«Қазақ мұнайының а р дақтылары»
жүктеу/скачать 53,32 Mb.
|
МЕНІҢ ШАХАМ, МЕНІҢ АТАМ!
Үркердей санап алар бұл ғасырды, Ғалымдар көшінің ол тұр басында. Адамның адамы ұстаз – Сәтбаевтай, Шахаңның мықтылығы тұлғасында. Таспаған кенерінен кезінде бір, Бас маман – уәделі сөзінде кіл. Даламның жылылығын бойға жиған, Шахаңның ұлылығы көзінде тұр. Білген ол халқының жыр, ертегін де, Туылып Шиелінің кең төрінде. Ғаламның геологы қажет етер, Шахаңның дарынды әр еңбегін де. Ғұмыры өмір-өзен күресінде, Есеп жоқ еліне еткен үлесінде. Бабамның сарқытындай баршаға үлгі, Шахаңның өнеге көп мінезінде. Ғылымның ізгі ойынан бастау алып, Арманын қуанышқа қосқан халық. Жаһанның білді бәрі түбегімді, Шахаңның Маңғыстауды ашқаны анық. Дара боп сан ғасырлар есігінде, Бала боп тербел жердің бесігінде, Қаламның жоғары оқу шаңырағы, Шахаңның ел ардақтар есімінде. Адамның қасиеті өзінде емес – сөзінде! Қолында жарынан сый-сақинасы, Білсін деп келешектің сәби-жасы. Бағаңның қалған жерін айтып жатыр, Шахаңның өз зайыбы – Кәмиласы. Ежелден үлкен ғалым, дос көргендер, Ұмытпай көзі жоқта ескергендер. Ағаның тау тұлғасын аспандатты, Шахаңның ізбасары – Есбергендер! Ағаның талантына бас ұрғандар, Ғылымның даңқын көкке асырғандар. Ұстаздың өр бейнесін биіктетті, Белгілі ғалым, інің Әшімжандар! Мен шалқып жыр оқиын мына тойда, Артық-кем болса, достар, кінә қойма. Дананың сөйлер өзі, көзі болып, Шахаңның бар өмірі – Мұражайда! Құттықтап жатыр досым, жолдасым көп, Әруақтар бұл ұлды да қолдасын деп. Баламның Шахмардан деп қойдым атын, Шахаңның қалған ісін жалғасын деп! 303 Сегізінші бөлім ЕЕЕЕЕЕ ЕЕЕЕЕЕ ЕЕЕЕЕЕЕ «Сен қалдырған соны ізді, Өшірмес ғасыр ағысы...» онымен, түгел сөздің түйінін Шахмарданмен бірге өскен бала құрбы, студенттік күннің қызығын бірге өткізген замандас, ер жетіп, еңбекке бірге араласқан әріптес, жоға- ры мансаптың мақсатты істерін қатар көтерген қызметтес, тіршілік деп аталатын өмірдің сандаған иірім, ағастарында кездесіп, сыналып, содан жолдас, сосын дос болғандар айтады. Олардың қысқа да, нұсқа пікірлері мен берген бағалары Шахмарданның Азаматтық портретін нақ, әрі нық көрсетеді. Қысқасы, біз түгел сөздің түйінін осылай деп түюді жөн көрдік. Д. Кішібеков, академик «1934 жылы «1 Май» колхозы клубында кісі өлтірген қорықшы орыс колхозшысына ашық сот болды. Осы сотта тілмаш болып келген Жорабек деген кісі орысшадан қазақшаға, қазақшадан орысшаға судай ағызып тұрды. Толық, биік, көк көзді, зор денелі сары кісі Шахмардан Есеновтің әкесі еді». Түгел сөздің түйіні *** 305 «Шахмардан ержүрек, батыл, батыр, ойын бүкпей айтатын адам болды». *** К. Нұрпейісұлы, академик «Жалпы алғанда, Қаныш Сәтбаев пен Шахмардан Есеновтің өмірі мен қызметтерінде көптеген ұқсастық бар: екеуі де алып тұлғалы, кең маңдайлы – марқасқалар, екеуінің де мамандығы геолог, екеуі де геолог ретінде еңбек жолдарын Жезқазған өңірінде бастаған, екеуі де Ұлттық Ғылым Академиямызға Президент, геологиялық ғылымдар институтына директор болған, екеуі де КСРО-нің ең жоғарғы марапат белгісі Лениндік сыйлықтың иелері атанған. Біріншісі – халқымыздың өміріндегі ұлы құбылыс, екіншісі-ірі тұлға». *** А.Н. Яншин, академик АН СССР «С Вашим именем, кроме развития Джезказгана, накрепко связано открытие и освоение богатых нефтяных месторождений Южного Ман- гышлака. Я очень надеюсь, что с ним будет связано также открытие «большой» подсолевой нефти и окраинных доступных для современ- ного бурения зонах обширной солянокупольной области Западного Казастана. А может быть газа». *** Т.М. Ламулин, доктор геолого-минералогических наук «Ш. Есенов проводил большую личную научную работу как спе- циалист в области геологии месторождений полезных ископаемых. Им опубликовано свыше ста научных работ, в том числе ряд моногра- 306 Шахмардан Есенов фий, основные труды Ш.