Қазақ халқының СƏулет өнері ежелгі қҰрылыстар
жүктеу/скачать 4,98 Mb. Pdf көрінісі
|
СЕН БІЛЕСІҢ БЕ 501-600
- Бұл бет үшін навигация:
- ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ШЕШЕНДІК ЖƏНЕ АҚЫНДЫҚ ӨНЕРІ
| Ақтамберді Сарыұлы
Ақтамберді Сарыұлы (1675 – 1768) – жырау, қолбасшы, дипломат. Ол Оңтүстік Қазақстан облысы Қаратау маңында дүниеге келген. 17 жасынан əскери жорықтарға қатысып, парасаттылығымен, батырлығымен көзге түседі. «Күмбір-күмбір кісінетіп», «Уа, қарт Бөгембай», «Ей, азаматтар, шоралар» «От орны отаудай» т.б. толғаулары қазақ əдебиетінің алтын қорына енген. Ақтамбердінің бір топ толғауларында («Жеңіме жамау түскенін», «Атадан тудым жалқы боп», «Жасымда көрген қорлығым») жалғыздық, жетімдік мехнаттары көрініс берсе, кейбір өлеңдерінде («Жауға шаптым ту байлап», «Салпаң да салпаң жортармын», «Көк көгершін, көгершін») батырдың өмірлік мақсат-мұраты аңғарылады. Ақтамберді өзі өмір сүрген дəуір шындығын, əлеуметтік теңсіздік көріністерін «Жағалбай деген ел болар», «Жел, жел есер, жел есер», «Түйе мойнын тұз кесер», «Ағайының көп болса», «Мал басы өскен адамның» т.б. толғауларында шынайы бейнелейді. Ақтамберді толғаулары мен жырлары С.Мұқановтың «Қазақтың XVIII – XIX ғасырдағы əдебиетінің тарихынан очерктер» кітабына, «Ертедегі əдебиет нұсқалары», «Алдаспан», «XV – XVIII ғасырдағы қазақ поэзиясы», «Бес ғасыр жырлайды» жинақтарына енген. Тəтіқара Тəтіқара (1705 – 1780) – ақын, жырау. Ол қазіргі Қостанай облысы Урицкий ауданында дүниеге келген. Көп уақыт Абылай ханның кеңесшісі ретінде хан сарайында тұрған. Олжабай, Бөгенбай батырлардың қалмаққа қарсы жорықтарына қатысып, олардың ерлік істерін мадақтап, жауынгерлерді табандылыққа, төзімділікке үндеген толғаулар шығарған. Əсіресе, 1756 жылғы Цин басқыншылары мен Абылай сарбаздары арасында болған ұрысты сипаттайтын жалынды жырлары Тəтіқара есімін халыққа 532 ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ШЕШЕНДІК ЖƏНЕ АҚЫНДЫҚ ӨНЕРІ кеңінен танытты («Қамыстың басы майда, түбі сайда», «Кебеже қарын, кең құрсақ», т.б.). Тəтіқара кейде ханға қарсы шығып, Абылайдың осал жақтарын сынап, бетіне басқан. «Кеше тоқыраулы судың бойында» атты толғауында: «Ат құйрығын күзеңдер, Аллалап атқа мініңдер, Ханталау қылып алыңдар», – деп халықты күреске шақырған. Жасы ұлғая келе жағдайы ауырлап, жоқшылық көреді. Алайда ақын қиыншылыққа мойымаған. Бұған көңілін сұрай келген билерге айтқан «Ассалаумағалейкум, жайсаңдар мен қасқалар» дейтін жыры толық дəлел. жүктеу/скачать 4,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|