75-бап. Қарызгер мен тұтқынды мешітте байлау туралы
حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالَ أَخْبَرَنَا رَوْحٌ وَمُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ شُعْبَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِنَّ عِفْرِيتًا مِنْ الْجِنِّ تَفَلَّتَ عَلَيَّ الْبَارِحَةَ أَوْ كَلِمَةً نَحْوَهَا لِيَقْطَعَ عَلَيَّ الصَّلَاةَ فَأَمْكَنَنِي اللَّهُ مِنْهُ فَأَرَدْتُ أَنْ أَرْبِطَهُ إِلَى سَارِيَةٍ مِنْ سَوَارِي الْمَسْجِدِ حَتَّى تُصْبِحُوا وَتَنْظُرُوا إِلَيْهِ كُلُّكُمْ فَذَكَرْتُ قَوْلَ أَخِي سُلَيْمَانَ رَبِّ هَبْ لِي مُلْكًا لَا يَنْبَغِي لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِي قَالَ رَوْحٌ فَرَدَّهُ خَاسِئًا
Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Ифрит деген жын кеше кешқұрым келіп, (алдымнан өтіп) намазымды бұзбақшы болды. Бірақ Алла тағаланың көмегімен оған жол бермедім. Таң атқаннан кейін барлығыңыз көрсін деп, оны мешіттің бағаналарының біріне байлап қоймақшы болдым. Бірақ бауырым Сүлейменнің ғ.с. «Я Раббым, мені кешіре гөр және маған сондай бір қасиет (билік) бер, ол менен кейінгілердің ешқайсысында болмасын!»,- деген дұғасы есіме түсті»,- деді.
Раух (р.а.) айтты: «Кейіннен Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Ифрит деген жынды жөніне қоя берді»,- деді.
76-бап. Кәпірдің мұсылман болғаннан кейін ғұсыл құйынуының ләзімдігі және мешітке тұтқынды байлап қою туралы
وَكَانَ شُرَيْحٌ يَأْمُرُ الْغَرِيمَ أَنْ يُحْبَسَ إِلَى سَارِيَةِ الْمَسْجِدِ
Шурайх тұтқындарды мешіт тіреулеріне байлап қоюды бұйыратын еді.
- 451حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ أَبِي سَعِيدٍ سَمِعَ أَبَا هُرَيْرَةَ قَالَ بَعَثَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ خَيْلًا قِبَلَ نَجْدٍ فَجَاءَتْ بِرَجُلٍ مِنْ بَنِي حَنِيفَةَ يُقَالُ لَهُ ثُمَامَةُ بْنُ أُثَالٍ فَرَبَطُوهُ بِسَارِيَةٍ مِنْ سَوَارِي الْمَسْجِدِ فَخَرَجَ إِلَيْهِ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ أَطْلِقُوا ثُمَامَةَ فَانْطَلَقَ إِلَى نَخْلٍ قَرِيبٍ مِنْ الْمَسْجِدِ فَاغْتَسَلَ ثُمَّ دَخَلَ الْمَسْجِدَ فَقَالَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ
451 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Нәжд жаққа әскер жіберді. Олар Бәний Ханифа тайпасынан бір кісіні тұтқын ғып ұстап келді. Оның есімі Сумама ибн Асал болатын. Тұтқынды мешіттің тіреулерінің біріне байлады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) іштен шығып: «Сумаманы босатыңыз!»,- деді. Сумама мешіттің жанындағы құрма баққа кіріп, ғұсыл қылды. Содан соң мешітке кіріп: «Әшһаду ән лә иләһа илла аллаһ уа әннә Мұхаммедун расулулла»,- деп иман келтірді.
77-бап. Мешітке ауру адамдар мен басқалар үшін шатыр тігудің дұрыстығы туралы
- 452حَدَّثَنَا زَكَرِيَّاءُ بْنُ يَحْيَى قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ نُمَيْرٍ قَالَ حَدَّثَنَا هِشَامٌ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ أُصِيبَ سَعْدٌ يَوْمَ الْخَنْدَقِ فِي الْأَكْحَلِ فَضَرَبَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ خَيْمَةً فِي الْمَسْجِدِ لِيَعُودَهُ مِنْ قَرِيبٍ فَلَمْ يَرُعْهُمْ وَفِي الْمَسْجِدِ خَيْمَةٌ مِنْ بَنِي غِفَارٍ إِلَّا الدَّمُ يَسِيلُ إِلَيْهِمْ فَقَالُوا يَا أَهْلَ الْخَيْمَةِ مَا هَذَا الَّذِي يَأْتِينَا مِنْ قِبَلِكُمْ فَإِذَا سَعْدٌ يَغْذُو جُرْحُهُ دَمًا فَمَاتَ فِيهَا
452 – Айша анамыз (р.а.) айтты: «Хандақ соғысында Сағд (ибн Муғаз) қолының күре тамырынан жаралынды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ол үшін мешіттің жанына шатыр тігіп берді.. Жақын адамдары оны жиі-жиі көріп тұрулары үшін солай етті. Ауру адамның мешітте жатқанына Сахабалар ренжімеді. Мешітте Бәни Ғаффар тайпасына тиесілі тағы бір шатыр бар еді. Олар да бұған ренжімеді. Тек қана Сағдтың шатырдың ішінен шығып жатқан қаны оларға қарай аққан кезде, олар «Ей, шатырдағылар, не болды? Сендердің шатырларыңнан бізге қарай ағып жатқан не нәрсе?»,- десті. Сөйтіп барып қараса, Сағдтың жарақатынан қан ағып, қансырап жатқан екен. Ақыры сол жарақаттан Сағд (р.а.) қайтыс болды.
78-бап. Қысылтаяң кезде мешітке түйемен кіру туралы
قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ طَافَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَلَى بَعِيرٍ
Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Қағбатулланы түйемен тәуеп етті»,- деді.
- 453 حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ نَوْفَلٍ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الزُّبَيْرِ عَنْ زَيْنَبَ بِنْتِ أَبِي سَلَمَةَ عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ قَالَتْ شَكَوْتُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنِّي أَشْتَكِي قَالَ طُوفِي مِنْ وَرَاءِ النَّاسِ وَأَنْتِ رَاكِبَةٌ فَطُفْتُ وَرَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُصَلِّي إِلَى جَنْبِ الْبَيْتِ يَقْرَأُ بْ الطُّورِ وَكِتَابٍ مَسْطُورٍ
453 - Үмму Сәлама айтты: «Мен Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) қажылық кезінде денсаулығымның жоқтығын айтып, шағымдандым. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) : «Адамдардың артына ілесіп, түйеде тәуеп ете бер!»,- деді. Мен солай істедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) болса, Қағбатулланың жанында «әт-Тұр» сүресін зәм қылып намаз оқитын»,- деді.
