Қазақ халқы ұлт-азаттық күресінің асқар шыңы ХХ ғасыр басындағы Алаш

25билет 
1
. Жоңғар шапқыншылығынан туған зор күйзелушілік, малдың қырылуы шаруашылық дағдарысының 
шиеленісуіне әкеліп соқты, мұның өзі қазақ хандықтарының билеуші топтарының арасындағы саяси қарама
-
қайшылықтарды бұрынғыдан да бетер күшейте түсті. Қиын жағдайдан шығудың жолы жауға ұйымдасып тойтарыс 
бету ғана бола алатын еді, мұның өзі болашақта қазақ жүздерінің экономикалық және саяси ыдырауын тоқтатар 
еді. Осындай өте
-
мөте ауыр сыртқы және ішкі саяси жағдайда қазақ хандары мен сұлтандары жоңғар 
феодалдарын тойтару ісін ұйымдастыруда қабілетсіз болып шықты. Тәуелсіздік жолындағы Отан соғысын 
«қарадан шыққан» халық батырлары бастады. Олардың арасында Бөгенбай, Тайлақ, Саурық, Малайсары, Жәнібек 
және басқа да батырлар болды. Олар халықты туған елді жат жерлік басқыншылардан азат етуге шақырды. Халық 
жасақтарының бірігіп қимылдауы осылай басталды. Кіші жүздің батыры Тайлақ, Орта жүзден Бөгенбай және Ұлы 
жүзден Саурық батырлар шығып бұлар «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл
-
сұлама» жылдарындағы күрестің 
қаһармандары болды. Барлық үш жүздің жасақтары 1726 жылы бірлесіп қимылдаған кезден бастап қазақтар 
басқыншыларға ұйымдасқан түрде тойтарыс берді. 1726 жылдың күзінде Бадам өзені
маңындағы биік қырқа –
Ордабасы деген жерде бүкіл қазақ жиыны өткізілді. Оған Әбілқайыр, Әбілмәмбет, Сәмеке, Күшік, Жолбарыс 
хандар, султандар, Толе би, Қазыбек би, Әйтеке би бастаған әр рудың билері, даңқы шыққан қолбасшылар мен 
батырлар шақырылды. Жиында негізгі мәселе басқыншы жауға бүкілхалықтық тойтарыс беруді ұйымдастыру 
туралы мәселе болды. Жиынға қатысушылар бірге болуға, өз кимылдарын үлестіріп отыруға, жауға біріккен 
майдан құрып аттануға ант берді. 
1728 жылдың көктемінде Ұлытау етегінде Бұланты өзенінің жағасында «Қара 
сиыр» деген жерде қазақ әскерлерінің жонғарлармен ірі шайқасы болды. Бұл шайқаста қазақ сарбаздары 
қалмақтарға есенгірете соққы берді. Қалмақ әскерлері қиян
-
кескі соғыста ондаған мың адамынан айрылды. 
Қазақтар жағы өздерінің талайдан қаны қайнап ыза мен кекке суарылған қайрат жігерінің жемісін көріп қуанды. 
Жеңіс туралы хабар қазақ даласына ілезде тарап кетті. 
1730 жылы көктемде Балқаш көлінің маңында қазақ пен 
жоңғарлардың арасында тағы бір қатты қырғын соғыс басталды. Аңырақай
шайқасының ұрыс қимылдары болған 
алқап 200 километрдей жерді алып жатты. Оны ғасыр шайқасы деуге болады.
2.
Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты
белсенділігімен, тепе
-
теңдік сақтауға ұмтылысымен, 
прагматизмдігімен, сындарлы сұхбат жүргізуге талпынысымен және көпжақты ынтымақтастыққа 
бағытталғандығымен ерекшеленеді. Халықаралық аренада мемлекетіміз өзінің тарихи, геосаясаттық және 
экономикалық факторларына байланысты көп ғасырлар бойы сыртқы саясатын халықаралық ынтымақтастық, 
көршілес мемлекеттермен
татуластық және олардың аймақтық біртұтастығын құрметтеу принципіне негіздеп 
жүргізіп келеді. Қазақстанның өзге мемлекеттермен тең құқылы және екі жаққа да тиімді қарым
-
қатынас құруға 
дайындығы оның бүгінгі күні дипломатиялық байланыс орнатқан шет мемлекеттердің санының көптігімен 
дәлелденіп отыр. 1991 жылы тәуелсіздік алған сәттен бастап, біздің республика әлемнің 130 мемлекетімен 
дипломатиялық қарым
-
қатынас орнатты. Көптеген себептерге байланысты
 
Орталық Азия
 
мен
 
Қазақстан
 
аймағы 
әлем
саясатында қазіргі кезде ерекше назарға ие. Қазақстан екпінді даму қарқынының арқасында ipi трансұлттық 
корпорациялардың, өзге мемлекеттердің үлкен қызығушылығына ие. Бұл түсінікті де, Қазақстан Орталық Азиядағы 
географиялық сипаты бойынша ең ipi мемлекет болып табылады, оған қоса экономикалық даму қарқыны 
бойынша біздің мемлекет аймақтағы көшбасшы. Осы ретте еліміздің болашақта даму мүмкіндіктерінің мол 
екендігін ескере кету керек. Бүгінгі күні қазақстандық сыртқы саясат басымдылығы ең 
алдымен
 
Ресей
, 
Қытай
, 
АҚШ
, 
ЕО, Орталық Азия аймағындағы көршілес мемлекеттермен, ислам әлемімен тең 
құқылы
қарым
-
қатынас құруга бағытталып отыр. Бұл тұрғыда 
2006 
—
2007 жылдары аталмыш мемлекеттермен 
және аймақтармен екі жақты байланыс едәуір алға басты. Ел мүддeciнe қатысты бірталай маңызды құжатқа қол 
қойылған мемлекет
басшылығының
 
Вашингтон
, 
Мәскеу
, 
Брюссель
, 
Лондон
, 
Бейжің
, 
Каир
, 
Тегеран
, 
Ташкент
, 
Бішкек
 
және тағы да басқа 
мемлекеттердің астаналарына ресми сапарларының қорытындылары да осыны айғақтай түсуде. Осылайша 
мeмлeкeтiмiздiң әлемнің жетекшi державалары мен көршілес
 
ТМД
 
мемлекеттepi арасындағы стратегиялық 
серіктестігі жаңа деңгейге көтерілді деуге болады.

жүктеу/скачать 1,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: