-бап. Намаз оқушы сәжде еткен уақытта киімі әйелге тиіп кетсе, намазы бұзыла ма?

376 - Мәймуна анамыз (р.а.) айтты: « Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқитын еді, мен болсам етеккір көрген бойы, ол кісінің қарсы алдында отырған едім, сәжде еткенде кейде киімдері маған тиіп кететін. Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) Хұмра үстінде намаз оқитын»,- деді. ( Хұмра – құрма жапырағынан тоқылған жайнамаз).

Жәбир және Әбу Саъид кемеде тік тұрып намаз оқыды. Хасан Басри: « Кемеде кетіп бара жатқанында серіктеріне қиыншылық етпесе, тік тұрып намаз оқи бересің және кемемен бірге айнала бересің. ( Қыбла қай жақта деп отырмайсың) Егер де серіктеріңе қиыншылық етсе, отырып оқисың»,- деген.

377 - Әнас ибн Мәлік айтты: « Әжем Мулайка тамақ даярлап Пайғамбарымызды ( с.ғ.с.) шақырды. Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) өзіне арналып әзірленген тамақтан жеді. Содан соң: « Тұрыңыздар, бірге намаз оқимыз, мен имамдық қыламын»,- деді. Мен тұрып, көп қолданылғаннан ескіріп қарайып тозып кеткен бойраға су шашып тазаладым. Содан кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бойраның үстіне шықты. Мен және бір жетім бала артына тұрдық. Әжем болса біздің артымызға тұрды. Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) екі рәкат намаз оқыды. Содан кейін намазын аяқтап қайтты.

378 - Мәймуна анамыз айтты: « Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) хұмраның үстінде намаз оқитын»,- деді.

Әнас (а.р.) төсек-орын үстінде намаз оқыды. «Пайғамбарымызбен ( с.ғ.с.) бірге намаз оқитын едік. Сонда кейбіріміз киіміміздің үстінде намаз оқитын едік»,- деді.

379 - Айша анамыз айтты: « Пайғамбарымыздың ( с.ғ.с.) қарсы алдында жататынмын, аяқтарым болса ол кісінің қыбла жағына созылып жататын еді. Сәжде еткен кезінде қолымен түртетін еді, мен аяғымды жинап ( бүгіп) алатын едім. Егер тұрса, қайтадан аяғымды созатын едім. Сол уақыттарда үйлерде шам (жарық) жоқ болатыні»,- деді.

380 - Айша анамыздан Ғұруа (р.а.) риуаят етті: « Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) әйелдерінің көрпесінде намаз оқитын еді. Айша анамыз болса, ол кісімен ( с.ғ.с.) қыбланың ортасында жаназаға қойылған табыт сияқты ұзынынан жататын еді»,- деді.

381 - Ғұруа (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) намаз оқитын еді. Айша анамыз болса (екеуі жамылатын) көрпенің үстінде Пайғамбарымыз бен (с.ғ.с.) қыбланың ортасында көлденеңінен жататын»,- деді.

Хасан Басрий айтты: « Сахабалар сәждеге бас қоятын жердің ыстықтығынан қолдарын киімдерінің жендерінен шығармай, сәлделерін, бас киімдерін алдыларына қойып сәжде ететін»,- деді.

382 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымызбен ( с.ғ.с.) бірге намаз оқитынбыз. Сонда кейбіреуіміз сәждеге бас қоятын жердің ыстықтығынан киіміміздің бір шетіне ( етегін не жеңін тартып қойып) сәждеге бас қоятынбыз»,- деді.

24-бап. Аяқ киіммен намаз оқудың үкімі

383 - حَدَّثَنَا آدَمُ بْنُ أَبِي إِيَاسٍ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ قَالَ أَخْبَرَنَا أَبُو مَسْلَمَةَ سَعِيدُ بْنُ يَزِيدَ الْأَزْدِيُّ قَالَ سَأَلْتُ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ أَكَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُصَلِّي فِي نَعْلَيْهِ قَالَ نَعَمْ

383 -Саъид ибн Язид (р.а.) айтты: « Мен Әнас ибн Мәліктен: « Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) аяқ киімінде тұрып намаз оқушы ма еді?»,-деп сұрадым. Әнас: «Иә»,- деді.

Ескерту: ( Бұл туралы Имам Әбу Ханифа: «Аяқ киімнің табаны құрғақ және таза болса, онда намаз оқуға болады, ал егер табаны ылғал немесе нәжіс тиген болса, оны жуып тазалау керек»,- деді )
25-бап. Мәсіде намаз оқудың үкімі
384 - حَدَّثَنَا آدَمُ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ الْأَعْمَشِ قَالَ سَمِعْتُ إِبْرَاهِيمَ يُحَدِّثُ عَنْ هَمَّامِ بْنِ الْحَارِثِ قَالَ رَأَيْتُ جَرِيرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ بَالَ ثُمَّ تَوَضَّأَ وَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْهِ ثُمَّ قَامَ فَصَلَّى فَسُئِلَ فَقَالَ رَأَيْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَنَعَ مِثْلَ هَذَا قَالَ إِبْرَاهِيمُ فَكَانَ يُعْجِبُهُمْ لِأَنَّ جَرِيرًا كَانَ مِنْ آخِرِ مَنْ أَسْلَمَ

384 - Һаммам ибн Харис (р.а.) айтты: « Жарир ибн Абдулланы көрдім, ол кіші дәрет сындырды, кейіннен дәрет алды, мәсісіне масих тартып, содан соң намаз оқыды. Одан мәсих тарту туралы сұрағанымда ол: «Пайғамбарымыздың ( с.ғ.с.) осылай істегенін көрдім»,- деді. Ибраһим айтты: «Жарир ибн Абдулланың бұл сөзі қауымға ұнады. Өйткені ол кісі иман келтіріп, дінге кірген сахабалардың ең соңғысы еді»,- деді.

385 - Муғира ибн Шуғба айтты: « Пайғамбарымызға ( с.ғ.с.) дәрет алуы үшін су бердім ( ол кісі дәрет алды). Мәсісіне мәсих тартып, намаз оқыды»,- деді.

26-бап. Намаз оқушы қиямға жеткізіп сәжде етпесе, ( намазы қабыл болмайды)
أَخْبَرَنَا الصَّلْتُ بْنُ مُحَمَّدٍ أَخْبَرَنَا مَهْدِيٌّ عَنْ وَاصِلٍ عَنْ أَبِي وَائِلٍ عَنْ حُذَيْفَةَ رَأَى رَجُلًا لَا يُتِمُّ رُكُوعَهُ وَلَا سُجُودَهُ فَلَمَّا قَضَى صَلَاتَهُ قَالَ لَهُ حُذَيْفَةُ مَا صَلَّيْتَ قَالَ وَأَحْسِبُهُ قَالَ لَوْ مُتَّ مُتَّ عَلَى غَيْرِ سُنَّةِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ

Әбу Уайл (р.а.) айтты: «Һұзайфа бір кісінің рүкүғ және сәждені кемеліне ( қиямына ) жеткізбей намаз оқығанын көріп, ол намазын бітіргеннен соң, оған: « Сен намаз оқымадың»,- деді. Кейін менің көзімше оған: « Егер өлсең, Пайғамбарымыздың ( с.ғ.с.) сүннеттерін орындамай ( құрметтемей) өлген боласың»,- деді.

Абдулла ибн Мәлік ибн Бухайна (р.а.) айтты: « Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) намаз оқыса, сәждеде қолын өзінен алыстау (ұзағырақ) қоятын, тіптен, қолтықтарының әппақтығы көрінетін»,- деді.

Ләйс ибн Сағд (р.а.) айтты: « Жағфар ибн Рабиға да сол хадиске ұқсас хадисті риуаят қылып берген болатын»,- деді.

ҚЫБЛА БӨЛІМІ
28-бап. Намаз оқығанда аяқты қыбла жаққа қаратудың абзалдығы туралы
386- حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ عَبَّاسٍ قَالَ حَدَّثَنَا ابْنُ الْمَهْدِيِّ قَالَ حَدَّثَنَا مَنْصُورُ بْنُ سَعْدٍ عَنْ مَيْمُونِ بْنِ سِيَاهٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَنْ صَلَّى صَلَاتَنَا وَاسْتَقْبَلَ قِبْلَتَنَا وَأَكَلَ ذَبِيحَتَنَا فَذَلِكَ الْمُسْلِمُ الَّذِي لَهُ ذِمَّةُ اللَّهِ وَذِمَّةُ رَسُولِهِ فَلَا تُخْفِرُوا اللَّهَ فِي ذِمَّتِهِ

386 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.): « Кімде-кім біздің намазымызды оқыса, біздің қыбламызды қыбла етсе және біздің құрбанға шалынатын халал малымыздың етін жесе, ол Алла тағаланың және оның Пайғамбарының ( с.ғ.с.) панасындағы (қорғауындағы) нағыз мұсылман болып есептеледі. Алла тағаланың панасындағыларды сату арқылы Алла тағалаға да қиянат етпеңдер»,- деді.