79-бап.
- 454قَتَادَةَ قَالَ حَدَّثَنَا أَنَسُ بْنُ مَالِكٍ أَنَّ رَجُلَيْنِ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ خَرَجَا مِنْ عِنْدِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي لَيْلَةٍ مُظْلِمَةٍ وَمَعَهُمَا مِثْلُ الْمِصْبَاحَيْنِ يُضِيئَانِ بَيْنَ أَيْدِيهِمَا فَلَمَّا افْتَرَقَا صَارَ مَعَ كُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا وَاحِدٌ حَتَّى أَتَى أَهْلَهُ
454 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Бір күні Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдынан екі Сахаба кешқұрым қараңғы уақытта шықты. Олардың жолын жарық қылатын екі шамшырақ пайда болды.Олардың жолы екіге айырылғанда, олардың әрқайсына бір-бірден бөлініп, олар үйлеріне жетіп алғанға дейін жолдарын жарық қылып тұрды»,- деді.
80-бап. Мешітке үйден есік пен жол ашу туралы
- 455 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ قَالَ حَدَّثَنَا فُلَيْحٌ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو النَّضْرِ عَنْ عُبَيْدِ بْنِ حُنَيْنٍ عَنْ بُسْرِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ قَالَ خَطَبَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ خَيَّرَ عَبْدًا بَيْنَ الدُّنْيَا وَبَيْنَ مَا عِنْدَهُ فَاخْتَارَ مَا عِنْدَ اللَّهِ فَبَكَى أَبُو بَكْرٍ الصِّدِّيقُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ فَقُلْتُ فِي نَفْسِي مَا يُبْكِي هَذَا الشَّيْخَ إِنْ يَكُنْ اللَّهُ خَيَّرَ عَبْدًا بَيْنَ الدُّنْيَا وَبَيْنَ مَا عِنْدَهُ فَاخْتَارَ مَا عِنْدَ اللَّهِ فَكَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ هُوَ الْعَبْدَ وَكَانَ أَبُو بَكْرٍ أَعْلَمَنَا قَالَ يَا أَبَا بَكْرٍ لَا تَبْكِ إِنَّ أَمَنَّ النَّاسِ عَلَيَّ فِي صُحْبَتِهِ وَمَالِهِ أَبُو بَكْرٍ وَلَوْ كُنْتُ مُتَّخِذًا خَلِيلًا مِنْ أُمَّتِي لَاتَّخَذْتُ أَبَا بَكْرٍ وَلَكِنْ أُخُوَّةُ الْإِسْلَامِ وَمَوَدَّتُهُ لَا يَبْقَيَنَّ فِي الْمَسْجِدِ بَابٌ إِلَّا سُدَّ إِلَّا بَابُ أَبِي بَكْرٍ
455 - Әбу Сағид (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) хұтбада уағыз айтып: «Алла тағала пендесіне бұл дүниені немесе өзінің құзырындағы ахиретті таңдамақ мүмкіндігін берді. Пендесі Алла тағаланың құзырындағысын таңдады»,- деді. Сонда бұл сөзді естіген Әбу Бәкір (р.а) жылады. Мен өзіме өзім: «Бұл қарт неге жылайды, Алла тағала пендесіне: «Бұл дүниені немесе ахиретті таңда!»,- десе, пендесі Алла құзырындағы ахиретті таңдаса, соған да жылай ма екен?»,- дедім. Кейіннен білгеніміздей, ол пенде басқа біреу емес, Хазреті Мұхаммед (с.ғ.с.) екен. Ал, Әбу Бәкір (р.а.) болса бізден гөрі көбірек біледі.
Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ей, Әбу Бәкір (р.а.), жылама! Сен менен малды да, ең жақсы сөзді де аямаған ең жақсы адамсың!. Егер Алладан басқа және үмбетімнен бірер кісіні өзіме ең жақын дос тұтуыма рұқсат болған болса, мен Әбу Бәкірді (р.а.) дос етер едім. Бірақ бұл мүмкін емес. Тек қана ислам бауырлығы мен ислам достығы ғана мүмкін. Үйден мешітке қаратылып ашылған есіктердің бірде-біреуі қалмастан бекітілсін!. Тек Әбу Бәкірдің (р.а.) есігі ғана қалсын»,- деді.
- 456 حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ الْجُعْفِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا وَهْبُ بْنُ جَرِيرٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي قَالَ سَمِعْتُ يَعْلَى بْنَ حَكِيمٍ عَنْ عِكْرِمَةَ عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي مَرَضِهِ الَّذِي مَاتَ فِيهِ عَاصِبٌ رَأْسَهُ بِخِرْقَةٍ فَقَعَدَ عَلَى الْمِنْبَرِ فَحَمِدَ اللَّهَ وَأَثْنَى عَلَيْهِ ثُمَّ قَالَ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ النَّاسِ أَحَدٌ أَمَنَّ عَلَيَّ فِي نَفْسِهِ وَمَالِهِ مِنْ أَبِي بكْرِ بْنِ أَبِي قُحَافَةَ وَلَوْ كُنْتُ مُتَّخِذًا مِنْ النَّاسِ خَلِيلًا لَاتَّخَذْتُ أَبَا بَكْرٍ خَلِيلًا وَلَكِنْ خُلَّةُ الْإِسْلَامِ أَفْضَلُ سُدُّوا عَنِّي كُلَّ خَوْخَةٍ فِي هَذَا الْمَسْجِدِ غَيْرَ خَوْخَةِ أَبِي بَكْرٍ
456 - Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дүниеден өтер алдындағы науқас кезінде басын матамен байлап шықты. Мінберге отырып, Аллаға хамд мақтау айтты. Содан соң: «Маған Әбу Бәкірден (р.а.) артық көбірек өзін, мал-жанын аямаған адам жоқ!. Егер адамдар арасынан өзіме ең жақын дос еткен болсам, Әбу Бәкірді (р.а.) таңдар едім. Бірақ Аллаһты ең жақын дос ету ғана мүмкін. Сол себептен адамдарға ислам достығы абзалырақ. Менен кейін мешіттің ішіндегі Әбу Бәкірдің (р.а.) есігінен басқа барлық есіктерді бекітіңдер!».- деді.
81-бап. Қағбатулла мен мешіттердің есігін ашу және оларды бекіту туралы
بَاب الْأَبْوَابِ وَالْغَلَقِ لِلْكَعْبَةِ وَالْمَسَاجِدِ قَالَ أَبُو عَبْد اللَّهِ وَقَالَ لِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ ابْنِ جُرَيْجٍ قَالَ قَالَ لِي ابْنُ أَبِي مُلَيْكَةَ يَا عَبْدَ الْمَلِكِ لَوْ رَأَيْتَ مَسَاجِدَ ابْنِ عَبَّاسٍ وَأَبْوَابَهَا
Ибн Жүрайж (р.а.) айтты маған ибн Әбу Мүлайка: «Ей, Абдулмәлік, ибн Аббастың мешіттері мен оның есіктерін бір көріп қой !»,- деді.
