары
Зар заман ақындары — Кітап — Kitap.kz
Шортанбай Қанайұлы. Зар заман толғауы. Толғауды оқу....
kerek.mypage.ru›shortanbay_anayli_zar_zaman…toli…
Бұғауға бағынбаған жырлар - Эссе - Электронды жинақ...
tarbie.org›load/elek/esse/b_au_a_ba_ynba_an_…
МұхтарӘуезов «зар заман ақындары» депанықтамабергентоптыңең атаулыөкілдерініңбірі – Шортанбай Қанайұлы
ШОРТАНБАЙ ҚАНАЙҰЛЫ
С.Аронұлы «Сүйінбайдың Қатағанмен айтысы»
(6 сағат)
|
Коммуникативтік дағдыларға сілтеме
|
Оқыту мақсаттары
|
Ұсынылатын әдіс-тәсілдер
|
Мұғалімге ескертулер
|
Оқыту ресурстары
|
|
Т/Ж2.Әдеби шығарманың тұжырымдамасы
А/И1. А/И1. Әдеби шығарманың композициясы
А/И2. Автор бейнесі
А/И3. Көркем шығарманың тілі
Т/Ж4.Шығарма үзінділерімен жұмыс
А/И4. Шығармашылық жұмыс
Б/С3. Әдеби эссе
|
7.Т/Ж2.Әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау.
7.А/И1.Шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыру
7.А/И2.Эпикалық,
поэзиялық , драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау.
7.А/И3.Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау
7.Т/Ж4.Көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып, үзінділерді жатқа айту.
7.А/И4. Шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу
7.Б/С3.Шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.
|
Болжау
Оқушылардың алдына айтысып отырған жұптарды бейнелеген бірнеше суреттер топтамасы беріледі. Сурет тақтаға ілінеді.Оқушылар жұпта сурет мазмұнын болжап айтады. Қабілеті жоғары оқушылар бұл суреттердің айтыс көріністері екенін айтуы мүмкін.
С.
Оқушылар айтыс мазмұнымен кезек-кезек оқу арқылы танысады. Сынып мәнеріне келтіре оқыған кезде мұғалім қажет жерлеріне түсініктеме беріп , әрі сөздік жұмысын қатар жүргізіп отырады.
Т.
Кестемен жұмыс істеу арқылы ақындарға мінездеме беру:
Сүйінбай
|
Ассалаумағалайкүм, сәлем бердік,
Мүбәрәк жүздеріңді жаңа көрдік.
Атақты ас-жиынды құттықтауға,
Бауырлас, қырғыз елі, саған келдік.
|
Мінездеме
|
|
Мен Қарасай ұлымын,
Айтулы ердің бірімін,
Шапырашты батыр ел,
Батыр туған мен едім!
|
|
Қатаған
|
Ау, Сүйінбай тоқтат сөзіңді,
Ояйын ба көзіңді!
Ақынмын деп ойлайсың,
Мен тұрғанда өзіңді!
|
|
|
Кенесары төреңнің,
Басын кесіп алғанмын,
Наурызбайдай бегіңді,
Итіме сүйреп салғанмын!..
|
|
Қалыптастырушы бағалау.
ЖЖ
«Сен білесің бе?»
1.Ол бала кезінде байдың қойын бағып жүргенде ұйықтап қалып, өлеңдетіп оянған.
2.Оның айтыста өз құлағын өзі бұрап жіберіп, шабыттанатын әдеті болған.
3.Алғашқы айтысы қарғамен айтысудан басталған.
Т.
Сүйінбай бейнесінің айтыстағы көрінісін кесте арқылы талдау
Ақын бейнесі
|
Дәлелі (айтыстан келтіру)
|
Қазақтың үш жүзін түгел мақтайды, қырғыз- қазақ туыстығын айтады, себебі Сүйінбай -....
|
|
Сүйінбай рушылдықты емес, елдікті айтады, себебі Сүйінбай - .....
|
|
Сөздері мағыналы, ойлы, образды, себебі Сүйінбай - .....
|
|
Кері байланыс
Сабақтың соңында «Сүйінбай» деген сөзден басталатын 5 сөйлем айтып, кері байланыс жасалады.
Қызығушылықты ояту
Оқушыларға топтың бір мүшесін сипаттап жасыр деген тапсырма беріледі. Әр топтан бір спикер келіп жасырған оқушыны сипаттап айтады. Мысалы: «Қара шашты, бойы ортадан жоғары, сөзі салмақты, сабақта бұлбұлша сайрайды» деген сияқты сипаттаушы сөздерді қолдану керек.
ЖЖ.
Сатылай кешенді талдау арқылы осы мақсатты жүзеге асыруға болады.
1.Авторы
|
|
2.Тақырыбы
|
|
Жанр түрі
|
|
Идеясы
|
|
Шумақ саны
|
|
Тармақ саны
|
|
Бунақ саны
|
|
Буын саны
|
|
Ұйқас түрі
|
|
Әдеби- теориялық ұғымдар 1. Троп- сөзді құбылту
|
|
Түсіндірме сөздік:
|
|
Өлеңнің түйіні:
|
|
Өзара бағалау.
Т.
«Ротация»
Оқушылар бірнеше шағын топтарға бірігеді. Әр топқа түрлі тапсырмалары берілген үзінділер таратылады, олар үзінді бойынша әртүрлі маркерлерен жауаптарын жазады. Мысалы:
Қол жайып, құран оқып өткендерге,
Аруағым атам қырғыз келдім жоқтай.
Алдына қалың қырғыз келгеннен соң,
Жарай ма қайтып кету көңіл айтпай? !
Үзінді қай ақындікі?
Қол жаю, көңіл айту, қалың қырғыз тіркестерінің мағынасын түсіндір.
Топтық бағалау.
Т.
Шығармашылық жұмыс
Оқушылар топқа бөлінеді. Топта айтыс мәтіні бойынша маңызды екі сұрақ дайындалады. Сағат тілі бойынша топтар дайындаған сұрақтарымен ауысады. Жауаптары тыңдалған соң, айтыстағы Сүйінбай ақынның жеңуінің сырын тарқатып жазады. Мысалы
Қазақтың үш жүзін түгел мақтайды, қырғыз қазақ туыстығын айтады.
Рушылдықты емес, елдікті айтады.
Сөздері мағыналы, ойлы, образды.
Қазақ елінің көптігін айтады.
Рефлексия «3-2-1»
Сабақтағы 3 маңызды ақпарат;
Қиындық келтірген 2 мәселе;
Сабақта ұнаған 1 аспект.
Ж.
Эссе тақырыбы:
«Сүйінбай неліктен сөздің пірі атанған ?»
Қалыптастырушы бағалау.
|
Айтыс — ауыз әдебиетінде ежелден қалыптасқан поэзиялық жанр, топ алдында қолма-қол суырып салып айтылатын сөз сайысы, жыр жарысы.
Мұғалім айтыс жанры, түрлері туралы оқушы жасына сай мағлұмат береді.
Мұғалім «Сүйінбай мен Қатаған айтысынан» үзінділерді алдын –ала дайындап алып келеді.
Оқушылар үзіндімен топта жұмыс істеген соң, ауызша түсіндіре алуы керек. Сүйінбай сөзін бастады, халықпен сыпайы амандасты, қырғыз елін бауырлас деп атап тұр. Қатаған
болса тым өктем сөзінің басын «көзіңді ояйын ба?» деп бастады. Бұдан біз.... деген бағытта пікірін жеткізуге талаптандыру керек.
«Сен білесің бе?» стратегиясы бойынша мұғалім тағы да бірнеше жалған мәлімет қосып, " шын, жалғанын» анықтатуға болады.
Бұл тапсырма алдынғы тапсырмамен тікелей логикалық байланыста болғандықтан, жазбаша түрде орындатуға болады.
Мұғалім қайталау, қайталау түрлері: эпифора, анафора, туралы түсінік беру керек.
Сатылай кешенді талдауды жүзеге асыру үшін мұғалім оқушылармен бірге сыныпта ауызша талдай отырып, жазбаша дәптерлеріне түсіріп отырады. Оқушылар талдауға қалыптасқан соң жеке жұмыс, өзіндік жұмыс ретінде жүзеге асырауға болады.