387 - Әнас ибн Мәлік (р.а.): « Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) маған айтты: «Мен адамдар: «Лә иләһа илла Алла»- дегендерінше күресуге ( соғысуға, қарсы шығуға) бұйырылдым. Егер олар Кәлима Тайбаны айтса, біздің намазымызды оқыса, біздің қыбланы қыбла етсе және біз ұнатқан халал малдың етін жесе, олардың қанын төгу, малын тартып алу - бізге харам болады, ал ахирет есебі - Алланың ықтиярында»,- деді.

Әнас ибн Мәліктен Мәймүн ибн Сиях (р.а.) риуят етті: « Ей, Әбу Хамза, мүъмин пенделерге қандай адамдардың малын таламақ және қанын төкпек харам?»,- деп сұрады. Сонда Әнас айтты : «Кімде-кім “лә иләһа илла Алла” десе, біздің қыбламызды қыбла етсе, намазымызды оқыса, біз ұнатқан халал малдың етін жесе, ол адам - мұсылман. Мұсылманға қандай құқық берілсе, оған да сондай құқық берілер және мұсылманға қандай уәзипа (міндет) жүктелсе, оған да сондай уәзипа жүктелер»,- деді.

388 - Әбу Аюб (р.а.) айтты: « Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.): «Дәрет сындырмақ болсаңыз, қыблаға қарап немесе арқаңызды беріп отырмаңыз, шығысқа әлде батысқа қарап отырыңыз!»,- деді.

Әбу Аюб және айтты: « Шамға келдік, дәретханалар қыбла жаққа қаратылып салынған екен. Сәл бұрылып ( қиғаштап) отырдық да, Алла тағаладан истиғфар тіледік»,- деді.

389 - Ғамр ибн Динар (р.а.) айтты: «Ибн Омардан кіші қажылық уақытында Қағбаны айналып тәуеп етіп, бірақ та Сафа мен Мәруаның арасына жүгірмеген адам әйелімен жақындық қылса болады ма?»,- деп сұрадық.. Сонда ол айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Меккеге келгенде Қағбаны жеті рет айналып тәуеп етіп, Мақам Ибраһимнің артында екі рәкат намаз оқып және Сафа-Мәруаның арасында жүгірген болатын. Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) өзінің осылай істеуі арқылы сендерге көркем үлгі-өнеге көрсетпеді ме?!»,- деді.

Жәбир ибн Абдулладан осы мәселе турасында сұрағанымызда ол: « Сафа мен Мәруаның арасында жүгіріп, тәуеп етпегенге дейін (некелі әйеліне де) жақындауға болмайды»,- деді.
- 390حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ سَيْفٍ يَعْنِي ابْنَ سُلَيْمَانَ قَالَ سَمِعْتُ مُجَاهِدًا قَالَ أُتِيَ ابْنُ عُمَرَ فَقِيلَ لَهُ هَذَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دَخَلَ الْكَعْبَةَ فَقَالَ ابْنُ عُمَرَ فَأَقْبَلْتُ وَالنَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَدْ خَرَجَ وَأَجِدُ بِلَالًا قَائِمًا بَيْنَ الْبَابَيْنِ فَسَأَلْتُ بِلَالًا فَقُلْتُ أَصَلَّى النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي الْكَعْبَةِ قَالَ نَعَمْ رَكْعَتَيْنِ بَيْنَ السَّارِيَتَيْنِ اللَّتَيْنِ عَلَى يَسَارِهِ إِذَا دَخَلْتَ ثُمَّ خَرَجَ فَصَلَّى فِي وَجْهِ الْكَعْبَةِ رَكْعَتَيْنِ

390 - Сайф (р.а.) айтты: «Мына хадисті Мұжахидтен естідім деді: «Ибн Омар келгенде, оған « Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Қағбаға кіріп кетті»,- десті. Ибн Омар: “Мен барсам, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Қағбадан шыққан екен, Біләл болса, Қағбаның екі есігінің арасында тұр екен. Мен Біләлдан: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с) Қағбаның ішінде намаз оқыды ма?»,- деп сұрадым. Біләл: «Кіре берістегі екі тіреудің оң жағында екі рәкат намаз оқыды, содан соң шықты да, Қағбаға қарап тағы да екі рәкат намаз оқыды.