- 457حَدَّثَنَا أَبُو النُّعْمَانِ وَقُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ قَالَا حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ نَافِعٍ عَنْ ابْنِ عُمَرَ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَدِمَ مَكَّةَ فَدَعَا عُثْمَانَ بْنَ طَلْحَةَ فَفَتَحَ الْبَابَ فَدَخَلَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَبِلَالٌ وَأُسَامَةُ بْنُ زَيْدٍ وَعُثْمَانُ بْنُ طَلْحَةَ ثُمَّ أَغْلَقَ الْبَابَ فَلَبِثَ فِيهِ سَاعَةً ثُمَّ خَرَجُوا قَالَ ابْنُ عُمَرَ فَبَدَرْتُ فَسَأَلْتُ بِلَالًا فَقَالَ صَلَّى فِيهِ فَقُلْتُ فِي أَيٍّ قَالَ بَيْنَ الْأُسْطُوَانَتَيْنِ قَالَ ابْنُ عُمَرَ فَذَهَبَ عَلَيَّ أَنْ أَسْأَلَهُ كَمْ صَلَّى
457 – Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Меккеге келіп, Осман ибн Талханы (р.а.) өзіне шақыртты. Осман Қағбаның есігін ашты. Есікті ашқаннан соң, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Қағбаға кірді. Ол кісімен бірге Біләл, Усама ибн Зәйід және Осман ибн Талха (р.а.) кірді. Содан соң есікті жауып қойды. Біраздан кейін барлығы қайтып шықты. Мен асығыс-үсігіс: Біләлдан «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқыды ма, жоқ па?»,- деп сұрадым.Ол: «Иә»,- оқыды деді. Мен: «Қайсы жерде?»,- дедім. Ол: «Екі тіреу аралығында»,- деді. Бірақ сонда мен неше рәкат оқығаны туралы одан сұрауды ұмытып кетіппін»,- деді.
82-бап. Мешітке мүшіріктердің кіруі туралы
- 458 حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ قَالَ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِي سَعِيدٍ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا هُرَيْرَةَ يَقُولُ بَعَثَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ خَيْلًا قِبَلَ نَجْدٍ فَجَاءَتْ بِرَجُلٍ مِنْ بَنِي حَنِيفَةَ يُقَالُ لَهُ ثُمَامَةُ بْنُ أُثَالٍ فَرَبَطُوهُ بِسَارِيَةٍ مِنْ سَوَارِي الْمَسْجِدِ
458 – Сағид ибн Әбу Сағид (р.а.) айтты: «Мына хадисті Әбу Хурайрадан естідім»,- деп. «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Нәжд жаққа әскер жіберді. Әскерлер Бәний Ханифа тайпасынан бір кісіні ұстап келді. Оны Сумама ибн Асал деп атайтын. Сумаманы мешіттің тіреулерінің біріне байлап қойды»,- деді
83-бап. Мешітте қатты дауыс пен сөйлеудің орынсыздығы туралы
- 459حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنَا الْجُعَيْدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ قَالَ حَدَّثَنِي يَزِيدُ بْنُ خُصَيْفَةَ عَنْ السَّائِبِ بْنِ يَزِيدَ قَالَ كُنْتُ قَائِمًا فِي الْمَسْجِدِ فَحَصَبَنِي رَجُلٌ فَنَظَرْتُ فَإِذَا عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ فَقَالَ اذْهَبْ فَأْتِنِي بِهَذَيْنِ فَجِئْتُهُ بِهِمَا قَالَ مَنْ أَنْتُمَا أَوْ مِنْ أَيْنَ أَنْتُمَا قَالَا مِنْ أَهْلِ الطَّائِفِ قَالَ لَوْ كُنْتُمَا مِنْ أَهْلِ الْبَلَدِ لَأَوْجَعْتُكُمَا تَرْفَعَانِ أَصْوَاتَكُمَا فِي مَسْجِدِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
459 – Сайб ибн Язид (р.а.) риуаят етті: «Мешітте тұрған едім, бір кісі ұсақ тас атып (белгі беріп), мені шақырды, қарасам, Хазреті Омар екен. «Анау бір екі кісіні ертіп кел!»,- деді. Екеуін ертіп келдім. Хазреті Омар: «Кімсіңдер, қай жерденсіңдер?»,- деді. Олар: «Тайыфтықпыз»,- десті. Сонда Хазреті Омар (р.а.): «Егерде Мединелік болғандарыңда, дүре соқтыртар едім. Бұл не қылғандарың, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мешітінде дауыстарыңды көтересіңдер»,- деді.
- 460حَدَّثَنَا أَحْمَدُ قَالَ حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ قَالَ أَخْبَرَنِي يُونُسُ بْنُ يَزِيدَ عَنْ ابْنِ شِهَابٍ حَدَّثَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ أَنَّ كَعْبَ بْنَ مَالِكٍ أَخْبَرَهُ أَنَّهُ تَقَاضَى ابْنَ أَبِي حَدْرَدٍ دَيْنًا لَهُ عَلَيْهِ فِي عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي الْمَسْجِدِ فَارْتَفَعَتْ أَصْوَاتُهُمَا حَتَّى سَمِعَهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَهُوَ فِي بَيْتِهِ فَخَرَجَ إِلَيْهِمَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حَتَّى كَشَفَ سِجْفَ حُجْرَتِهِ وَنَادَى كَعْبَ بْنَ مَالِكٍ قَالَ يَا كَعْبُ قَالَ لَبَّيْكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَأَشَارَ بِيَدِهِ أَنْ ضَعْ الشَّطْرَ مِنْ دَيْنِكَ قَالَ كَعْبٌ قَدْ فَعَلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قُمْ فَاقْضِهِ
460 – Бір күні мешітте Кағб ибн Мәлік, ибн Әбу Хадрадан қарызын сұрап, қысымға алды. Екеуінің жанжалдасқан дауыстарын Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үйінде (бөлмесінде) отырып естіп, бөлмесінен шығып: «Ей, Кағб»,- деді. Кағб: «Я Расулулла!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мүбәрәк қолдарымен ишара белгі қылып, қарызыңның жартысын кеш!»,- деді. Кағб: «Кештім Я Расулулла»,- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Ибн Әбу Хадраға: «Тұр, қарызыңды бер!»,- деді.
