«Қазақ тілі және әдебиеті» кафедрасы «Бекiтемін»
Адам сынын білдіретін жұрнақтар
жүктеу/скачать 163,07 Kb.
|
УМК сөзжасам
- Бұл бет үшін навигация:
- 2. Жансыз заттардың белгісін білдіретін жұрнақ
- 3. Жан-жануарға қатысты белгілерді білдіретін жұрнақтар
| 1. Адам сынын білдіретін жұрнақтар
-ық, -ік: қорқак, толық, ашық, бұзық, жасық, жатық, ширақ, пысық -уық, -уік: жылауық, сөйлеуік, сыбырлауық, калтырауық -қыш, -кіш: білгіш, тапқыш, күлдіргіш, сенгіш, байқағыш, ашуланғыш. Мысалы, Шапқыш ой ғой ақылдың мағынасы (Шөкәрім). -мды, -мді: ұстамды, жағымды, шыдамды -кақ, -кек: асқақ, тоңғақ, ұрысқақ. -қыр, -гір: білгір, алғыр, өткір -тал: сезімтал, ұғымтал, жұғымтал -кы, -кі: жинақы, күлдіргі -ғын: озғын. Мысалы, Әбіш орыс халқының озғын ойлы кауымына жақын жүргендей (М.Әуезов). -қалақ, -келек: үшқалақ, сасқалақ, қозғалақ -аған, -еген: береген, алаған, көреген -малы: айнымалы, елірмелі. Мысалы, Елірмелі екі есті шешен болды (Жанақ). -ынды: жырынды. Мысалы, Жырынды жеңгелері үйреткен (Ж.Аймауытов). -анақ: сұғанақ -ғылықты: түрғылықты, тыңғылықты -мсақ, -мсек: сұрамсақ, тілемсек, жарамсақ -паз: сезімпаз, келісімпаз, жасампаз -ал: қатал (адам) -дақ, -дек: жүрдек. Мысалы, Жегін атты ауыстырып отыру үшін, қасына бес-алты салт атты жүрдек жігіттер ерткен (М.Әуезов). -мыр: құймыр, қытымыр. -міт: жеміт -пы: салпы. Мысалы, Салпы ауыз тағы сөйледі (Ж.Аймауытов). -көй, -гөй: қаскөй, ақылгөй. -улы: қатулы, сұраулы. 2. Жансыз заттардың белгісін білдіретін жұрнақ -ық, -ік: ашық, тұнық, суық, жабық, жарық, қашық, шірік, ілік, жатық, бітік, құрғақ, кесек, дөңгелек -ыңқы, -іңкі: жатыңқы, салбыраңқы, шығыңқы, көтеріңкі, басыңқы, кебіңкі, бытыраңқы, түсіңкі -ынды, -інді: құранды (зат), ағынды (су), жаттанды (сөз), жасырынды (іс) -улы, -улі: жинаулы, оюлы, тыңдаулы, өлшеулі, үюлі, санаулы, құюлы. Мысалы, Ал десем де тәңірге, өлшеулі өмір бітпейді (Қобыланды батыр). -малы, -мелі: суырмалы, ашпалы, жаппалы, таңдамалы, құбылмалы, бүрмелі, аспалы -ымды, -імді: ұтымды, ұнамды, жарасымды -ғақ, -гек: тайғақ, оңғақ, жабысқақ, майысқақ -ма, -ме: бояма, жалдама, жайылма, құрама, сырма, аспа, көшпе (кұма), көмбе (нан), сілтеме (сөз) -ыс, -іс: ұқсас, тіркес, алыс, беріс -кір: өткір (пышақ) -мыш: жазылмыш (уақыт) -ғын: тұрғын (жайлар, үйлер) -анақ: шұқанақ -кілікті: жеткілікті. Мысалы, Жиған мал-мүлкі жеткілікті -пек: өкпек (өтпек). Мысалы, Өкпек желі соқканда (Қ.Мұқатаев) -ын: жатын, жегін. Мысалы, ... жегін атты ауыстырып отыру үшін, бірнеше салт ат алды (М.Әуезов). Жатын орнымыз кәдімгі сәкі. 3. Жан-жануарға қатысты белгілерді білдіретін жұрнақтар -аған, -еген: қабаған, тебеген, қашаған, сүзеген -у: жарау (ат) -қы: бұралқы (ит) жүктеу/скачать 163,07 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|