Мұғалім әр топқа үлгідегідей бірнеше тапсырма дайындауы керек.
Мұғалім эссеге дейінгі тапсырма, эссе құрылымы туралы мағлұмат береді.
|
http://video.nur.kz/view=t4jyzk4s
http://refik.ucoz.kz/load/aza_sha_referattar/s_jinbaj_aron_ly/1-1-0-5259
http://jastar.kz/kk/audio/sheshendik-sozder/suiinbai-men-qatagan-aitysy-170/
http://kazaitys.kz/kz/article/view?id=1151
http://bilimdiler.kz/zhiraular/14469-suyinbay-aronuly-1815-1898-zh-zh.html
http://malimetter.kz/sujinbaj-aronuly-1815-1898/
Айтыстың алдаспаны — Қазақ Әдебиеті — QazaqAdebieti
qazaqadebieti.kz›2280/ajtysty-aldaspany
|
Жамбыл Жабаев «Зілді бұйрық» (2сағат)
Т/Ж2.Әдеби шығарманың тұжырымдамасы
Т/Ж4.Шығарма үзінділерімен жұмыс
А/И4. Шығармашылық жұмыс
Б/С3. Әдеби эссе
7.Т/Ж2.Әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау.
7.Т/Ж4.Көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып, үзінділерді жатқа айту.
7.А/И4. Шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу
7.Б/С3.Шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.
«Ми шабуылы»
Ж.Жабаев туралы деректі фильм көрсетіледі. Деректі фильм көргеннен кейін оқушылар
ББ кестесін толтырады.
Білемін
|
Білдім
|
Ақын
|
|
жыршы
|
|
айтыскер
|
|
«Жамбыл Жабаев жайлы не білемін?»
Жеке-----------Жұппен--------------Топта-------------спикер өз ойларын ортаға салады.
ЖЖ.
Өлеңнің мәнін ашып, тақырыбы мен идеясын анықтайды.
Т .
«Зілді бұйрық» өлеңіндегі ақынның тұлғалық болмысын ашады.
Қалыптастырушы бағалау
Ж.
Ж.Жабаев өлеңін оқып шығып, «Түсіндірме күнделік» бойынша жұмыс жасайды.
Өлеңдегі сөз
|
Түйіні
|
Оқушы пікірі
|
|
|
|
Оқушылар автор қолданған сөздердің кейіпкерді бейнелеудегі әсерін талқылайды
ПОПС формуласы
«Менің ойымша, бұл...»
«Себебі, мен оны былай түсіндірер едім...»
«Оны мен мына мысалдармен дәлелдей аламын...»
«Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім...»
Оқушылар автор қолданған сөздердің кейіпкерді бейнелеудегі әсерін талқылайды
Ж/ЖЖ .
« Көп ерлер қаза тапты жауға аттанып , көксеген азаттықтың соғысында ...»
Оқушылар «Зілді бұйрық» өлеңінде баяндалған оқиғаны сипаттап, өлеңнің оқиға желісіне сүйене отырып, өз көзқарасын білдіріп жазады.
Кемшілігі мен артықшылығын жұпта бағалайды. Жұмысты жақсарту туралы ұсыныстарын айтады. Ең жақсы жұмыс сынып алдында оқылады.
Жұптық бағалау.
Ж.
«Карусель»
Әдеби эссе жазуға дайындау үшін үлгі сұрақтары:
Азаттықты аңсаған халықтың қаһармандық қасиеті
Ақын өлеңіндегі тарихи шындық
Эссе тақырыбы: « Елім деп еміренген жырау»
Қалыптастырушы бағалау.
Мұғалім деректі фильм негізінде бірнеше сұрақтар дайындап оқушылардың Ж.Жабаев туралы білетін мәліметтерін, төменгі сыныпта оқыған шығармаларын естеріне түсіреді.
Деңгейі төмен оқушылар мұғалім көмегімен ақын қолданған өзге сөздердің әсері туралы айта алады.
«Карусель» әдісі арқылы эссе тақырыбына байланысты бірнеше сұрақ әзірленіп, оқушылардың жауаптары бір-біріне тыңдатылады. Соңында эссе тақырыбы таныстырылып, жазуға отырғызылады.
Ж.Жабаев туралы деректі фильм
video.yandex.kz›ж.жабаев туралы деректі фильм
Зілді бұйрық - Жамбыл Жабаев - Өлеңдер - Bilim - All
Ж.Жабаев екі томдық таңдамалы шығармалар жинағы
Жамбыл Жабаев туралы — Кітап — Kitap.kz
http://www.bilimmedia.kz/kk/content/lesson/8246
Зілді бұйрық — Уикипедия, қазақша ашық энциклопедия
kk.wikipedia.org›Зілді бұйрық
Зілді бұйрық | QuickiWiki
quickiwiki.com›kk/Зілді_бұйрық
Бөлім атауы: Балалар мен үлкендер
ІІІ тоқсан, сағат саны -20
|
Меңгерілген білімді дамыту
Бөлім оқушылардың7-сыныптың ІІ тоқсанында қалыптастырылған білімі мен білігін, оқу, зерттеу, креативті және сыни ой айту дағдыларын дамытуға негізделген.
|
|
Бөлімнің негізгі мақсаты – эпикалық шығармалардың жанры мен композициясына, көркемдік сипаттарына жан-жақты талдау жасау
Бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының тізімі:
7.Т/Ж1.Әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау
7.Т/Ж2.Әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау
7.Т/Ж3.Көркем шығармадағы кейіпкерлердің типтерін жасалу тәсілдері тұрғысынан анықтау
7.Т/Ж4.Көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып, үзінділерді жатқа айту
7.А/И1.Шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыру
7.А/И2.Эпикалық,поэзиялық , драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау
7.А/И3.Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ)қолданысын талдау
7.А/И4. Шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу
7.Б/С1.Кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру
7.Б/С2. Әдеби жанр түрлерінің даму барысына, жаңашылдығына заманауи тұрғыдан баға беру
7.Б/С3.Шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу
7.Б/С4.Әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу
Пәнаралық байланыс:
Қазақстан тарихы, музыка, бейнелеу өнері пәндерімен және театр, кино өнерімен т.б. байланыс жүзеге асырылады.
Сыныптан тыс шаралар:
әдеби оқулар, әдеби кештер, сахналық қойылымдар, театр, кино, тарихи-өлкетану мұражайларына т.б.саяхат жасау.
|
Бөлімге қатысты лексика мен терминология: тұрақты сөз тіркестері, көнерген сөздер, ауыспалы мағыналы сөздер, мақал-мәтелдер, жанр, фабула, сюжет, образ, тұжырымдама, композиция, композициялық тәсілдер, аңыз т.б.
|
Коммуникативтік дағдыларға сілтеме
|
Оқыту мақсаттары
|
Ұсынылатын әдіс-тәсілдер
|
Мұғалімге ескертулер
|
Оқыту ресурстары
|
М.Жұмабаев «Батыр Баян» (5 сағат)
|
Т/Ж1.Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні
Т/Ж3.Көркем шығармадағы образ
Т/Ж2.Әдеби шығарманың тұжырымдамасы
Т/Ж4.Шығарма үзінділерімен жұмыс
А/И2. Автор бейнесі
Б/С1.Тарихи және көркемдік құндылығы
Б/С3. Әдеби эссе
|
7.Т/Ж1.Әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау.
7.Т/Ж3.Көркем шығармадағы кейіпкерлердің типтерін жасалу тәсілдері тұрғысынан анықтау.
7.Т/Ж2.Әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау.
7.Т/Ж4.Көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып, үзінділерді жатқа айту.
7.А/И2.Эпикалық, поэзиялық, драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау.
7.Б/С1.Кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру
7.Б/С3.Шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.
|
Т.