84-бап. Мешітте адамдардың (алқа) болып отыруы
- 461حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ قَالَ حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ الْمُفَضَّلِ حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ عَنْ نَافِعٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ قَالَ سَأَلَ رَجُلٌ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَهُوَ عَلَى الْمِنْبَرِ مَا تَرَى فِي صَلَاةِ اللَّيْلِ قَالَ مَثْنَى مَثْنَى فَإِذَا خَشِيَ الصُّبْحَ صَلَّى وَاحِدَةً فَأَوْتَرَتْ لَهُ مَا صَلَّى وَإِنَّهُ كَانَ يَقُولُ اجْعَلُوا آخِرَ صَلَاتِكُمْ وِتْرًا فَإِنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَمَرَ بِهِ
461 – Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Бір кісі Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мінберде тұрғанда: «Түнде оқылатын намазды қалай оқу керек?»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Екі рәкаттан, екі рәкаттан оқиды, таң атып кетеді деп қауіптенсе, тағы бір рәкат оқысын, сонда оқығаны – үтір намазына есеп»,- деді. Ибн Омар (р.а.): «Түнгі намаздарыңды бір рәкаттан оқып аяқтаңыздар, өйткені Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) солай бұйырған»,- деп жиі айтатын.
- 462حَدَّثَنَا أَبُو النُّعْمَانِ قَالَ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ نَافِعٍ عَنْ ابْنِ عُمَرَ أَنَّ رَجُلًا جَاءَ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَهُوَ يَخْطُبُ فَقَالَ كَيْفَ صَلَاةُ اللَّيْلِ فَقَالَ مَثْنَى مَثْنَى فَإِذَا خَشِيتَ الصُّبْحَ فَأَوْتِرْ بِوَاحِدَةٍ تُوتِرُ لَكَ مَا قَدْ صَلَّيْتَ قَالَ الْوَلِيدُ بْنُ كَثِيرٍ حَدَّثَنِي عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ أَنَّ ابْنَ عُمَرَ حَدَّثَهُمْ أَنَّ رَجُلًا نَادَى النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَهُوَ فِي الْمَسْجِدِ
462 - Хазреті Омар (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мінберде уағыз айтып тұрғанда, бір кісі келіп: «Түнгі намаз қалай оқылады?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Екі рәкаттан. Екі рәкаттан оқылады. Егер таң атып кетуден қауіптенсе және бір рәкат оқысын, сонда оқығаны үтірге есептеледі»,- деді.
- 463حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي طَلْحَةَ أَنَّ أَبَا مُرَّةَ مَوْلَى عَقِيلِ بْنِ أَبِي طَالِبٍ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِي وَاقِدٍ اللَّيْثِيِّ قَالَ بَيْنَمَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي الْمَسْجِدِ فَأَقْبَلَ ثَلَاثَةُ نَفَرٍ فَأَقْبَلَ اثْنَانِ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَذَهَبَ وَاحِدٌ فَأَمَّا أَحَدُهُمَا فَرَأَى فُرْجَةً فِي الْحَلْقَةِ فَجَلَسَ وَأَمَّا الْآخَرُ فَجَلَسَ خَلْفَهُمْ فَلَمَّا فَرَغَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ أَلَا أُخْبِرُكُمْ عَنْ النَّفَرِ الثَّلَاثَةِ أَمَّا أَحَدُهُمْ فَأَوَى إِلَى اللَّهِ فَآوَاهُ اللَّهُ وَأَمَّا الْآخَرُ فَاسْتَحْيَا فَاسْتَحْيَا اللَّهُ مِنْهُ وَأَمَّا الْآخَرُ فَأَعْرَضَ فَأَعْرَضَ اللَّهُ عَنْهُ
463 - Әбу Уақид әл-Ләйсии (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешітте жамағатпен бірге отырғанында, үш кісі келді. Соның екеуі Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қасына келді. Ал, біреуі кері қайтып кетті. Екі кісінің бірі дөңгелене отырғандардың арасынан бос жер тауып отырды. Екіншісі болса, отырғандардың арт жағына келіп отырды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сұхбатын бітірген соң: «Сіздерге үш кісі туралы хабар айтайын ба? Біріншісі - Аллаға өзін тапсырды. (ниетімен Алладан отыратын орын тіледі) Алла тағала оған орын берді. Екіншісі болса, кері қайтып кетуге Алладан ұялды. Бірақ үшіншісі (Расулулланың мәжілісінен) жүзін теріс бұрды, Алла тағала да одан жүзін теріс бұрды»,- деді.
85-бап. Мешітте арқасымен аяған созып жату туралы
- 464حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ عَنْ مَالِكٍ عَنْ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ عَبَّادِ بْنِ تَمِيمٍ عَنْ عَمِّهِ أَنَّهُ رَأَى رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مُسْتَلْقِيًا فِي الْمَسْجِدِ وَاضِعًا إِحْدَى رِجْلَيْهِ عَلَى الْأُخْرَى وَعَنْ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ قَالَ كَانَ عُمَرُ وَعُثْمَانُ يَفْعَلَانِ ذَلِكَ
464 – Ғиббат ибн Тамим ағасы Абдулла ибн Зәйд әл-Ансарийден естіп риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мешітте бір аяғының үстіне екінші аяғын қойып шалқасынан жатқанын ол көрген екен»,- деді.
Сағид ибн Мұсаяб айтты: «Хазреті Омар мен Осман ибн Аффандар да солай қылатын»,- деді.
86-бап. Мешітті жолдың бойына, адамдарға кедергі бермейтіндей етіп салу туралы
- 465حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ قَالَ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ عُقَيْلٍ عَنْ ابْنِ شِهَابٍ قَالَ أَخْبَرَنِي عُرْوَةُ بْنُ الزُّبَيْرِ أَنَّ عَائِشَةَ زَوْجَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَتْ لَمْ أَعْقِلْ أَبَوَيَّ إِلَّا وَهُمَا يَدِينَانِ الدِّينَ وَلَمْ يَمُرَّ عَلَيْنَا يَوْمٌ إِلَّا يَأْتِينَا فِيهِ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ طَرَفَيْ النَّهَارِ بُكْرَةً وَعَشِيَّةً ثُمَّ بَدَا لِأَبِي بَكْرٍ فَابْتَنَى مَسْجِدًا بِفِنَاءِ دَارِهِ فَكَانَ يُصَلِّي فِيهِ وَيَقْرَأُ الْقُرْآنَ فَيَقِفُ عَلَيْهِ نِسَاءُ الْمُشْرِكِينَ وَأَبْنَاؤُهُمْ يَعْجَبُونَ مِنْهُ وَيَنْظُرُونَ إِلَيْهِ وَكَانَ أَبُو بَكْرٍ رَجُلًا بَكَّاءً لَا يَمْلِكُ عَيْنَيْهِ إِذَا قَرَأَ الْقُرْآنَ فَأَفْزَعَ ذَلِكَ أَشْرَافَ قُرَيْشٍ مِنْ الْمُشْرِكِينَ
465 - Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелі Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Есім кіргеннен бері, ата-анамның діндар, тақуа екендерін білем. Сол кездерде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) біздің үйге келмейтін күндері болмайтын, ертелі-кеш біздікінде болатын»,- деді.