391 - Ибн Аббас: “ Пайғамбар ( с.ғ.с.) Қағбаға кірген кезде намаз оқымады, сосын одан шығып, қыбылаға қарап тұрып екі рәкат намаз оқыды. “Қыбла, міне - осы” ,-деп айтты.

Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Қай жерде болсаң да, қыблаға қарап тәкбір айт!»,- деген болатын»,- деді.

392 - әл-Барра ибн Азиб (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) алғашқы кезде Бәйтүл-Мақдис жаққа қарап (қыбла етіп) он алты немесе он жеті ай бойы намаз оқыған болатын. Негізінде, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Қағбаға қарап намаз оқуды ұнататын. Алла тағала Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «Біз сенің аспанға қарап, қыбла іздей бергеніңді көріп тұрмыз⁸³»,- деген аятты нәзіл қылды. Адамдардың ең ақылсызы – яхудилер: “Оларды ілгерідегі қыбланы өзгерттірмекке не мәжбүрлік қылыпты.”,-деді. Сен: «Шығыс та, батыс та Аллаға тән»,- де оларға. Қалаған адамын Алла тура бағытқа бұра алады!⁸⁴»,- деді. Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге бір кісі намаз оқыды, кейін ол Аср намазын Бәйтүл Мақдис жаққа қарап оқып жатқан бір ансарий қауымының жанынан өтіп бара жатып, оларға өзінің Пайғамбарымызбен (с.ғ.с) бірге Қағбаға қарап намаз оқығанын және соған куәлік ететінін айтты. Бұл сөзді естігеннен кейін намаз оқып жатқан жамағаттың бәрі жүздерін Қағба жаққа бұрды»,- деді.

393 - Жәбир (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) өзінің түйесіне мініп бара жатқанында ол (түйе) қай жаққа қарап бұрылса да, сол жаққа қарап намаз оқи беретін. Ал, бірақ парыз намазын оқымақшы болса, түйеден түсіп, қыблаға қарап оқитын»,- деді.

394 - Абдулла ибн Масғуд айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бесін әлде аср намазын оқыды». Осы хадисті Ибн Масғудтан естіген Алқамадан бізге жеткізуші Ибраһим (р.а.) айтты: «Сол кезде көбірек оқыды ма әлде кемітіп азырақ оқыды ма, анық айта алмаймын»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екі жағына сәлем бергеннен кейін: «Я Расулулла, намазға бірер жаңалық енгізілді ме?»,- деп сұрасты. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Неге бұлай дейсіңдер?»,- деп сұрады. Олар: «Сіз намазды былай оқыдыңыз»,- деп айтты. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с) тізерлеп отырды да, қыблаға қарап екі рет сәжде қылып, содан соң сәлем берді. Кейін бізге бұрылып: «Намазда бірер нәрсе өзгеріс болса, мен, әлбетте, сендерді хабардар еткен болар едім. Бірақ мен де сендер сияқты адаммын, сендер ұмытқандай, мен де ұмытамын (жаңылысамын). Егерде мен жаңылыссам, маған ескертіңіз, егерде біреуіңіз намаз оқып жатып, неше рәкат оқығаныңызды ұмытып күмәндансаңыз, өзіңіздің ойлағаныңыз бойынша намазды аяғына дейін жеткізіп, содан соң сәлем беріңіз, одан кейін және қосымша (сәһу сәжде) екі рет сәжде етіңіз!»,- деді.

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екі рәкат намаз оқып, қыбланы жаңылыстырып алғанын сезіп, адамдарға бұрылып, кейін қалған екі рәкатын қыблаға қарап оқып, намазын толықтырды.