«ДЖИГСО» әдісі
1-қадам. Сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтап, тақырып бойынша білімді өзектендіреді;
2-қадам. Мәтін бөліктеріне сай топ мүшелерінің әрқайсысы тапсырмаларды бөліп алады:
-Көрікті Көкше және Абылай
-Баян бастаған ел қорғандары
- « Баянсыз қанатымды қалай жаям?!»
- « Жорықта жауының бір сұлуын алып қайтқан..»
- « Өлтірдім бе, інімді алаштың намысы үшін..»
«Елі үшін төккен ерлер қанын жұтқан... жер ұмытпас»
3-қадам. Сараптау топтарына қайта бөлінеді (1-бөлікпен жұмыс жасағандар бір топқа, 2- бөлікпен жұмыс жасағандар екінші топқа, т.с.с.).
4-қадам. Сараптау тобында өздері оқып шыққан үзіндіге талқылау жасайды, топ мүшелеріне түсінікті етіп жеткізудің жолдарын белгілейді.
5-қадам. Өз топтарына барып, сараптау тобында талқылап келген тапсырмасын түсіндіреді, өзара сұрақтар қояды.
Қалыптастырушы бағалау.
ЖЖ
«Сегіз қырлы ой»
Гарднер бойынша көп қырлы зияттың 8 жолы
Сандар
|
|
Сөздер
|
|
Адамдар
|
Ұлтымыздың айбары болған Абылай хан бейнесі
|
Көңіл- күй
|
Ақын көңіл -күйіндегі алаңдаушылықтың себебіне назар аудару
|
Табиғат
|
|
Әрекет
|
Қалмақ қызына тән мінездемелерді тауып, талдау;
|
Дыбыстар
|
Махаббат сезімінің құрбаны Ноян
|
Көзқарас
|
Баянның батырлығы Алашқа аян
|
Екі идея:
1.оқушылардан әр бұрыштағы тірек сөздер мен тақырып сұрағын сәйкестендіру сұралады.
2. оқушы сегіз бұрышты өз сұрағын құрастыру үшін қолданады.
Жұптық бағалау.
Ж/ЖЖ/Т.
«Үш түрлі күнделікпен» жұмыс
1-қадам. Шығармадағы кейіпкерлерді анықтап, мәтінмен танысады.
2-қадам. Мәтінді оқу барысында жеке күнделік толтырады.
Мәтіннен ерекше әсер еткен жолдар
|
Жеке түсінік беру: осы дәйексөзді не үшін жаздыңыз? Қандай ой туғызды? Соғанбайланысты қандай сұрақ туды?
|
«Мұғалімге
хат»
(сұрақтар)
|
|
|
|
3-қадам. Жұмыс нәтижесін жұпта, топта талқылау.
Топтық бағалау.
Ж/Т.
«Басымдылық пирамидасы»
1-қадам. «Ми шабуылы» Шешуге тиісті мәселе ұсынылады:
Сөйлеп тұрған кім?
Қандай пікір тұрғысынан сөйлеп тұр?
Бұл үн қалай жасалған?
Не мақсатпен?
2-қадам. Мәселе жайлы өз білімдерін көрсетеді ,шешімінің әр нұсқасын оқушылар жеке анықтайды
3-қадам.Топта мәселе шешімдерінің түрлі нұсқаларының өлшемдері мен таңдау себебін түйіндеп, ең ыңғайлы нұсқаны таңдайды.
4-қадам. Қабылданған шешімнің салдары қандай болатынын талдайды.
Сыртқы қайшылық
|
Ішкі қайшылық
|
Жеке тұлғалар арасындағы қайшылық
( конфликт)
|
Кейіпкерлер арасындағы идеялар қайшылығы
|
Топтар арасындағы қайшылық
|
Кейіпкерлер арасындағы құндылықтар қайшылығы
|
Белгілі бір оқиға немесе жағдайдан туындаған қайшылық
|
Кейіпкер эмоциясы арасындағы қайшылық
|
Қалыптастырушы бағалау
Ж/ЖЖ/Т.
«Тұжырымдамалық кесте»
1-қадам. Мұғалім сыныпқа кесте үлгісін ұсынады:
|
Баян
|
Ноян
|
ашу мен ыза
|
|
|
«қызғаныштың қызыл итіне» жем болған
|
|
|
күйініш
|
|
|
өлшеусіз қайғы
|
|
|
өзегін өртеген өкініш
|
|
|
«бөбек пішін»
|
|
|
қаралау мен ақтау
|
|
|
намыс
|
|
|
ар алдында арылу
|
|
|
жас боп ағытылған жан күйзелісі
|
|
|
2-қадам. Оқушылар кестені оқыған мәліметтері негізінде толтырады.
3-қадам. Жұппен, топпен талқылауды шығарманың тарихи, көркемдік құндылығына ұластырады.
Қалыптастырушы бағалау.
Ж.
Эссе тақырыбы:
Ар-намыс мәселесін автор «Батыр Баян» шығармасында қалай көтерген?
Жетістік критерийіне сай бағалау.
|
Мұғалім қалауы бойынша презентация жасатуға, сұрақтар қоюға, басқа да тапсырмалар беруге болады.
Жасалу тәсілдеріне қарай образ бірнеше түрлі: юморлық образ, сатиралық образ, фантастикалық образ, трагедиялық образ, геройлық образ, т.б.
Портрет – кейіпкердің психологиялық мінездемесін құрайтын бөліктердің бірі.
Эпизод (грек.epeisodion-кірістіру) – әдеби шығарма сюжетіндегі өз мәні бар жеке оқиға немесе оқиғаның бас-аяғы тиянақты бір бөлшегі.
Эпизодтық кейіпкер-шығармада жеке бір оқиғада ғана бой көрсететін жанама кейіпкер
Әртүрлі идеялар мен көзқарастарды қарастыруға болады.
Тартыс (конфликт лат. сonflictus -қақтығыс) – көркем шығармадағы сюжет желісіне арқау болатын, айрықша шиеленіскен түрде көрініс беретін қақтығыс, қайшылық, күрес.
Ұсынылған тақырып бойынша көзқарасын шығармашылықпен жеткізе алуға бағыттаңыз.
|
Ш.Уәлиханов
«Исторические предания о батырах XVIII века»
Ж.Аймауытов. «Мағжанның ақындығы туралы», 1996.
http://kazneb.kz/FileStor
М.Әуезов«Мағжанды сүйемін!» , 3-том, 1996
http://elib.nklibrary.kz/catalog/item3.html
http://www.bilimland.kz/kk/content/structure/1141-qazaqadebieti#lesson=7951
file:///C:/Users/User/Downloads/253-489-1-SM.pdf
http://massaget.kz/okushyilarga/uy_tapsyirmasyi/
режиссері - С.Тәуекел, сценарий авторы – С.Елубай
«Батыр Баян» фильмі
http://kivvi.kz/watch/qct69lr2jyoa/
http://music.zakon.kz/76539573-bekbolat-tleuhan-batyr-bayan.html
http://old.abai.kz/node/5594
http://www.adebikz.com/books/view/category/4
http://anatili.kazgazeta.kz/?p=21111
https://baq.kz/kk/regional_media/post/5826
|
М.Әуезов «Көксерек» (6 сағат)
|
Т/Ж1.Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні
Т/Ж2.Әдеби шығарманың тұжырымдамасы
А/И1. Әдеби шығарманың композициясы
А/И3. Көркем шығарманың тілі
А/И4. Шығармашылық жұмыс
Б/С2. Заманауилығы мен жаңашылдығы
|
7.Т/Ж1.Әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау.
7.Т/Ж2.Әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау.
7.А/И1.Шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыру.
7.А/И3.Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау
7.А/И4. Шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу
7.Б/С2.Әдеби жанр түрлерінің даму барысына, жаңашылдығына заманауи тұрғыдан баға беру
|
Ж/ЖЖ
«Болжам кестесі» әдісі
1-қадам. Мұғалім әңгімені бөліп оқиды.