Ғұруа ибн Зұбайр (р.а.) айтты: «Әбу Бәкір (р.а.) үйінің ауласынан мешіт салуды көптен бері ниет қылып жүретін. Ақыры салды да. Кейін онда намаз бен құран оқи бастады. Жолдан өтіп бара жатқан мүшірік әйелдер мен олардың балалары ол кісінің қарсысына тоқтап, қызығып қарасар еді. Әбу Бәкір (р.а.) Құран оқып жатқанда көз жасын тоқтата алмайтын көңілі бос адам еді. Бұл құрайш тайпасына жататын мүшірік ағайындарын қорқынышқа сала бастады»,- деді. (Өйткені олар бала-шағаларының Ислам дініне кіріп кетуінен қауіптенетін)
87-бап. Базардағы мешітте намаз оқу туралы
وَصَلَّى ابْنُ عَوْنٍ فِي مَسْجِدٍ فِي دَارٍ يُغْلَقُ عَلَيْهِمْ الْبَابُ
Ибн Ғаун қақпасы бекітіліп қойылып, ауладағы мешітте намаз оқылатын.
- 466حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ عَنْ الْأَعْمَشِ عَنْ أَبِي صَالِحٍ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ صَلَاةُ الْجَمِيعِ تَزِيدُ عَلَى صَلَاتِهِ فِي بَيْتِهِ وَصَلَاتِهِ فِي سُوقِهِ خَمْسًا وَعِشْرِينَ دَرَجَةً فَإِنَّ أَحَدَكُمْ إِذَا تَوَضَّأَ فَأَحْسَنَ وَأَتَى الْمَسْجِدَ لَا يُرِيدُ إِلَّا الصَّلَاةَ لَمْ يَخْطُ خَطْوَةً إِلَّا رَفَعَهُ اللَّهُ بِهَا دَرَجَةً وَحَطَّ عَنْهُ خَطِيئَةً حَتَّى يَدْخُلَ الْمَسْجِدَ وَإِذَا دَخَلَ الْمَسْجِدَ كَانَ فِي صَلَاةٍ مَا كَانَتْ تَحْبِسُهُ وَتُصَلِّي يَعْنِي عَلَيْهِ الْمَلَائِكَةُ مَا دَامَ فِي مَجْلِسِهِ الَّذِي يُصَلِّي فِيهِ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ اللَّهُمَّ ارْحَمْهُ مَا لَمْ يُحْدِثْ فِيهِ
466 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Жамағатпен бірге оқылған намаздың сауабы үйінде немесе базарда оқылған намаздың сауабынан жиырма бес мәрте артық. Өйткені қайсы бірің болсаң да, жақсылап дәрет алып, тек қана намаз оқимын деген ниетпен мешітке баратын болса, оның мешітке жеткенше басқан әрбір қадамы үшін мешітке кіргенге дейін Алла тағала оның дәрежесін көтерер. Мешітке кіріп, намаз оқыған сайын оған періштелер : “ Я Раббымыз, оны кешіре гөр, оған рахым ет” деп дұға етер.
88-бап. Мешітте және басқа жерлерде саусақтарды айқастыру туралы
- 467 حَدَّثَنَا حَامِدُ بْنُ عُمَرَ عَنْ بِشْرٍ حَدَّثَنَا عَاصِمٌ حَدَّثَنَا وَاقِدٌ عَنْ أَبِيهِ عَنْ ابْنِ عُمَرَ أَوْ ابْنِ عَمْرٍو شَبَكَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَصَابِعَهُ وَقَالَ عَاصِمُ بْنُ عَلِيٍّ حَدَّثَنَا عَاصِمُ بْنُ مُحَمَّدٍ سَمِعْتُ هَذَا الْحَدِيثَ مِنْ أَبِي فَلَمْ أَحْفَظْهُ فَقَوَّمَهُ لِي وَاقِدٌ عَنْ أَبِيهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبِي وَهُوَ يَقُولُ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَا عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَمْرٍو كَيْفَ بِكَ إِذَا بَقِيتَ فِي حُثَالَةٍ مِنْ النَّاسِ بِهَذَا
467 - Омар (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) саусақтарын айқастырды»,- деді.
Асим ибн Мұхаммед (р.а.) айтты: «Мына хадисті атамнан естіген едім, бірақ есімде қалмапты, Ағам Уақид атамнан естіп, оны маған қайтадан айтып берді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Абдулла ибн Ғамрге: «Ей, Абдулла ибн Ғамр, адамдармен бірге сондай қарым-қатынас қыла берсең болмайды ма?»,- деп саусақтарын бір-біріне айқастарған екен».
- 468حَدَّثَنَا خَلَّادُ بْنُ يَحْيَى قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ أَبِي بُرْدَةَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي بُرْدَةَ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَبِي مُوسَى عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لِلْمُؤْمِنِ كَالْبُنْيَانِ يَشُدُّ بَعْضُهُ بَعْضًا وَشَبَّكَ أَصَابِعَهُ
468 - Әбу Мұса (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Салынған құрлыстың қабырғалары бір-бірін ұстап тұрғандай мүъминдер де бір- бірлерін қолдап-қуаттап тұрады»,- деп саусақтарын бір-біріне айқастырып көрсетті.