395 - Хазреті Омар (р.а.) айтты: «Раббым менің үш түрлі ниетімді шындыққа шығарды: «Я Расулулла, мақам Ибраһимда намаз оқуды әдет қылсақ болар еді!»,- дегенімде, «Мақам Ибраһимде намаз оқы!»,- деген аят нәзіл болды, «Я Расулулла, әйелдеріңізге жамылып жүруді (хижаб) бұйырсаңыз, өйткені олармен жақсы адам да, жаман адам да сөйлесер»,- дегенімде, «Хижаб» аяты нәзіл болды. Бір күні Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелдерінің бойларында ол кісіге деген қызғаныш пайда болды. Сонда мен оларға: «Егерде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сендерді қоя берсе, Алла тағала орындарыңа сендерден гөрі жақсырақ әйелді нәсіп қылуы мүмкін»,- дегенімде, шынында, осы мазмұндас аят нәзіл болды.

Хумайд (р.а.) айтты: «Жоғарыдағы хадисті мен де Әнастан естігенмін»,- деді.
- 397 حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكُ بْنُ أَنَسٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ دِينَارٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ قَالَ بَيْنَا النَّاسُ بِقُبَاءٍ فِي صَلَاةِ الصُّبْحِ إِذْ جَاءَهُمْ آتٍ فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَدْ أُنْزِلَ عَلَيْهِ اللَّيْلَةَ قُرْآنٌ وَقَدْ أُمِرَ أَنْ يَسْتَقْبِلَ الْكَعْبَةَ فَاسْتَقْبِلُوهَا وَكَانَتْ وُجُوهُهُمْ إِلَى الشَّأْمِ فَاسْتَدَارُوا إِلَى الْكَعْبَةِ

397 - Абдулла ибн Омар (р.а.) айтты: «Құба мешітінде адамдар таң намазын оқып жатқан уақытта, бір кісі келіп айтты: «Сол кеште Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) Құран аяты нәзіл болып, Қағба жаққа қарап намаз оқу бұйырылды»,- деді. Адамдар жүздерін Қағба жаққа қаратты. Олар алғашқы уақытта жүздерін Шам жаққа қаратып намаз оқып жатқан болатын»,- деді.

398 - Абдулла ибн Масғуд (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бесін намазында бес рәкат намаз оқыды. Сонда Сахабалар: «Намаздың рәкаты көбейтілді ме?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Неге бұлай сұрадыңыздар?»,- деді. Сахабалар: «Парызды бес рәкат етіп оқыдыңыз»,- десті. Сол кезде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екі аяғымен тізерлеп отырып, тағы да екі мәрте (сәһу) сәжде етті.

399 - Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіттің қыбла жағындағы қабырғасында (кеуіп қалған) сіңбірікті көрді. Бұл іс Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жанына батқандығы соншалық, жүзінен реніш табы білінді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) орнынан тұрып, сіңбірікті қолымен тазалап сүртіп тастады, содан соң: «Қайсы біріңіз намаз оқысаңыз, Раббыңызбен сөйлескендейсіз (мінәжәт етесіз), Раббыңыз алдыңызда, қыбла жақта болар, сол себепті біреулеріңіз қыбла жаққа қарап түкірмеңіздер, егерде өте қажет болса, онда сол жағына немесе аяқ астыңызға түкіріңіз!»,- деді. Кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с) шапанының бір шетін ұстап, оған түкіріп бүктеп қойды да: «Немесе міне, осылай етіңіздер!»,- деді.

400 - Абдулла ибн Омар (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіттің қыбла жағындағы қабырғасынан түкірікті көріп, тазалап тастады, кейін адамдарға қарап: «Егерде біреулеріңіз намаз оқып жатқан болса, қыбла жағына түкірмесін. Өйткені Алла тағала пендесі намаз оқып жатқанда қыбла жағында болады»,- деді.

401 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіттің қыбла жағындағы қабырғасынан сіңбірік немесе түкірікті көріп, оны қырып тазалап тастады»,- деді.

Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Егер ылғалды нәжіс басып кетсең, оны сумен жу, егер құрғақ нәжіс болса, онда жұқпаса жумай-ақ қой!»,- деді.

402 - Әбу Хурайра мен Әбу Саъид (р.а.) екеуі айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіттің қабырғасындағы сіңбірікті көріп, оны таспен қырып тастады, кейін: «Егерде біреулеріңіз түкірмекші болса, алдына және оң жағына түкірмесін. Сол жағына немесе сол аяғының астына түкірсін»,- деді.