2-қадам.Үзінді оқылып болған соң, мұғалім оқушылардан әрі қарай не болатынын сұрайды және жорамалын кестенің 1-бағанына жаздырады:
Мәтіннен 1-үзінді
|
Не болады?
|
Өз жауабыңызды 1-үзіндіге сүйеніп дәлелдеңіз
|
Шын мәнінде не болды?
|
Мәтіннен 2-үзінді
|
Не болады?
|
Өз жауабыңызды 2-үзіндіге сүйеніп дәлелдеңіз
|
Шын мәнінде не болды?
|
3-қадам. Оқушылар өз болжамдарын 1-үзіндінің мазмұнына сүйене отырып, кестенің 2-бағанын толтырады.
Жұмыс осы сызба бойынша жалғасады.
Өзара бағалау
Ж/Т.
«Ыстық орындық» әдісі
«Ыстық орындыққа» шығарма авторы, басты кейіпкер Құрмаш пен әжесі, т.б. шақырылады. Оқушылар топтарға бөлініп, қоятын сұрақтарын талдап алады.
Үлгі сұрақтар:
1.Авторға: «Шығарма атауының сырын түсіндірсеңіз»
2.Құрмашқа: «Сіз ауыл адамдары мен әжеңіздің ескертпесіне неге құлақ аспадыңыз?»
Қалыптастырушы бағалау.
Т.
«Саусақпен әңгіме жасау»
Оқушылар шеңбер құрып отырады. Екі қолдың саусақтарына әңгіме кейіпкерлерінің рөлдері беріледі.
Саусақтарын әңгімені тыңдап және желісіне ере отырып қимылдатады.
Оқиғаның басталуы: Қараадыр табиғаты. Қасқырлар мекені.
2.Оқиғаның байланысы: Адамдар шабуылы. Көксеректі асырауы
3.Оқиғаның дамуы: Көксеректің ауыл тірлігін жатсынуы.
4.Оқиғаның шиеленісуі: Көксеректің өз қандастарына қосылуы
5.Оқиғаның шарықтау шегі: Көксеректің жойқын күшке айналуы.
6.Оқиғаның шешімі: Құрмаштың қазасы. Көксеректің жазасын тартуы. Кейіпкерлерді салыстыр:
Венн диаграммасы
Құрмаш пен ауыл адамдары
Көксерек пен Аққасқа
Топтық бағалау.
Ж/ЖЖ.
«Жазушы тілінің сөздігін» құрастыру:
Тілдік ерекшеліктер
|
мысалдары
|
Поэтикалық бейнелі, образды сөздер
|
|
Шешендік, афоризмдер
|
|
Алғыс, қарғыс, бата-тілек
|
|
Мақал-мәтел
|
|
Жұппен талқылап өзара бағалайды.
Ж/ЖЖ.
Шығармашылық жазу
Жазушы әңгімесін неге «Көксерек» деп атаған?
Жазушы ойын өз көзқарасыңа сүйене отырып қалай дамытар едің?
Қалыптастырушы бағалау.
Т.
«Коллаж әңгіме»
Оқушылар түрлі-түсті суреттері бар
журналдардан әртүрлі суреттерді қиып алып, флипчартқа жабыстырып, тақырыпқа қатысты әңгіме құрастырады. Қасқыр атаулының болмысына тән кейбір детальдарға талдау жасай келе: «Шығарманың жаңашылдығы неде ?»деген сұраққа жауап іздейді:
Топтық бағалау.
|
Шығарма авторы туралы мәлімет беру.
Дж. Лондонның «Ақ азу» шығармасымен байланыстырып, кейбір детальдарды салыстыруға болады.
Эрнест Сетон Томпсонның «Лобо» әңгімесімен салыстыруға болады.
Талдау дәлелдемелерге негізделеді: дәйексөзге, тілдік қолданысқа, т.б.
Оқу мақсаттарына қол жеткізген оқушы басқа оқушыларды үйретуіне болады. Бұл – оқып-үйренудің ең жоғарғы деңгейі.
«Ыстық орындықта» отырған оқушының жауабы кейіпкердің сөздеріне жақын болуы керек. Сұрақтарды хронологиялық ретпен берудің қажеті жоқ.
|
http://alashainasy.kz/proza/muhtar-auezov-kokserek-52914/
http://auezov2.isd.kz/admin/upload/files/kokserek.pdf
http://www.infos.kz/m-auezov-kokserek-anggimesi
«Көксерек»
Қырғыз кинофильмі.
Режиссері: Толоуш Океев
Құрмаш ролінде: Қамбар Уәлиев
https://www.youtube.com/watch
http://freeref.ru/wievjob.php?id=520979
http://auezov.kz/admin/upload/files/01.pd
|
Қ.Қайсенов «Жау тылындағы бала» ( 4-сағат)
|
Т/Ж1.Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні
Т/Ж4.Шығарма үзінділерімен жұмыс
А/И2. Автор бейнесі
А/И4. Шығармашылық жұмыс
Б/С1.Тарихи және көркемдік құндылығы
|
7.Т/Ж1.Әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау
7.Т/Ж4.Көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып, үзінділерді жатқа айту
7.А/И2.Эпикалық, поэзиялық, драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау
7.А/И4. Шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу
7.Б/С1.Кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру
|
Т.
«Түйінді сөздер»
Оқушыларға проектор арқылы немесе парақшаларда түйінді сөздер тізімі беріледі. Олар топтарда сол сөздерді пайдалана отырып әңгіме жасайды, сабақ тақырыбын анықтайды.
Түйін сөздер: Ұлы Отан соғысы, қазақ жауынгерлері, қазақтың қайсар ұлы, Украина, Вася т.б. Шығарма авторы, партизан-жазушы Қ.Қайсенов туралы мәлімет беріледі.
Топтық бағалау.
ЖЖ.
«Сұрақ қою, қайта сұрақ қою» әдісі
1-қадам. Шығармадан үзінді оқыту, оқылған мәтіннің мазмұнына, кейіпкер бейнесіне байланысты әр деңгейлі сұрақтар дайындау;
2-қадам. Оқушылар оқығандары бойынша бір-біріне сұрақтар қояды және талқылайды. Кейіпкер бейнесін ашатын үзінділерді тауып, жаттайды.
Өзара бағалау.
С.
«Дөңгелек үстел» әдісі
1-қадам. Мәселенің қойылуы: Шығармадағы автор бейнесі;
2-қадам. Кіші топтарға бөлу;
3-қадам. «Дөңгелек үстел» жұмысының ережесі бойынша:
Әр сөйлеуші берілген мәселе бойынша пікірін, ойын бір параққа жазады да, сол жағындағы қатысушыға жылжытады, келесі оқушы тағы да сол қағазға пікірін, ойын жазып, көршісіне береді.
мүмкіндік болса, әр қатысушының ойын жазатын қаламының түсі әртүрлі болуы керек;
4-қадам. «Дөңгелек үстелдің» ережесіне сәйкес мәселе жайлы пікірталас;
5-қадам.Кіші топтардағы әңгіме нәтижесін түйіндеу;
6-қадам.«Дөңгелек үстел» қатысушыларының әңгімелері нәтижесінде презентация жасау.
Қалыптастырушы бағалау.
Т.
«Қабырға газеті» әдісі
1-қадам. Шығарма бөлімдерін оқып болған соң, оқушылар түрлі-түсті қағаздардан өздеріне ұнаған түсті таңдап, әртүрлі кескіндер қиып алады (үшбұрыш, төртбұрыш, шеңбер, т.б.), жанр таңдап (өлең, құттықтау, әңгіме т.б.), өз әсерлерін, пікірлерін, тақырыпты қалай түсінгендерін сипаттайды, сезімдерін білдіреді, оны кескіндерге жазады;
2-қадам. Қабырға газеті бөлме қабырғасына ілінеді;
3-қадам. Галереяға саяхат – мұғалім белгі берісімен топтар қабырға газеттерін қарайды, сараптайды және жапсырма қағазға пікірін немесе сұрағын жазып кетеді.
4-қадам. Галереяға саяхат аяқталған соң, топ мүшелері өз қабырға газеттеріне жазылған кластастарының пікірін сараптайды, талқылайды, сұрақтарға жауап береді және қорытынды жасайды.
Топтық бағалау.
Ж.