- 469 حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ قَالَ حَدَّثَنَا النَّضْرُ بْنُ شُمَيْلٍ أَخْبَرَنَا ابْنُ عَوْنٍ عَنْ ابْنِ سِيرِينَ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ صَلَّى بِنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِحْدَى صَلَاتَيْ الْعَشِيِّ قَالَ ابْنُ سِيرِينَ سَمَّاهَا أَبُو هُرَيْرَةَ وَلَكِنْ نَسِيتُ أَنَا قَالَ فَصَلَّى بِنَا رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ سَلَّمَ فَقَامَ إِلَى خَشَبَةٍ مَعْرُوضَةٍ فِي الْمَسْجِدِ فَاتَّكَأَ عَلَيْهَا كَأَنَّه غَضْبَانُ وَوَضَعَ يَدَهُ الْيُمْنَى عَلَى الْيُسْرَى وَشَبَّكَ بَيْنَ أَصَابِعِهِ وَوَضَعَ خَدَّهُ الْأَيْمَنَ عَلَى ظَهْرِ كَفِّهِ الْيُسْرَى وَخَرَجَتْ السَّرَعَانُ مِنْ أَبْوَابِ الْمَسْجِدِ فَقَالُوا قَصُرَتْ الصَّلَاةُ وَفِي الْقَوْمِ أَبُو بَكْرٍ وَعُمَرُ فَهَابَا أَنْ يُكَلِّمَاهُ وَفِي الْقَوْمِ رَجُلٌ فِي يَدَيْهِ طُولٌ يُقَالُ لَهُ ذُو الْيَدَيْنِ قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَنَسِيتَ أَمْ قَصُرَتْ الصَّلَاةُ قَالَ لَمْ أَنْسَ وَلَمْ تُقْصَرْ فَقَالَ أَكَمَا يَقُولُ ذُو الْيَدَيْنِ فَقَالُوا نَعَمْ فَتَقَدَّمَ فَصَلَّى مَا تَرَكَ ثُمَّ سَلَّمَ ثُمَّ كَبَّرَ وَسَجَدَ مِثْلَ سُجُودِهِ أَوْ أَطْوَلَ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَكَبَّرَ ثُمَّ كَبَّرَ وَسَجَدَ مِثْلَ سُجُودِهِ أَوْ أَطْوَلَ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَكَبَّرَ فَرُبَّمَا سَأَلُوهُ ثُمَّ سَلَّمَ فَيَقُولُ نُبِّئْتُ أَنَّ عِمْرَانَ بْنَ حُصَيْنٍ قَالَ ثُمَّ سَلَّمَ
469 – Ибн Сирин Әбу Хурайрадан (р.а.) естіп, мына хадисті риуаят етті: «Бір күні Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) имамдыққа өтіп, бізбен бірге бесін немесе аср намазын оқыды»,- деп айтқан еді Әбу Хурайра, бірақ менің есімнен шығынқырапты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екі рәкат намаз оқып, сәлем берді. Содан соң орнынан тұрып, мешіттің алдындағы жатқан ағашқа барып сүйенді, бір нәрсеге ренжіп ашуланғандай, оң қолының саусақтарын, сол қолының саусақтарының арасына кіргізіп айқастырды да, оң жақ бетін сол алақанының сыртына қойды. Асығып тұрған кісілер мешіттін есігінен шыға бастады. Олар: «Бұл намаз қысқарды ма?»,- десті. Олардың арасында Әбу Бәкір мен Омар да бар болатын. Бірақ та олар Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) бір нәрсе деуге батпады.Сонда Зүлядайн деген қолы ұзын бір кісі: «О, расулалла, шатасып жаңылыстыңыз ба әлде намаз қысқарды ма?»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ұмытып жаңылысқаным да жоқ, қысқарған да жоқ,»,- деді. Кейін: «Зүлядайн айтқандай болды ма?»,- деді. Олар: «Иә, солай болды»,- десті. Содан соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) алдыға өтіп, қалған рәккаттарды оқыды. Кейін сәлем беріп және тәкбір айтып, әдеттегідей одан да ұзағырақ екі сәһу сәждесін қылды. Кейіннен басын көтеріп, тәкбір айтып, сәжде қылды және тәкбір айтып, әдеттегідей одан да ұзағырақ екі сәжде қылды. Ибн Сириннен: «Сәлем берді ме?»,- деп сұрады. Ол: «Имран ибн Хұсайн маған: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) кейін сәлем берді»,- деп айтқан»,- деді.
89-бап. Мединеге баратын жолдың бойындағы мешіттер мен Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тоқтап намаз оқыған жерлер туралы
- 470حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي بَكْرٍ الْمُقَدَّمِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا فُضَيْلُ بْنُ سُلَيْمَانَ قَالَ حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ عُقْبَةَ قَالَ رَأَيْتُ سَالِمَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ يَتَحَرَّى أَمَاكِنَ مِنْ الطَّرِيقِ فَيُصَلِّي فِيهَا وَيُحَدِّثُ أَنَّ أَبَاهُ كَانَ يُصَلِّي فِيهَا وَأَنَّهُ رَأَى النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُصَلِّي فِي تِلْكَ الْأَمْكِنَةِ وَحَدَّثَنِي نَافِعٌ عَنْ ابْنِ عُمَرَ أَنَّهُ كَانَ يُصَلِّي فِي تِلْكَ الْأَمْكِنَةِ وَسَأَلْتُ سَالِمًا فَلَا أَعْلَمُهُ إِلَّا وَافَقَ نَافِعًا فِي الْأَمْكِنَةِ كُلِّهَا إِلَّا أَنَّهُمَا اخْتَلَفَا فِي مَسْجِدٍ بِشَرَفِ الرَّوْحَاءِ
470 – Мұса ибн ҒҒуқба (р.а.) риуаят етті: «Сәлім ибн Абдулланың Мединеге баратын жолдың кейбір жерлерінде әдейі тоқтап, намаз оқып жатқанын көрдім. Оның айтуынша, атасы Абдулла ибн Омар да сол жерлерде намаз оқыған екен, ол Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сол жерлерде намаз оқығанын көрген екен»,- деді.
Мұса ибн ҒҒуқба риуаят етті: «Нафиғ айтты: «Ибн Омар (р.а.) сол жерлерде намаз оқитын еді»,- деді.
Мен Сәлімнен: «Осы дұрыс па?»,- деп сұрадым. Ол Нафиғтың «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сол жерлердің бірінде намаз оқыған»,- деген пікірге қосылды. Бірақ Нафиғ пен Сәлім Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) Рауха төбесінде намаз оқығандығы турасында анық бір сөзге келе алмады.