Е. Есенова посвящены минеральным богат- ствам Жезказганского района и нефтегазоносной провинции Южного Мангистау. Им выполнен ряд теоретических исследований по прогно- зированию месторождений меди, методике разведки месторождений родусит-асбеста и других». *** Б. Берікболов, профессор «Қазақ геология ғылымының ең бір дәуірлеген жылдарының бірі, сөз жоқ, Шахмардан ағаның есімімен қосыла аталады. Жетібай- Өзен мұнай көзінің ашылуына басшылық жасауының өзі ірі оқиға еді. Ғылымның шын мәніндегі ірі ұйымдастырушысы болды. Қазақ жігіттерінің де геология ғылымының саласына, бұл істі басқарысуға жасқаншақтамай, көбірек енуіне де Шахаңның ықпалы болды. Бізден біреу «қазақ кім?» деп сұраса, Шахмардан Есеновты ұялмай көрсетуге болады». *** К. Мырзагалиев, ветеран геологической службы Казахстана «Министром Ш. Есеновым проделана на Мангышлаке большая работа. Были организованы Жетыбайская, Узеньская и гидрогеоло- гические экспедиции. Создались условия ускорения запасов нефти и газа Жетыбая и Узени». *** Г.Б. Крылов, ветеран геологической службы Казахстана «Шахмардан Есенович был простым и доступным человеком. Он мог терпеливо выслушать посетителя и тут же принять решение, Түгел сөздің түйіні 307 если оно не требовало предварительного рассмотрения. Я никогда не слышал, чтобы он повышал голос. Спокойный, ровный разговор и в беседах и в выступлениях был всегда характерным для него. Даже делая выговор нерадивому или провинившемуся работнику, он не повышал голоса, находил выражения и доводы, не оскорбляющие че- ловеческого достоинства, но заставляющие понять неотвратимость наказания и строгой оценки его деятельности». *** Мұхамеджан Қаратаев, академик «Бетке ұстап, сыртқа көрсетуге де, ел ішіндегі көп шаруаға жегуге де сен лайық болдың. Жастайыңнан өзің ұнатқан тау-кен мамандығының ең үлкен білгірі де, оны ұйымдастырушылардың бірі де өзің болдың. Сенімен бірге талай жыл қызмет атқарыстық. Өз ойың, өз сөзің бар жеке дара шыққан жігіт едің». *** Шауқат Алтаев, академик «Шәкеңнің елге сіңірген еңбегінің бірін ғана ауызға алайыншы. Геология тау-кен істері саласында ұлттық кадрлар жоқтың қасы болатын. Осы салаға ұлттық ұлттық кадрларды орнықтыруға ересен күш сіңірген де Шахмардан Жорабекұлы Есенов». *** Манаш Қозыбаев, академик «Қазақ «әкенің баласы болма, елдің баласы бол» деп бата беруі де көп дүниені аңғартады. Өз замандастарына «Шах-аға» аталған Шах- мардан Есенов, міне, осындай ұлт перзенті, ұлт баласы». 308 Шахмардан Есенов *** Әзілхан Нұршайықов, халық жазушысы «ХХ ғасырда қазақ ғылымының бес алыбы өмір сүрді. Олар Қаныш Сәтбаев, Әлкей Марғұлан, Шапық Шокин, Шахмардан Есенов және Ебіней Бөкетов еді». *** Султан Сартаев, академик «Шахмардан Есенов остается в памяти друзей и в целом нашего народа навсегда величественной фигурой государственного деятеля, крупного ученого». *** В.П. Токарев, лауреат Ленинской премии «В далекие шестидесятие годы Шахмардан Есенов не однажды приезжал на Мангышлак, курируя процесс подсчета запасов Узень- ской нефти. Он запомнился как глубоко образованный производствен- ник, а также корректный, уравновешенный руководитель, от встречи с которым остались самые лучшие воспоминания». *** Г.Р. Бекжанов, академик «В 1961 году в возрасте 34 года Ш. Есенов возглавил Министерство геологии Казахской ССР. На плечи молодого министра легли нелегкие задачи по формированию первой самостоятельной отечественной гео- логической службы Казахстана. Несмотря на молодость, он проявил Түгел сөздің түйіні 309 лучшие и нужные, особенно в тот период, качества руководителя, но и интеллектуальной сфере Казахстана второй половины прошлого столетия. С его именем связаны многие геологические открытия, наиболее значимым из которых является нефть Мангышлака – предвестница «Большой нефти» Казахстана». *** А.Х. Касымжанов, академик «По инициативе Ш. Есенова в 1973 году в рамках V конференции писателей стран Азии и Африки был проведен «День Аль-Фараби» посвященный 1100-летию со дня его рождения. Докладчиком был академик Ш. Есенов». *** «Его имя олицетворяло «казахстанскую оттепель», к нему тянулись все сколь-нибудь свободомыслящие умы, среди которых были ученые, поэты, мастеровые люди, молодежь. Его ценили и на высших этажах интеллектуальной и профессиональной элиты за пределами Казахста- на. Назовем хотя бы А.Н. Косыгина и М.В. Келдыша». *** Ш. Абдуллаев, профессор «Подготовку молодых геологов он считал своим гражданским долгом и был очень рад этой возможности, как не раз признавался при встречах со мной. Благодарю судьбу за то, что я встретился с этим прекрасным чело- веком и, общаясь с ним почти всю жизнь, стремился к знаниям, почу- ствовал всю красоту человеческих отношений, внимания к людям». 310 Шахмардан Есенов жүктеу/скачать 53,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|