«Әңгімеге негізделген жазу»
Оқушылар шығарманың өзіне ұнаған оқиға желісін дамытып жазады.
«Дүние жүзіндегі барлық ізгі ниетті адам бейбітшілік болуын тілейді» деген ойды тереңдете отырып, тарихи, көркемдік құндылығына баға береді.
Қалыптастырушы бағалау.
|
Мәтінмен өз бетінше жұмыс жасау дағдысы дамиды.
Идеяларын сыныптастарымен алмасады, өзгелердің пікірін ескере отырып, қорытынды жасайды.
Жауабын сыныптастарымен талқылап, терең сараптама жасауға талпынады.
|
http://ikitap.kz/index.php/catalog/author/5682-qasym_qajsenov
http://www.elarna.com/koru_kk.php?id=414418
«Қасым» фильмі:
https://www.youtube.com/watch?v=UW51iigWrdo
http://ru.calameo.com/books/
https://kaztube.kz/video/190082
https://www.youtube.com/watch?v=e1sUSqD4oqo
http://www.hamit.kz/index.php/tvorchestvo/23-leder/104-asym-ajsenov
https://www.youtube.com/watch?v=-_wvPhPcSxM
http://bilimland.kz/kk/home#lesson=7685
http://qazaq-alemi.kz/kazakhstan?id=715
http://alashainasy.kz/alashuni/kazaktyin-kaysar-ulyi-kasyim-batyir
http://om114kaz.narod.ru/Kaisenov.htm
|
С.Сарғасқаев «Тәмпіш қара» (5 сағат)
|
Т/Ж1.Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні
Т/Ж3.Көркем шығармадағы образ
Т/Ж2.Әдеби шығарманың тұжырымдамасы
А/И1. Әдеби шығарманың композициясы
Б/С3. Әдеби эссе
Б/С4. Әдеби сын
|
7.Т/Ж1.Әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау
7.Т/Ж3.Көркем шығармадағы кейіпкерлердің типтерін жасалу тәсілдері тұрғысынан анықтау.
7.Т/Ж2.Әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау.
7.А/И1.Шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыру.
7.Б/С3.Шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.
7.Б/С4.Әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу.
|
С.
Ассоциация.
«Тәмпіш» сөзі
«Тәмпіш қара» повесіне сатылай кешенді талдау.
Эпикалық жанр түрі – повесть.
Шығарманың негізгі ойы — жас жеткіншектерді адамгершілікке,шыншылдыққа, қайырымдылыққа тәрбиелеу.
Шығарманың композициялық құрылысы:
Басталуы. Шаншатайдың ауылға келуі, ауыл балаларымен танысуы.
Байланысуы. Шаншатай Ертайдың суретші екенін білуі,екеуінің айырылмастай дос болуы.
Шиеленісуі. Мектеп оқушыларының қырман даласына көмекке баруы, түрлі ойын – сауық ұйымдастырулары, Шаншатайдың ауыл балаларының газетке деген қызығушылықтарын оятуы.
Шарықтау шегі. Оқушылардың өз мақалаларын оқу үшін Теке қарттың үйіне іздеп баруы, Шаншатай мен Иманбектің төбелесуі, Иманбектің одан кешірім сұрауы.
Шығарманың шешімі. Ертайдың салған суретінің «Октябрь балалары»газетіне шығуы.
Тәрбиелік мәні: Шаншатайға тән әдептілік, ұқыптылық, еңбек сүйгіштік қасиеттер көрінсе, Ертай бойындағы өнерге құштарлық, дүниені бала көзімен қабылдау қасиеттері танылады.
Қалыптастырушы бағалау.
Т.
«Сын тұрғысынан ойлауды дамыту сұрақтары» (Б.Блум бойынша)
1.Оқылған шығарма мазмұнын еске түсіру:
Әңгіме кім туралы? Не болды? Қашан, қалай болды?
2.Оқиғалар, идеялар, деректер, құндылықтар арасындағы байланысты анықтау және ойын түсіндіру: Әңгіменің ең қызық жері? Неліктен?
3.Қолдану: Сіз Шаншатайдың немесе Ертайдың орнында болсаңыз қайтер едіңіз?
4.Талдау: Шаншатайға немесе Ертайға тән қасиеттерді атаңыз. Қандай бала?
5.Жинақтау: алынған ақпаратқа толық логикалық қорытынды жасау, оқиғаның себебі мен салдарының байланысын толық түсіну.
6.Бағалау: алынған ақпаратқа пікірталас жасай отырып, жеке өзіндік көзқарастарын қалыптастыру. Шығарма мазмұны бойынша сұрақтарға жауап береді, талдайды, қорытады, бағалайды.
Қалыптастырушы бағалау.
Ж.
Эссе тақырыбы:
«Жазушы Шаншатай бойындағы қасиеттерден үлгі алуға болатынын қалай көрсетті?» тақырыбына эссе жазу.
Жетістік критерийлеріне сай бағалау.
Ж.
Шығармадағы ауыл балаларының білімі мен күш-қайратын пайдалы еңбекке бағыттауы туралы сыни шолу жазу.
Қалыптастырушы бағалау.
|
Жалқы есімдер кез келген жазушының сөз саптау жүйесіндегі аса қажет компонент болып табылады. Олар көркем мәтіннің тілдік амалдар жүйесіне шектеулі, дәлелді түрде қосылады және шығарманың жалпы образдылығын құруға қатысады
Сюжет – өзара жалғасқан оқиғалар тізбесі, оқиғаның тұтас желісі.
|
http://kitap.kz/audiobook/5152-tampish_qara/5152-tampish_qara
http://el.kz/blogs/entry/content-4987
С.Сарғасқаев Тәмпіш қара: повестер мен ертегі –Алматы:Жазушы, 2003
https://45minutkz.wordpress.com/2012/01/08
Н.Оразақынова «Әдеби шығармаларға сатылай кешенді талдау»
|
Бөлім атауы:Ұрпақ тәрбиесі
ІҮ тоқсан, сағат саны –16
|
Меңгерілген білімді дамыту
Бөлім оқушылардың7-сыныптың ІІІтоқсанында қалыптастырылған білімі мен білігін, оқу, зерттеу, креативті және сыни ой айту дағдыларын дамытуға негізделген.
|
|
Бөлімнің негізгі мақсаты –М.Шахановтың«Нарынқұм зауалы», Медетбек Темірханның «Тәуелсізбін», Төлен Әдіковтің «Қонақтар» , әлем әдебиетінен А.С.Пушкиннің «Ескерткіш»шығармаларының жанрлық ерекшеліктеріне , көркемдік сипаттарына жан- жақты талдау жасау.
Бөлімде қамтылатын оқу мақсаттарының тізімі:
7. Т/Ж1.Әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау
7. Т/Ж2.Әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау
7. Т/Ж3.Көркем шығармадағы кейіпкерлердің типтерін жасалу тәсілдері тұрғысынан анықтау 7. Т/Ж4.Көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып, үзінділерді жатқа айту 7.А/И1.Шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыру
7.А/И2.Эпикалық,поэзиялық , драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау 7.А/И3.Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау
7.А/И4. Шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу
7.Б/С1.Кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру
7.Б/С3.Шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу
7.Б/С4.Әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу
Пәнаралық байланыс:
Қазақстан тарихы, музыка, бейнелеу өнері пәндерімен және театр, кино өнерімен т.б. байланыс жүзеге асырылады.
Сыныптан тыс шаралар: әдеби оқулар, әдеби кештер, сахналық қойылымдар, театр, кино, тарихи-өлкетану
мұражайларына т.б.саяхат жасау.
|
М.Шаханов «Нарынқұм зауалы»(5 сағат)
|
Т/Ж1.Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні
А/И2. Автор бейнесі
А/И3. Көркем шығарманың тілі
Б/С1. Тарихи және көркемдік құндылық
Б/С3. Әдеби эссе
|
7.Т/Ж1.Әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау.
7.А/И2.Эпикалық,поэзиялық , драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау
7.А/И3.Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау
7.Б/С1.Кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру
7.Б/С3.Шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.
|
С.
