Қазақ тілі кітабы 2022 жыл Қазақ тілінің шығу тарихы туралы

жүктеу/скачать 383,24 Kb. бет 1/104 Дата 13.11.2022 өлшемі 383,24 Kb. #157924

Бұл бет үшін навигация:

• Қазақ тілі кітабы 2022 жыл ҚАЗАҚ ТІЛІНІҢ ШЫҒУ ТАРИХЫ ТУРАЛЫ Түркі тілдері тіл туыстығына

Тахтакөпір ауданына қарасты №21-санды жалпы білім беру мектебінің қазақ тілі және әдебиеті пәні мұғалімі Иманбаев Арманның Жалпы Қазақ тілі кітабы 2022 жыл ҚАЗАҚ ТІЛІНІҢ ШЫҒУ ТАРИХЫ ТУРАЛЫ Түркі тілдері тіл туыстығына қарай 6 топқа бөлінеді: 1 Қыпшақ бұтағы қазақ, құмық, қарақалпақ, қарашай, мақар, қарайым, ұрым, қырышақ 2 Оғыз бұтағы әзірбайжан, түрікмен, гагауыз, балқан түріктері, түрік 3 Қарлұқ бұтағы өзбек, ұйғыр 4 Аралық бұтақ қырғыз, алтайық, хақас, тува, салар, сары ұйғыр, шор, тофа, шұлым 5 Чуваш 6 Саха Көне түркі тілдері мыналар: хазар, бұлғар, ғұн, көк түрік, сақ, авар. Түркі тілдері орналасу аймағына қарай 6 топқа бөлінеді: 1 Оңтүстік тобы түрік, гагауыз, әзербайжан, түркімен 2 Батыс тобы қарайым, қарашай, құмық, татар, башқұрт 3 Орталық топ қазақ, қарақалпақ, ноғай, қырғыз 4 Шығыс тобы өзбек, ұйғыр, сары, салар 5 Солтүстік тобы алтай, шор, хақас, тува, тофа, саха 6 Чуваш тобы Түркітану ғылымында түркі тілдерінің дамуын (Н.Баскаков) алты кезеңге бөліп қарастырады. Түркі халықтарының жазба тілі V-VIII ғасырларда дүниеге келген. Тіл ғылымында бұл жазба ескеркіштері "Орхон-Енисей ескерткіштері" деп аталады. Олар: "Күлтегін", "Тоныкөк", "Білге қаған" т.б. Бұл жазуларды көпке дейін ғылыми түрде оқуға мүмкіндік болмады. Сондықтан оларды рун (құпия) жазулары деп атады. X-XV ғ.ғ. түркі халықтарының жазбаша тілі ерекше дамыды. Осы кезеңде дүниеге келген шығармалар: Махмұт Қашқари "Диуани лұғат ит-түрк" (1073-1074, Жүсіп Баласағұни "Құдатғу білік" (1067-1070), Ахмет Яссауи "Диуани хикмет" (XII ғ.), "Кодекус Куманикус " (1003) т.б. Қазақ жазуы төмендегідей жазу түрлерін қолданды: Араб жазуы (1929 жылға дейін); Латын жазуы (1929 – 1940 ж.ж. арасы); Кириллица (орыс) жазуы (1940 жылдан бастап); Қазақ тілі – Қазақстан Республикасының тұрғылықты халқы – қазақ халқының және шетелдерде (Өзбекстан, Қырғызстан, Түркия, Ресей, Қытай, Монғолия т.б.) өмір сүріп жатқан қазақтардың ұлттық тілі. жүктеу/скачать 383,24 Kb. Достарыңызбен бөлісу: