Ескерту: Мынадай сөздерде: а

1. 
   Көмектес септіктің -мен, -бен, -пен жалғаулары сөздің соңғы буыны жуан болса да, жіңішке болса да, осы күйінде жалғанады. Мысалы: Қаламмен жаздым. Әсетпен бірге келді т.б.
   
2. 
   Меншік ұғымды білдіретін -нікі, -дікі, -тікі қосымшалары буын үндестігіне бағынбайды. Асан-дікі, бала-нікі, Марат-тікі т.б.
   
3. 
   -Паз, -қор, -қой, -ғой, -кер -гер, -кеш, -хана, -ист, -изм, -бан, -жан, -тал жұрнақтары буын талғамайды, сол күйінде жазылады. Бұл жұрнақтар – қазақ тіліне шет тілінен енген қосымшалар. Мысалы: әсемпаз, әзілқой, еңбекқор, ақылгөй, жұмыскер, арбакеш, дәріхана, мейірбан, сезімтал т.б.
   

1. 
   Кірме сөздерде дауысты дыбыстар жуан-жіңішке болып араласып келе береді. Мысалы:
   

2. 
   Х әрпіне біткен сөздерге қосымшалар жуан түрде жалғанады. Мысалы: тарих-тың, цех-тан т.б.
   
3. 
   Рк, нк, кс, кт дыбыстарының тіркесіне біткен орыс тілінен енген сөздерге қосымшалар жіңішке түрде жалғанады. Мысалы: парк-тен, танкі-ні, пункт-ке т.б.
   
4. 
   Ль әріптерінің тіркесіне біткен орыс тілінен енген сөздерге қосымшалар жіңішке түрде жалғанады. Мысалы: рольді, ролі, рульді, рулі т.б.
   

• 
  Ілгерінді ықпал – қатар тұрған екі дыбыстың біріншісінің өзінен кейінгі дыбысқа ықпал етіп, өзіне ұқсатуы. (1 2)
  
• 
  Ілгерінді ықпалдың кездесетін орындары:
  

• 
  Ілгерінді ықпалдың жазылуда ескерілетін орындары:
  
  1. 
     Сөздің соңғы дыбысы дауысты немесе үнді я ұяң дауыссыздар болса, жалғанатын қосымшаның алғашқы дыбысы үнді немесе ұяң дауыссыздан басталады.
     

2. 
   Сөздің соңғы дыбысы қатаң дауыссыз дыбыс болса, оған жалғанатын дауыссыздан басталатын қосымшаның бірінші дыбысы қатаң дауыссыз дыбыс болады.
   

   Кітап - тар Кітап - қа

   Орақ - тар Орақ - қа

• 
  Ілгерінді ықпалдың жазылуда ескерілмейтін орындары:
  
  1. 
     (ш+с=шш)
     

2. 
   (п+б=пп)
   

3. 
   (п+б=пп)
   

4. 
   Біріккен сөздің бірінші сыңары немесе сөз тіркесінің бірінші сыңары дауысты дыбыс немесе үнді не ұяң дауыссызға бітіп, екінші сыңары қатаң к, қ дауыссыздарынан басталғанда, бұл екі дыбыс ұяң г, ғ болып естіледі. Жазылуда бұл ескерілмейді.
   

• 
  Кейінді ықпал – қатар тұрған екі дыбыстың соңғысының өзінің алдынғы дыбысқа ықпал етіп, өзіне ұқсатуы (1 2).
  
• 
  Кейінді ықпалдың кездесетін орындары:
  

• 
  Кейінді ықпалдың жазылуда ескерілетін орындары:
  
  1. 
     (қ, к, п + дауысты = ғ, г, б )
     

• 
  Кейінді ықпалдың жазылуда ескерілмейтін орындары:
  
  1. 
     (н+ғ,г = ңғ, ңг), (н+қ,к = ңқ, ңк)
     
  2. 
     

     Жазылуы	Айтылуы
     Жан + ғали сен + гім жан қайғы	Жаңғали сеңгім жаң қайғы

     Сөз үнді н дыбысына аяқталып, келесі сөз немесе қосымша ғ, г, қ, к дауыссыз дыбыстарынан басталса, айтылуда н дыбысының орнына ң дыбысы естіледі. Жазуылда бұл ескерілмейді
     

Дауыссыз дыбыстарының біріңе аяқталып, қосымша Ш, С дауыссыз дыбыстарынан басталса, айтылуда с дыбысының орнына ш дыбысы, ал з дыбысының орнына с не ш дыбысы естіледі. Жазылуда бұл ескерілмейді.

3. 
   (з+ж=жж)
   

4. 
   (н + /б,в,п/ = мб, мв, мп)
   

5. 
   Біріккен сөз, тіркескен сөз және сөз тіркесінің бірінші сөзі қ, к, п дауыссыз дыбыстарына бітіп, екінші сөз дауысты не ұяң, үнді дауыссыз дыбыстарынан басталса, бірінші сөздің соңындағы қ, к, п дыбыстарының орнына, ғ, г, б дыбыстары естіледі. Жазылуда бұл ескерілмейді.
   

   Жазылуы	Айтылуы
   Көк жиек Шолақ еді Шөп әкелді Көк ала	Көг жиек Шолағ еді Шөб әкелді Көг ала

6. 
   Біріккен сөз, тіркескен сөз және сөз тіркесінің бірінші сөзі мен екінші сөзінің аралығында екі дауысты қатар келгенде, біріншісі түсіріліп айтылады, жазылуда бұл ескерілмейді.
   

1. 
   (с+ж=шш) Біріккен сөз, тіркескен сөз және сөз тіркесінің бірінші сөзі с дыбысына аяқталып, екінші сөзі ж дыбысынан басталса, айтылуда с мен ж дыбыстарының орнына шш дыбыстары естіледі. Жазылуда бұл ескерілмейді.
   

   Жазылуы	Айтылуы
   Досжан Жанқожа Тас жол	Дошшан Жаңғожа Ташшол

2. 
   (н + /к,қ/ = ңғ, ңг)
   

1. 
   Қазақ тілінде сөздердің жазылу заңдылығы мен айтылу заңдылығы бар.