Оқушылар сыныпта «Нарынқұм зауалы» өлеңін аудиодан тыңдайды.
ЖЖ.
Оқушылар жұптаса отырып, мұғалім ұсынған жауап парағын толтырады. Мұғалім оқушыларға өлең бойынша сұрақтар тізбегін ұсынады.
Мысалы:
«Зұлымдықтың жасырынып келетіні жаман- ақ » деген жолдарды қалай түсіндің?
2.«Менің бассыз қалғандығым
Сенің бассыз қалғандығың болмағай!» деген жолдардағы бассыз қалу тіркесі қай кезде тура мағынада қолданып тұр?
Қалыптастырушы бағалау.
Ж.
Мұғалім оқушыларға өлең мәтінін таратады.
Оқушылар шығармадағы ақын бейнесін айқындайтын жолдарды теріп жазады.
Ақын бейнесін сөзбен сомдайды
ЖЖ.
Кесте толтырады.
Өлеңнен үзінді
|
Ақын қандай сезімде?
|
Батырлығы жоқ адамнан
Үлкен ақын шыққан емес ешқашан.
|
|
Туған елім - арман, мұңым,
Енді сені жетелейді жол қалай?
|
|
Мен сенемін, күні ертең
Нұрлы үмітпен оянар деп ұлы өлкем.
|
|
Қадір тұтам қиялдауды
Ертең талғам өзгерер.
|
|
Туған елім,
Құдіретімсің аңсаған.
|
|
Өзара бағалау.
ЖЖ/Т.
«Дойбы» әдісі
Негізгі әрекеттер:
Оқушыларға ойынның шарты түсіндіріледі.
Әр топ жұптарға бөлініп, көркемдегіш құралдың атауын айта отырып, ойнайды. Бір оқушы бақылаушы болады. Ол қарсыластардың жауабының дұрыстығы мен қайталанбауын қадағалайды.
Әр бір қадам кезінде бір көркемдегіш құрал атауы (эпитет) оған қарсы сол көркемдегіш құралдың өлеңнен мысалын табуы керек.
Жүрісті бастаған оқушының терминіне қарсыласы оның терминінің мысалын келтіріп, жауап қайтаруға тиісті.
Мысалы: Қайталау.
Қайталау өлеңде «мен сенемін» деген жолдардың әр шумақ басында қайталанып берілуі арқылы жүзеге асқан.
Оқушылар басқаның пікірін тыңдап, оны талдауға дағдыланады.
Оқушылар терминдерді осы ойын түрімен байланыстыра естеріне сақтауларына мүмкіндік тудырады.
Жұптық бағалау
Т.
«Әдеби әңгіме шеңбері»
Өлеңнің ұлттық құндылықтарын талдау үшін мұғалім оқушылардан екі шеңбер жасап тұруды талап етеді (бір-бірін көретін ішкі және сыртқы шеңбер), осылайша «әдеби әңгіме шеңберін» ұйымдастырады. Оқушылар мұғалім берген тақырыптардың біреуін талқылайды, мысалы «қайсарлық пен батырлық қазаққа тән бе?», бір минут ішінде әр оқушы өз ойын айтады. Мұғалім алмасу уақытын қоңырау арқылы білдіреді. Аяқталғаннан соң, сыртқы шеңбер мұғалім «тоқта» дегенге дейін солға қарай жылжып, жаңа серіктеспен кездеседі. Осы ретпен «Қазаққа тән ерекше қасиеттер қандай?», «Өлеңнен қандай ұлттық құндылықты байқауға болады?» деген келесі сұрақты тоқсан секунд көлемінде талқылайды. Олар өлең туралы жаңа талқылауларын бастағанға дейін алдыңғы талқылауының қорытындысын жасауы қажет. Аяқталғаннан соң сыртқы шеңбер қайтадан жылжиды, жаңа талқылауын алдыңғы екі талқылаудың қорытындысын жасаумен бастайды. Мұғалім кез келген уақытта талқылаудың тақырыбын өзгерте алады.
Қалыптастырушы бағалау.
Бұл тапсырма эссе жазуға негіз болатындай, алдынғы тақырыпты шолуға бағыттайды.
Эссе тақырыбының үлгісі:
«Ақын қазақ халқының рухының биіктігін қалай дәріптейді?»
Қалыптастырушы бағалау.
|
Мәтіннен дәлел келтіре отырып, ой бөлісу мен оны қолдану оқушыларға
өз көзқарасын білдіру, өз ойын жеткізу дағдыларын дамытуға ықпал етеді.
Сипаты:
Ойын кезінде үш оқушы арасында тығыз байланыс орнайды.
|
http://kitap.kz/audiobook/2422-bota_narinkum/2422-bota_narinkum
http://kitap.kz/book/2778-bota_narinkumz/2778-bota_narinkumz
|
Медетбек Темірхан «Тәуелсізбін» (3 сағат)
|
Т/Ж1.Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні
Т/Ж4.Шығарма үзінділерімен жұмыс
А/И2. Автор бейнесі
А/И3. Көркем шығарманың тілі
Б/С3. Әдеби эссе
|
7.Т/Ж1.Әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау.
7.Т/Ж4.Көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып, үзінділерді жатқа айту.
7.А/И2.Эпикалық,поэзиялық , драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау.
7.А/И3.Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау
7.Б/С3.Шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.
|
ЖЖ/Т.
«Дойбы» әдісі
Оқушылар үш – үштен екі топқа бөлінеді. Екі оқушы дойбы тақтасындағы тастарды сұрақтарға жауап бере отырып жылжытады. Үшінші оқушы олардың жауаптарын жетістік критерийі бойынша бағалап, тексеріп отырады.
1.Өлеңнің идеясы мен мазмұны.
2. Өлеңдегі тәуелсіздікті айқындайтын тіркестер .
3.Автор тәуелсіздікті қалай сипаттаған?
4.Өлеңнен ерекше әсер еткен жолдар.
Қалыптастырушы бағалау
Т.
«Пазлдарды құрастыру» әдісі
Шығарма кейіпкеріне қатысты үзінділер пазл түрінде таратылады.Оқушылар пазлда жазылған үзінділерді оқып, топпен мағынасына сай мәтін құрастырады. Толық құрастырылған мәтінді әр топтан бір оқушы сынып алдына шығып мәнерлеп оқиды.Жұмыстың нәтижесінде шығарманың толық нұсқасы пазл әдісі арқылы жинақталуы керек.
Топтық бағалау.
Т.
«Кейіпке кіру» әдісі
Оқушылар автор кейпіне еніп, шығармаға детальді анықтама береді. «Тәуелсіз қазақ елі» тақырыбын өмірдегі нақты ақпараттармен үндестіріп айтады.
Сабақтың соңында «Рефлексиялық ағашқа» өздерінің білім деңгейлерінің қай сатыда екендігін белгілейді.
Өзін- өзі бағалау
Ж/Т.
«Бинго» әдісі
Шығармадағы көркемдегіш сөздерді «Бинго» әдісі бойынша бірінші жұпта табады, екінші басқа жұптармен ой бөліседі, үшінші топта өлеңнен дәлелді үзінді келтіре отырып кестеге толтырып жазады.
Символ
|
эпифора
|
анафора
|
ассонанс
|
Риторика
лық сұрақ
|
|
|
|
|
|
Қалыптастырушы бағалау
Т/Ж.
Оқушылардың қызығушылығын арттыру мақсатында «Көк тудың желбірегені» әні тыңдалады. «Тәуелсізбін» өлеңі мен ән арасындағы тақырып үндестігін табады. Шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан талдап, ұсынылған тақырып бойынша эссе жазады.
Эссеге жазуға дайындық үшін ұсынылатын сұрақтар үлгісі:
1.Автор жырлаған тақырып
2.Сенің ұғымыңдағы «Тәуелсіздік» сөзінің мағынасы
3. « Көк тудың желбірегені – Қазақтың асқақ беделі» жолдарын шығармадағы ұлттық құндылықпен байланыстыра отырып өз пікіріңді білдір.
Эссе тақырыбы:
«Ақын тәуелсіздіктің ең басты құндылық екенін қалай жырлайды?»