- 471حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ الْمُنْذِرِ الْحِزَامِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَنَسُ بْنُ عِيَاضٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ عُقْبَةَ عَنْ نَافِعٍ أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ أَخْبَرَهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يَنْزِلُ بِذِي الْحُلَيْفَةِ حِينَ يَعْتَمِرُ وَفِي حَجَّتِهِ حِينَ حَجَّ تَحْتَ سَمُرَةٍ فِي مَوْضِعِ الْمَسْجِدِ الَّذِي بِذِي الْحُلَيْفَةِ وَكَانَ إِذَا رَجَعَ مِنْ غَزْوٍ كَانَ فِي تِلْكَ الطَّرِيقِ أَوْ حَجٍّ أَوْ عُمْرَةٍ هَبَطَ مِنْ بَطْنِ وَادٍ فَإِذَا ظَهَرَ مِنْ بَطْنِ وَادٍ أَنَاخَ بِالْبَطْحَاءِ الَّتِي عَلَى شَفِيرِ الْوَادِي الشَّرْقِيَّةِ فَعَرَّسَ ثَمَّ حَتَّى يُصْبِحَ لَيْسَ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الَّذِي بِحِجَارَةٍ وَلَا عَلَى الْأَكَمَةِ الَّتِي عَلَيْهَا الْمَسْجِدُ كَانَ ثَمَّ خَلِيجٌ يُصَلِّي عَبْدُ اللَّهِ عِنْدَهُ فِي بَطْنِهِ كُثُبٌ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ثَمَّ يُصَلِّي فَدَحَا السَّيْلُ فِيهِ بِالْبَطْحَاءِ حَتَّى دَفَنَ ذَلِكَ الْمَكَانَ الَّذِي كَانَ عَبْدُ اللَّهِ يُصَلِّي فِيهِ وَأَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ حَدَّثَهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَّى حَيْثُ الْمَسْجِدُ الصَّغِيرُ الَّذِي دُونَ الْمَسْجِدِ الَّذِي بِشَرَفِ الرَّوْحَاءِ وَقَدْ كَانَ عَبْدُ اللَّهِ يَعْلَمُ الْمَكَانَ الَّذِي كَانَ صَلَّى فِيهِ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ ثَمَّ عَنْ يَمِينِكَ حِينَ تَقُومُ فِي الْمَسْجِدِ تُصَلِّي وَذَلِكَ الْمَسْجِدُ عَلَى حَافَةِ الطَّرِيقِ الْيُمْنَى وَأَنْتَ ذَاهِبٌ إِلَى مَكَّةَ بَيْنَهُ وَبَيْنَ الْمَسْجِدِ الْأَكْبَرِ رَمْيَةٌ بِحَجَرٍ أَوْ نَحْوُ ذَلِكَ وَأَنَّ ابْنَ عُمَرَ كَانَ يُصَلِّي إِلَى الْعِرْقِ الَّذِي عِنْدَ مُنْصَرَفِ الرَّوْحَاءِ وَذَلِكَ الْعِرْقُ انْتِهَاءُ طَرَفِهِ عَلَى حَافَةِ الطَّرِيقِ دُونَ الْمَسْجِدِ الَّذِي بَيْنَهُ وَبَيْنَ الْمُنْصَرَفِ وَأَنْتَ ذَاهِبٌ إِلَى مَكَّةَ وَقَدْ ابْتُنِيَ ثَمَّ مَسْجِدٌ فَلَمْ يَكُنْ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ يُصَلِّي فِي ذَلِكَ الْمَسْجِدِ كَانَ يَتْرُكُهُ عَنْ يَسَارِهِ وَوَرَاءَهُ وَيُصَلِّي أَمَامَهُ إِلَى الْعِرْقِ نَفْسِهِ وَكَانَ عَبْدُ اللَّهِ يَرُوحُ مِنْ الرَّوْحَاءِ فَلَا يُصَلِّي الظُّهْرَ حَتَّى يَأْتِيَ ذَلِكَ الْمَكَانَ فَيُصَلِّي فِيهِ الظُّهْرَ وَإِذَا أَقْبَلَ مِنْ مَكَّةَ فَإِنْ مَرَّ بِهِ قَبْلَ الصُّبْحِ بِسَاعَةٍ أَوْ مِنْ آخِرِ السَّحَرِ عَرَّسَ حَتَّى يُصَلِّيَ بِهَا الصُّبْحَ وَأَنَّ عَبْدَ اللَّهِ حَدَّثَهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يَنْزِلُ تَحْتَ سَرْحَةٍ ضَخْمَةٍ دُونَ الرُّوَيْثَةِ عَنْ يَمِينِ الطَّرِيقِ وَوِجَاهَ الطَّرِيقِ فِي مَكَانٍ بَطْحٍ سَهْلٍ حَتَّى يُفْضِيَ مِنْ أَكَمَةٍ دُوَيْنَ بَرِيدِ الرُّوَيْثَةِ بِمِيلَيْنِ وَقَدْ انْكَسَرَ أَعْلَاهَا فَانْثَنَى فِي جَوْفِهَا وَهِيَ قَائِمَةٌ عَلَى سَاقٍ وَفِي سَاقِهَا كُثُبٌ كَثِيرَةٌ وَأَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ حَدَّثَهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَّى فِي طَرَفِ تَلْعَةٍ مِنْ وَرَاءِ الْعَرْجِ وَأَنْتَ ذَاهِبٌ إِلَى هَضْبَةٍ عِنْدَ ذَلِكَ الْمَسْجِدِ قَبْرَانِ أَوْ ثَلَاثَةٌ عَلَى الْقُبُورِ رَضَمٌ مِنْ حِجَارَةٍ عَنْ يَمِينِ الطَّرِيقِ عِنْدَ سَلَمَاتِ الطَّرِيقِ بَيْنَ أُولَئِكَ السَّلَمَاتِ كَانَ عَبْدُ اللَّهِ يَرُوحُ مِنْ الْعَرْجِ بَعْدَ أَنْ تَمِيلَ الشَّمْسُ بِالْهَاجِرَةِ فَيُصَلِّي الظُّهْرَ فِي ذَلِكَ الْمَسْجِدِ وَأَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ حَدَّثَهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ نَزَلَ عِنْدَ سَرَحَاتٍ عَنْ يَسَارِ الطَّرِيقِ فِي مَسِيلٍ دُونَ هَرْشَى ذَلِكَ الْمَسِيلُ لَاصِقٌ بِكُرَاعِ هَرْشَى بَيْنَهُ وَبَيْنَ الطَّرِيقِ قَرِيبٌ مِنْ غَلْوَةٍ وَكَانَ عَبْدُ اللَّهِ يُصَلِّي إِلَى سَرْحَةٍ هِيَ أَقْرَبُ السَّرَحَاتِ إِلَى الطَّرِيقِ وَهِيَ أَطْوَلُهُنَّ وَأَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ حَدَّثَهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يَنْزِلُ فِي الْمَسِيلِ الَّذِي فِي أَدْنَى مَرِّ الظَّهْرَانِ قِبَلَ الْمَدِينَةِ حِينَ يَهْبِطُ مِنْ الصَّفْرَاوَاتِ يَنْزِلُ فِي بَطْنِ ذَلِكَ الْمَسِيلِ عَنْ يَسَارِ الطَّرِيقِ وَأَنْتَ ذَاهِبٌ إِلَى مَكَّةَ لَيْسَ بَيْنَ مَنْزِلِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَبَيْنَ الطَّرِيقِ إِلَّا رَمْيَةٌ بِحَجَرٍ وَأَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ حَدَّثَهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يَنْزِلُ بِذِي طُوًى وَيَبِيتُ حَتَّى يُصْبِحَ يُصَلِّي الصُّبْحَ حِينَ يَقْدَمُ مَكَّةَ وَمُصَلَّى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ذَلِكَ عَلَى أَكَمَةٍ غَلِيظَةٍ لَيْسَ فِي الْمَسْجِدِ الَّذِي بُنِيَ ثَمَّ وَلَكِنْ أَسْفَلَ مِنْ ذَلِكَ عَلَى أَكَمَةٍ غَلِيظَةٍ وَأَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ حَدَّثَهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ اسْتَقْبَلَ فُرْضَتَيْ الْجَبَلِ الَّذِي بَيْنَهُ وَبَيْنَ الْجَبَلِ الطَّوِيلِ نَحْوَ الْكَعْبَةِ فَجَعَلَ الْمَسْجِدَ الَّذِي بُنِيَ ثَمَّ يَسَارَ الْمَسْجِدِ بِطَرَفِ الْأَكَمَةِ وَمُصَلَّى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَسْفَلَ مِنْهُ عَلَى الْأَكَمَةِ السَّوْدَاءِ تَدَعُ مِنْ الْأَكَمَةِ عَشَرَةَ أَذْرُعٍ أَوْ نَحْوَهَا ثُمَّ تُصَلِّي مُسْتَقْبِلَ الْفُرْضَتَيْنِ مِنْ الْجَبَلِ الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَ الْكَعْبَةِ
471 - Нафиғ (р.а.) айтты: «Маған Абдулла былай деген еді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Ғұмра немесе үлкен қажылық қылғалы жолға шықса, Зүлхулайфа деген жердегі Самра терегінің түбінде (көлеңкесінде) демалуға тоқтайтын. Кейіннен бұл жерге мешіт салынды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үлкен немесе ғұмра қажылықтан қайтқан кезінде (сол жолмен жүрсе) Уадидің шығыс жағындағы Батха деген жерде тоқтайтын еді. Кейін таң атқанша сол жерде болып, демалатын еді. Үлкен қой тас жанындағы мешітте де, үстіне мешіт салынған төбешікте де тоқтамайтын еді. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) таңдаған жері Уадидің шұңқыр жерінде еді. Абдулла бұл жерде намаз оқуды әдет қылған. Ілгеріректе Пайғамбарымыз да (с.ғ.с.) Абдулла намаз оқыған жерде намаз оқыған екен, кейіннен сол жерді сәл алып, көміп жіберген екен.
