Қазақ тіліндегі эмоционалды
жүктеу/скачать 57,39 Mb. Pdf көрінісі
|
Снимок экрана 2023—10—21 в 15.40.19
| дік,
даңғой лық , долы лық, есер лік, қияң - қы лық. Бұл эмотивтер негізінен номинативті, яғни эмоцияның атауын білдіруші сипатта болады. Мысалы, Бишікті үйіріп - үйіріп, ысқырып жіберді, бойындағы бүкіл долы - лық, ыза атаулы ысқырық боп шыққан болу керек (С. Мұратбеков). Саулығын сұрап, халін білуге келетіндер көп. Ағайын - туған, бірге жүріп, бірге тұрған жолдас - жоралар. Біреулері жылап - еңіреп, бұл қорлықтың есесін қайыруға іштей бекініп кек түйіп, көкіректері ерімес мұз боп қатып, ашынып келсе, біреулері азаматтық кеуілді бетке ұстап, кешірімділік, жақсылық дегендерді көлденең тартып, ағайын арасына бітім тілей келеді (С. Мұратбеков). Содан кейін Өрік бірталайға дейін Ақбілекпен араздығын ұмытқан кісідей, сөйлесіп, жылы ұшырап, жылмаңдай қалды (Ж. Аймауытоав). Қазақ тілінде аталған қосымшалар арқылы арабтық кірме түбір сын есімдерден жасалған абстракт зат есімдер бар. Олардың бірқатары эмотивті тілдік бірліктерге жатады. Мысалы, аяр лық, қапа лық, құмар - лық, іңкәр лік, қастан дық т.б. Бұл сөздердің қазақ тіліндегі қолданылу өрісі мейілінше кең, адамдар арасындағы қарым - қатынастың сан қырлы жағын қамтиды. Мысалы, Енді аярлық екенін Ақбілек сезді: – Мен киюші ме ем? Өлшесең, өз бойыңа өлшей бер! – деп, кемзалын шешіп, лақтырып жіберді (Ж. Аймауытов). Аталған қосымшалар арқылы жасалған эмотивтердің бірқатары парсылық кірме сын есім сөздерден пайда болған. Мысалы, беймаза - жүктеу/скачать 57,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|