Қалыптастырушы бағалау
|
Оқушылар жетістік критерийлеріне сүйене отырып, өзін-өзі бағалайды.
Бұл әдіс оқушылардың барлығын қамтуға мүмкіндік береді .
«Кейіпке кіру» әдісі
арқылы тақырыпты жете түсінулеріне мүмкіндік туады. Оқушылардың ораторлық және актерлік қабілеттері шыңдалады.
Автор бейнесі-әдеби шығармадағы жазушының өз тұлғасының көріну қалпы.
Эссе- тұрақталған, қалыптасқан тұжырымдарға жаңа қырынан қарап, өзінше толғап, тың болжамдар мен түйіндеулерге құрылатын философияның, эстетиканың, әдеби сынның, публицистиканың, көркем әдебиеттің жанры.
|
Темірхан Медетбек лирикасының тақырыптары, жанрлық...
Таңшолпан. Темірхан Медетбек- Ақиқатты жырлау - азап
«Жүздесу». Темірхан Медетбек - ақын. - YouTube
көк тудың желбірегені - Прослушать музыку бесплатно...
xmusic.me›q/lsO_…_g/
Жұлдыз | Темірхан Медетбек өнернамасы туралы толғаныс
Көк тудың желбірегені - Прослушать музыку бесплатно...
xmusic.me›q/lsO_…_g/
|
Т.Әбдіков «Қонақтар» (5сағат)
|
Т/Ж1.Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні
Т/Ж3.Көркем шығармадағы образ
А/И1. Әдеби шығарманың композициясы
А/И4. Шығармашылық жұмыс
Б/С2.
Заманауилығы мен жаңашылдығы
Б/С4.
Әдеби сын
|
7. Т/Ж1.Әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау
7.Т/Ж3.Көркем шығармадағы кейіпкерлердің типтерін жасалу тәсілдері тұрғысынан анықтау.
7.А/И1.Шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыру.
7.А/И4. Шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу
7.Б/С2. Әдеби жанр түрлерінің даму барысына, жаңашылдығына заманауи тұрғыдан баға беру
7.Б/С4.Әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу.
|
Т.
«ДЖИГСО» әдісі
1-қадам. Сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтап, тақырып бойынша білімді өзектендіреді;
2-қадам. Мәтін бөліктеріне сай топ мүшелерінің әрқайсысы тапсырмаларды бөліп алады:
1.Ерғабыл шал мен кемпірінің әңгімесі.
2. Ерекеңнің малын іздеуі, ішкі ойы.
3. Қаладағы баласының келуі, ауыл қонақтары
4. Сапабек пен әке әңгімелерінің жараспауы, мазасы кеткен қарт
5. Соңғы үміті орындалмаған қария, құлазыған көңіл
3-қадам. Сараптау топтарына қайта бөлінеді (1-бөлікпен жұмыс жасағандар бір топқа, 2- бөлікпен жұмыс жасағандар екінші топқа, т.с.с.).
4-қадам. Сараптау тобында өздері оқып шыққан үзіндіге талқылау жасайды, топ мүшелеріне түсінікті етіп жеткізудің жолдарын белгілейді.
5-қадам. Өз топтарына барып, сараптау тобында талқылап келген тапсырмасын түсіндіреді, өзара сұрақтар қояды.
Қалыптастырушы бағалау.
Ж/Ж.
Кейіпкер портреті
Оқушылар кейіпкерлерге портреттік мінездеме береді.
Кейіпкер
|
Тура мінездеу
|
Жанама
мінездеу
|
Сапабек
|
|
|
Тома
|
|
|
Жеңіс
|
|
|
Т.
«FILA толтыру» әдісі көркем шығармадағы кейіпкердің образдық тұлғасын ашуға бағытталады. Топ құрамында төрт адам болады. Әрқайсысы «FILA толтыру» әдісі бойынша тапсырма түрлерін бөліп алады, қорытындысында жұмыстарын біріктіріп, кестені толтырады.
F/ Дерек/ – шығармадан кейіпкер бейнесін ашатын деректер жинау;
I /Пікір/– кейіпкер туралы өзінің ой- пікірі;
L /Сұрақ/– кейіпкердің образдық тұлғасын ашатын сұрақтар;
A /Іс-әрекет/– автордың кейіпкерді суреттеудегі қолданған тәсілі .
Деректер
|
Ойлар
|
Сұрақтар
|
Іс-әрекет
|
|
|
|
|
Қалыптастырушы бағалау
Т.
«Кубизм»
Білу: Автордың “Қонақтар” әңгімесін жазуға себеп болған жағдайлар.
Әңгіменің “Қонақтар” деп аталуы нені меңзейді?
Түсіну: Жазушы Ерекеңді қалай сипаттады?
Қолдану: Әңгіменің өздеріңе ұнаған жерінен қойылым әзірлеңіздер.
Талдау: Автор“Қара арғымақ арыса, қарға адым жер мұң болар”, - деп нені айтқысы келіп отыр?
Жинақтау: Әңгімедегі түйінді ойды жинақтап, ойтолғау жазу
Бағалау: Осы әңгімені оқи отырып сен үлгі алдың?
Қалыптастырушы бағалау
ЖЖ.
«Өрмекшінің өрмегін құру»
Оқушыларға шығармашылық жұмыс жазу үшін жұппен талқылауға сұрақтар таратылады. Оқушылар сұрақтарға жауап беріп, өз ойларын толықтырып, оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазады. Талқылау сұрақтары «Өрмекші өрмегін құру» әдісі бойынша жүргізіледі.
Талқылау сұрақтары:
1.Сапабек өзінің әке –шешесіне деген перзенттік сағынышын, махаббатын таныта алды ма?
2.Ерекеңнің түнімен мазасызданып шығуының себебі неде?
3.Жазушы ақсақалдың көңіл-күйін қалай берген? (Кітаптан тауып оқып жіберу)
4. Ерекең баласынан қандай үміт күтіп еді, үміті ақталды ма әлде ақталған жоқ па?
5. «Баланың ата-ана алдындағы азаматтық парызы» дегенді қалай түсінесіңдер?
Қалыптастырушы бағалау.
Т.
«Ойлаудың алды қалпағы» стратегиясы бойынша талдау
Ақ қалпақ -Тақырып туралы түсінік беру.
Сары қалпақ - Сапабектің іс-әрекеттерін қолдау.
Қызыл қалпақ –Ерғабыл қарияның іс- әрекетін өз эмоциясын жеткізу.
Қара қалпақ - Сапабектің іс-әрекетінің жағымсыз жақтарын айту.
Жасыл қалпақ -Қарияларды ренжітпеудің қандай жолдары бар еді?
Көк қалпақ - шолу. Шығарманы өмірмен байланыстырып қорытынды жасау.
«Екі жұлдыз, бір тілек» арқылы бағалау
Ж.
Сыни шолуға ұсынылатын тақырып Оқушы өз қалауы бойынша екі тақырыптың біреуін таңдап жазады:
« Мен ата-анам алдындағы перзенттік борышымды қалай түсінемін?» немесе «Менің ұғымымдағы азаматтық парыз»
Қалыптастырушы бағалау.
|
Сапабек – ат жақты, қапсағай сары жігіт.
Тома – омырау, жеңдері ашық шұбар көйлек киген,шашын қидырған, топ-толық ақ сары, ажарлы келіншек.
Жеңіс- аяқ-қолы шидей, алтыларшамасындағы ұл бала.
«FILA толтыру» әдісі
F – FACTS ( деректер)
I –IDEAS (ой, пікірлер)
L –LEARNING LSSUES (оқыту сұрақтары)
A–ACTION PLAN (іс-әрекет)
Негізгі әрекеттер:
1.Фактілерді жинау
2.Идея құрастыру
3.Сұрақтар қою
4.Іс-әрекет
Эпизод (грек.epeisodion-кірістіру) – әдеби шығарма сюжетіндегі өз мәні бар жеке оқиға немесе оқиғаның бас-аяғы тиянақты бір бөлшегі.
Эпизодтық кейіпкер-шығармада жеке бір оқиғада ғана бой көрсететін жанама кейіпкер.
