Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис
жүктеу/скачать 3,22 Mb. Pdf көрінісі
|
Қазақ тілі окулық Абуханов-лексика
| 5. Диалектологиялық сөздік.
Диалектологиялық сөздіктер және оларды құрастыру белгілі бір ғылыми мақсатты көздейді. Диалектологиялық сөздік әдеби тілдің лексикасынан тыс жатқан ,бірақ ұлттық тілдің жергілікті тармақтары болып табылатын диалектілерге немесе говорларға тән сөздер мен сөз тіркес терін қамтиды.Ұлт тілінің ішіндегі жергілікті диалектілерге тән әр түрлі ерекшеліктерді салыстыру тілдің тарихи дамуын танып білуге көмектеседі . Диалектологиялық сөздікте жергілікті диалектілерге тән сөздер (диалектизмдер) беріледі де, оның мағынасы әдеби тілдегі сөздермен (синонимімен) түсіндіріледі. Мысалы: Далан. Сенек, ауыз үй, кіре берістегі бөлме: балалар даланда отыр (балалар сенекте отыр) . (Кег. АЛОМ); Далан сөзі кейбір түркі тілдерінде де бар: қырғызша далан – ауыз үй, алдыңғы бөлме; ұйғырша далан – алдыңғы бөлме, өтетін жер; түрікменше далан - үй алды; әзербайжанша далан, дәллиз , фарсыша далан сенек, коридор. 6. Салыстырмалы сөздік. Салыстырмалы сөздік те ғылыми мақсат көздейді.Онда туыстас тілдердегі ортақ түбірлес сөздер беріледі; ондай сөздердің әр түрлі туыстас тілдердегі ұқсас жақтары да, айырым жақтары да көрсетіледі. Туыстас тілдерді салыстырмалы –тарихи әдіс бойынша зерттеп, олардың даму заңдылықтарын айқындауда салыстырмалы сөздіктер құнды- 81 құнды материалдар бере алады. «Сөздікте» белгілі бір сөздің түркі тілдерінің әрқайсысында дыбысталу түрі көрсетіліп, мағынасы орыс тілінде аударылып беріледі. Мысалы: дж. тат ат , ад, тур. ад 1) имя, мет. Слава. жүктеу/скачать 3,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|