403 - Әбу Хурайра мен Әбу Саъид (р.а.) екеуі айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіттің қабырғысындағы сіңбірікті көріп, оны майда таспен қырып тазалады, кейін: «Егер біреулеріңіздің түкіргісі келсе, ешқашан алдына және оң жағына түкірмесін. Сол жағына немесе сол аяғының астына түкірсін!»,- деді.

404 - Қатада (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): «Біреулеріңіз алдына да, оң жағына да түкірмесін, ал бірақ та сол жағына немесе аяғының астына түкірсе болады»,- деп айтқанын Әнастан естідім»,- деді.

36-бап. Сол жағына немесе сол аяғының астына түкірсін!
- 405 حَدَّثَنَا آدَمُ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ قَالَ حَدَّثَنَا قَتَادَةُ قَالَ سَمِعْتُ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا كَانَ فِي الصَّلَاةِ فَإِنَّمَا يُنَاجِي رَبَّهُ فَلَا يَبْزُقَنَّ بَيْنَ يَدَيْهِ وَلَا عَنْ يَمِينِهِ وَلَكِنْ عَنْ يَسَارِهِ أَوْ تَحْتَ قَدَمِهِ

405 - Қатада (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мүъмин кісі намаз оқып жатқанда Раббысымен сөйлеседі (оған мінәжәт етеді), сол себепті алдына және оң жағына мүлде түкірмесін, сол жағына немесе аяғының астына түкірсін!»,- деді.

406 - Әбу Саъид әл-Худрийдан (р.а.) риуаят болды: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіттің қыбла жағынан сіңбірікті көріп, оны майда таспен тазалап тастады. Кейін адамдарға алды жағы мен оң жақтарына түкірулеріне тиым салды. Бірақ та сол жағы мен сол аяқтарының астына түкіруден тимады»,- деді.

әз-Зуһрий Әбу Саъид айтып берген осы хадиске ұқсас хадисті Хумайдтан естіген екен.
37-бап. Мешітте түкіргеннің күнәсінің кешірімі
- 407حَدَّثَنَا آدَمُ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ قَالَ حَدَّثَنَا قَتَادَةُ قَالَ سَمِعْتُ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الْبُزَاقُ فِي الْمَسْجِدِ خَطِيئَةٌ وَكَفَّارَتُهَا دَفْنُهَا

407 - Қатада (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Мешітте түкіру - күнә, ал оның кешірімі - оны (түкірікті) көміп тастау»,- деді.

408 - Хаммам (р.а.) риуаят етті: «Қайсы біріңіз намазда тұрсаңыз, алды жағыңызға түкірмеңіз, өйткені сіз Раббыңызбен сөйлесіп жатқандай боласыз. Ал, намазда тұрған екенсіз, оң жағыңызға да түкірмеңіз, өйткені оң жағыңызда періште болар. Сол жағына немесе сол аяғыңыздың астына түкіріп, содан кейін оны көміп тастаңыз!»,- деді.

409 - Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қыбла жақтағы қабырғадан сіңбірікті көріп, оны қырып тазалап тастады. Бұл көрініс Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) қатты батқандығы сонша, тіпті, жүзінен ренжігені білініп тұрды. Содан соң айтты: «Қайсы біріңіз намаз оқитын болса, ол Раббысымен сөйлесіп жатқандай болады. Раббысы оның алды жағы мен қыбла жағының арасында болады. Сол себепті мүлде қыбла жағына түкірмесін. Бірақ та сол жағына, әйтпесе сол аяғының астына түкірсе болады»,- деді. Кейін шапанының бір шетін ұстап, оған түкірді де, бүктеп қойды. ( Тіптен болмаса осылай істеңіз дегені).

410 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Қыбланы көріп тұрсындар ма? Алла тағалаға ант етіп айтамын, сендердің сәжделерің де, рүкүғтарың да маған жасырын емес, сендер менің арт жағымда тұрсаңдар да (не істеп жатқандарыңды) көріп тұрамын»,- деді.

411 - Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізбен бірге намаз оқыды. Содан соң мінберге шығып, намаз және оның рүкүндері (тіректері) туралы сөйлеп: «Мен сендерді алдымнан көргенімдей, арт (желке) жағымнан да көремін»,- деді.

