Қазақ халқының СƏулет өнері ежелгі қҰрылыстар
жүктеу/скачать 4,98 Mb. Pdf көрінісі
|
СЕН БІЛЕСІҢ БЕ 501-600
- Бұл бет үшін навигация:
- ЖЫРАУЛЫҚ ӨНЕР
| ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ШЕШЕНДІК
ЖƏНЕ АҚЫНДЫҚ ӨНЕРІ (тегі – он екі ата байұлына жататын байбақты руынан) атандырған. Жасы ұлғайған кезінде отаршылардың озбыр саясатына, хан, сұлтандардың дəрменсіз халіне ашынған Сырым батыр жайылымынан, жерінен айрылып, патша əкімшілігінің езіп-жаншуынан, тонауынан əбден титықтаған халықтың наразылығына үн қосып қару алып, қалыптасқан саяси жүйеге қарсы шығады. Бұл – халықтың қалың бұқарасын, əр алуан əлеуметтік топтарды қамтыған, Ресейдің отарлау саясатына қарсы бағытталған ұлт-азаттық көтеріліс еді. Қуғын көрген Сырым 1797 жылы Хиуа хандығына өтіп кетіп, белгісіз себептермен 1802 жылы сонда дүние салған. ЖЫРАУЛЫҚ ӨНЕР Кең далаға көшіп-қонған көшпелі қазақтар атқан таң мен батқан күнді қызықтап, табиғат ұлылығын батырлардың ерлігімен салыстырып жырлаған. Осындай өнер адамдарын жырау деп атаған. Жырау «жыр» сөзінен шыққан, яғни өлең дегенді білдіреді. Жыраулық поэзия – XV – XVIII ғасырлардағы қазақтың халық поэзиясы. Жыраулар шығармаларында ел өміріндегі елеулі оқиғалар (жорықтар, соғыстар), қоғамның ащы шындығы, халықтың əдет-ғұрпы, салт-санасы бейнелі тілмен келісті көрініс тапқан. Ұрпақтан-ұрпаққа жалғасын тапқан жырлар туған еліне, жеріне деген шынайы сүйіспеншіліктен туған. Жыраулар халықтың рухани көсемі болып, қоғамдық пікір қалыптастыратын қайраткер рөлін атқарған. Олардың пікірімен хандар жəне басқа да ел билеушілері санасып отырған. Асан Қайғы Асан Қайғы – қазақтың ақын-жырауы, философы. Ол XIV ғасырдың екінші жартысында Еділ бойында өмір сүрген. Жəнібек ханның кеңесшісі болған. Асанның шын есімі – Хасан Сəбитұлы. Тарихи Асан Қайғы Алтын Орда ханы Ұлық Мұхаммедтің санаткер шенеуніктерінің һəм жа- қын серіктерінің бірі болған. XV ғасырдың жи- ырмасыншы жылдарында Ұлық Мұхаммед Алтын Ордадан қуылады, бірақ Асан əміршісіне адалдығын сақтайды. Кейінгі жылдары Қазанда билік еткен Ұлық Мұхаммедтің оң тізесін басқан кеңесшісі болады, содан Дешті Қыпшаққа тек қамқоршысы көз жұмғаннан кейін ғана қайтып оралады. |