Симпатия- біреудің сезінгенін түсініп, аяушылық білдіру.
Эмпатия- сол адамның орнына өзіңді қою,оныңпсихикалық жағдайын, көңіл-күйін түсінуі.
Шолу дегеніміз - болған оқиға мен құбылысты қадағалау және ол туралы көпшілікке ақпарат беру.
«Өрмекшінің өрмегін құру» әдісі:
1.Оқушыларды дөңгелетіп тұрғызу. 2.Бір оқушының қолына жіп бумасын ұстату. 3.Ол жіпті өрмекті шырмалатындай қалыпта қалауынша екінші оқушыға сұрақ қойып лақтырады.
4.Осылайша сыныптың барлық оқушыларына тақырып бойынша пікірлерін айтуларына мүмкіндік беріледі.
Әдеби сын -көркем шығармаларды талдап, баға беріп , олардың идеялық- көркемдік мәнін әдебиеттегі орнын анықтайты әдебиеттану ғылымының негізгі бір саласы.
|
Төлен Әбдіков
mtdi.kz›Әңгімелер›627-tabdikov
Төлен Әбдіков. «Қонақтар» әңгімесі — BilimLand
Төлен Әбдіков
mtdi.kz›Әңгімелер›627-tabdikov
«Келбет». Төлен Әбдіков - смотреть онлайн видео на Киви
kivvi.kz›watch/zid8u1j7s4cg/
|
А.С.Пушкин «Ескерткіш»(3 сағат)
|
Т/Ж2.Әдеби шығарманың тұжырымдамасы
А/И2. Автор бейнесі
А/И3. Көркем шығарманың тілі
Б/С 3
Әдеби сын
|
7.Т/Ж2.Әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау.
7.А/И2.Эпикалық,
поэзиялық , драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау
7.А/И3.Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау
7.Б/С4.Әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу.
|
Қызығушылығын ояту
Ойқозғау
Әлем әдебиеті туралы түсінік.
А.С.Пушкиннің «Ескерткіш өлеңінің» мазмұнымен танысу
Т.
«Доп лақтыру»
«Доп лақтыру» сұрақ-жауап жүргізу әдісі бойынша оқушылар үлкен шеңберге тұрады. Ойынды мұғалім бастайды. «Мен ескерткіштің не екенін білемін, ескерткішке кітап береді» деп допты қарсы жақтағы оқушыға лақтырады. Доп лақтыру арқылы сабақтың кез келген бөлімінде тақырыпқа сәйкес сұрақ алмасуға болады. Оқушылар доп лақтыру арқылы бір-бірлеріне сұрақ қойып, кезекпен айналым жасап шығады. Сыныптың барлық мүшелерін қамтиды, барлық оқушылар сұрақтарға жауап беруге ұмтылады.
Сұрақтар:
1.Ақын қандай ескерткіш орнатты?
2.Неліктен өлеңін «Ескерткіш» деп атады?
3. Сіз мұны қалай түсіндірер едіңіз?
4.Өлеңдегі басты идея қандай? Қандай сөйлемдер, сөздер арқылы дәлелдейсіңдер?
5.Егер де сен ақын болсаң өлеңді қалай жазар едің?
Қалыптастырушы бағалау.
Ж/Т.
«Әдеби шеңбер» әдісі бойынша топ мүшелерінің әрқайсысына тапсырма беру:
1-оқушы-талқылаушы
1.А.С Пушкиннің «Ескерткіш» өлеңі бойынша 3-4 сұрақ құрастырады.
2.Соңында сыныппен бөлісе алатындай өз тобының жауаптарын жазады.
2-оқушы-белгілеуші
1. А.С Пушкиннің «Ескерткіш» өлеңінің тақырыбына және оның маңызына қатысты 3-4 бөлігін белгілейді.
2.Бөліктерді өз тобына дауыстап оқиды және олардың маңыздылығын талқылайды.. Оқулық бойынша бетін, кейбір маңызды тіркестерді жазып алады, сыныппен бөлісуге бір немесе екеуін таңдайды..
3-оқушы-байланыстырушы
1. А.С Пушкиннің «Ескерткіш» өлеңінде көтерілген мәселе мен шынайы өмір арасындағы байланыстарды табады..Бұған өзінің жеке өмірінен, басқалардың өмірінен, күнделікті жаңалықтардан, теледидар бағдарламаларынан дәлелдер келтіруіне болады. 2.Оларды тізіп жазады, тобымен бөлісіп талқылайды..
4-оқушы-қорытындылаушы
1. А.С Пушкиннің «Ескерткіш» өлеңін оқиды, идеясын, автордың айтайын деген ойын қорытындылайды
2. Маңызды жерлерін атап көрсетеді. Оларды қорытындыдан бөлек жазады..
5-оқушы-суреттеуші
1. А.С Пушкиннің «Ескерткіш» өлеңі бойынша нақты немесе абстрактілі сурет салады.. Олар таяқшаларды, мультфильм бейнелерін, диаграмма, сызбаларды қолдана алады.
2.Салған суретіне сараптама жасай ала ма, мағынасын түсіндіре ала ма, ойланады..
(топ ішінде жұмыс жасауға уақыт белгіленеді.)
Қалыптастырушы бағалау
ЖЖ.
«Жүйелеу»
Оқушылар төменде көрсетілген маркерлерді беру арқылы тақтаны «кім жылдам» критерийі бойынша жазып шығады. Бұл оқушының қысқа уақыт ішінде тапсырма бойынша ең негізгі, ең маңызды ақпараттарын таңдап, оны жазып үлгеруі қабілеттерін дамытады.
символ
|
|
синекдоха
|
|
метафора
|
|
қайталау түрлері: эпифора, анафора
|
|
аллитерация
|
|
ассонанс
|
|
риторикалық сұрақ
|
|
Жұптық бағалау.
«Ақынның өзіне қалаған ескерткіші» тақырыбы бойынша шығарманың эстетикалық құндылығын ашып сыни шолу жазады.
Жетістік критерийі бойынша бағаланады.
|
Әдебиет теориясы.
Лириканың бас қаһарманы - ақынның өзі. Ақын ең алдымен өз жайын, мұңын, арманын, қуаныш сезімін жыр ету арқылы халықтың тағдырын, қайғысын, күйзелісін, қуаныш-шаттығын, тілек-мақсаттарын білдіреді. Нағыз лирикалық туындылар жеке адамның жан дүниесін, толғанысын, тағдырын бейнелеп, сол арқылы бүкіл бір ортаны, қоғамды, заманды сипаттап береді. Лирика көлемі жағынан өте ықшам келеді. Оқиғадан гөрі отты сезім басымдау, күллі сурет сол сезім маңына, бас-аяғы тұжырымдыбірер философиялық ой маңына жинақталады
Саралап оқытуды қолдану арқылы мұғалім әрбір оқушының мүмкіндіктерін тексереді және талап-тілектерін ескереді.
Оқушылар рөлдеріне сай жауаптарын жалпы сыныпқа түсіндіреді:
1-талқылаушылар;
2-белгілеушілер;
3-байланыстырушылар;
4-қорытындылаушылар;
5-суреттеушілер;
Оқушылар рөлдері бойынша жиналады, бір-бірінің жұмысын тексереді, өзара талқылайды.
Пушкин мен Абай шығармашылығын байланыстырып талдауға болады.
|
http://kitap.kz/audiobook/5121-eskertkish/5121-eskertkish
Александр Сергеевич Пушкин — Уикипедия, қазақша ашық...
kk.wikipedia.org›Александр Сергеевич Пушкин
Пушкин өлеңдерінің аудармалары - 1 Октября 2011...
mercurschool.kz›news/pushkin_le_derini…2011-10-01…
"Абай мен Пушкин поэзиясындағы үндестік" - ғылыми жоба
collegy.ucoz.ru›Наша библиотека›46-1-0-4832
А.С.Пушкин. «Ескерткіш» өлеңі
bilimmedia.kz›kk/content/lesson/8205
|
Нұсқа:1
Маусым, 2016
Достарыңызбен бөлісу: |