412 - Абдулла ибн Омар (р.а.) айтты: «Бір күні Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) суытылған аттармен әл-Хафиа деген жерден Сәнийаат ул-Уадағ деген жерге дейін суытылмаған (жаратылмаған) аттардың арасында Сәнийат ул Уадағтан Бәни Зұрайқ мешітіне дейін бәйге жарыстыруды бұйырды»,- деді. Бәйгешілер арасында Абдулла ибн Омар да бар болатын.

413 - Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) Бахрейіннен мал-дүние (алтын-күміс) келтірілді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оны мешіттің ішіне төгіңдер»,- деп бұйырды. Бұл Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) бұрынырақта жіберілген дүние-мүлікке (алтын-күміс) қарағанда көбірек еді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үйіліп жатқан ақша-дүние жаққа қарамастан, намазға шықты. Намазды оқып бітіргеннен кейін ғана мал-дүниенің қасына келіп отырып, оны көзіне көрінгендердің бәріне үлестіре бастады. Сол кезде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жанына әл-Аббас келіп айтты: «О, Алланың елшісі, маған да бір нәрсе берсеңіз, өйткені мен (Бәдір соғысында) өзіме және інім Ғақил үшін фидия берген болатынмын»,- деді.

Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Алыңыз!»,- деді. Сода Аббас (р.а.) шапанына толтырып күмістен салды. Кейін кетер кезде оны көтере алмады. Сонда ол: «Я Расулулла, біреуіне айтсаңыз, оны көтеріп менің арқама салып жіберсін!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) : «Жоқ!»,- деді. Сонда Аббас: «Онда өзіңіз көтерісіп жіберіңіз!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с): «Жоқ»,- деді. Сол кезде Аббас алған дүниесінің бір бөлігін қайтадан төгіп, қалғанын көтеріп еді, тағы да көтере алмады. Содан ол қайтадан: «О, Алланың елшісі, біреуіне айтсаңыз, мынаны көтеріп, арқама салып жіберсін!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Жоқ!»,- деді. Аббас тағы да: « Онда өзіңіз көтерісіп жіберіңіз!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Жоқ!»,- деді. Осыдан кейін Аббасқа күмістің тағы бір бөлігін төгіп тастауына тура келді. Содан кейін ғана Аббас иығына көтеріп, арқалап алып шығып кетті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Аббастың мал-дүниеге (ақшаға) көрсе қызарлық еткеніне қайран қалып, көзіне көрінбей кеткеніне дейін оның артынан қарап тұрды. Ал, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дүние-мүлік ақшаның барлығының ең соңғы дирхемін таратып бергенге дейін орнынан қозғалмады.
43-бап
- 414حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي طَلْحَةَ سَمِعَ أَنَسًا قَالَ وَجَدْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي الْمَسْجِدِ مَعَهُ نَاسٌ فَقُمْتُ فَقَالَ لِي آرْسَلَكَ أَبُو طَلْحَةَ قُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ لِطَعَامٍ قُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ لِمَنْ مَعَهُ قُومُوا فَانْطَلَقَ وَانْطَلَقْتُ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ

414 - Исхақ ибн Абдуллаға Әнас (р.а.) айтып берген екен: «Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) мешітте бір топ жамағаттардың арасынан таптым да, қасына бардым. Сонда маған: «Сені Әбу Талха жіберді ме?»,- деп сұрады. Мен: «Иә»,- дедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Тамаққа ма?»,- деді. Мен: «Иә»,- дедім. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қасындағы кісілерге: «Тұрыңыздар, кеттік»,- деп орнынан тұрды. Мен де олармен бірге бардым.

415 - Саһл ибн Сағд (р.а.) айтты: «Бір кісі: «Я Расулулла егерде бір кісі өзінің әйелімен басқа бір бөтен еркектің жатқанын көрсе, оны өлтіреді ме?»,- деп сұрады. Осы кісі мен әйелі мешітте бір-біріне лағынет айтты. (яғни, әр қайсы өз дәлелін айтып, «Егер жалған сөйлесем, маған Алланың лағнеті болсын!»,- десті. Мен оған куәмін»,- деді.

416 - Ғұтбан ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) менің үйіме келді де, былай деді: «Үйіңнің қай жерінде намаз оқығанымды қалайсың?»,- деді. Мен Пайғамбарымызға бір жерді көрсеттім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тәкбір айтып, намаз оқи бастады. Біз артында сапқа тұрып ұйыдық. Ол кісі екі рәкат намаз оқыды»,- деді.