Абдулла ибн Омар айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Рауха төбесіндегі үлкен мешіт орнында емес, бәлкім кіші мешіт орнында намаз оқыған шығар»,- деді. Кейін маған Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намаз оқыған жерлерін түсіндіріп жатып: «Иеменнен Меккеге апаратын жолдың бойындағы мешітте намаз оқып тұрғанында оң жағында болады, мешіт пен сол жер бір тас атымнан көп емес, не соған жақындау келеді»,- деп те айтты. Ибн Омар Раухадан шыға берістегі Ғирқ деген жерге қарап намаз оқитын еді. Мединеге кетіп бара жатқанында Ғирқ пен Рауха төбелігі аралығында мешіт бар. Абдулла осы мешітте намаз оқымайтын еді. Мешітті сол жағымен артқарақ қалдырып, Ғирққа қарап намаз оқитын еді. Абдулла осы жерде намаз оқу үшін Раухадан бесін намазын оқымай қайтатын еді. Егер Меккеден келе жатқан болса, ол сол жерге таң атудан бірер сағат бұрын қалса, таң намазын оқу үшін әдейілеп тоқтайтын еді.
Абдулла былай деді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жолдың оң жағындағы Рувайса деген қыстақтың жанындағы үлкен теректің түбіне келіп тоқтайтын еді. Кең және тегіс жердегі бұл терек төбелікке жақынырақ, Рувайсадан екі шақырым (мил) шамасында болатын. Төбелік үсті тегіс болып, сәл қисығырақ төмендеу болса, көптеп құм үйінділері бар.
Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Арж ауылының артындағы құм төбешігінің шетінде намаз оқитын еді. Хайдаба деген төбешік жағына кетіп бара жатқанындағы мешіт жанында екі немесе үштей қабір бар. Қабірлердің үстіне үлкен үлкен тастар қойылған. Абдулла күн көтерілгеннен кейін жолдың оң жағындағы саламазар (Саламазар - ағаш түрі) аралап, Арждан жолға шығатын еді. Бесін намазын сол мешітке барып оқитын еді.
Абдулла былай деді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Харша тауының етегіндегі аласалау жолдың сол жағындағы теректер түбіне келіп тоқтар еді. Харша тауының бір жағы түгелдей аласа еді. Ол менен жол ортасындағы қашықтық садақ оғы жететін жердей еді.». Абдулла жолдың шетіне жақынырақ ең ұзын теректің түбінде намаз оқитын еді.
Абдулла былай деді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Медине жақтан келе жатқанында, Марризахран деген жерге жақынырақ орналасқан бір аласа жерде дем алатын. Ал, Меккеден келе жатса, жолдың сол жағында орналасқан Сафрават деген жер арқылы және сол пәстликке тоқтап түсетін еді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) келіп түсетін жерлері мен жол ортасындағы қашықтық тас лақтырса жететіндей жер еді.
Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Зұтуван деген жерде таң атқанша қалатын еді. Меккеден келе жатқанында болса, ол жерде таң намазының уақытына шейін қалып, таң намазын оқып кететін еді.
НАМАЗ ОҚЫЛАТЫН ЖЕРДІҢ ҚЫБЛА ЖАҒЫНА (СҰТРА) БЕЛГІ ҚОЮ ТУРАЛЫ БАПТАР
90-бап. Имамның алдындағы белгі арттағы жамағаттарға да жарай береді
- 472حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ أَنَّهُ قَالَ أَقْبَلْتُ رَاكِبًا عَلَى حِمَارٍ أَتَانٍ وَأَنَا يَوْمَئِذٍ قَدْ نَاهَزْتُ الِاحْتِلَامَ وَرَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُصَلِّي بِالنَّاسِ بِمِنًى إِلَى غَيْرِ جِدَارٍ فَمَرَرْتُ بَيْنَ يَدَيْ بَعْضِ الصَّفِّ فَنَزَلْتُ وَأَرْسَلْتُ الْأَتَانَ تَرْتَعُ وَدَخَلْتُ فِي الصَّفِّ فَلَمْ يُنْكِرْ ذَلِكَ عَلَيَّ أَحَدٌ
472 – Абдулла ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Минада (құрбандық шалатын жерде) адамдармен бірге намаз оқып жатқан еді. Мен Балағат жасқа жетейін деп қалған кезім болатын. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) алдына белгі қоймай, намаз оқып жатыр еді. Кенеттен мен, бір ұрғашы есекке мініп келіп қалдым, бірнеше намазхандардың алдынан өттім де, есектен түсіп, оны жайылсын деп қоя бердім, кейін өзім намазхандардың қатарына келіп сапқа тұрдым. Сонда маған ешкім ескерту бермеді»,- деді.
- 473حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ يَعْنِي ابْنَ مَنْصُورٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ نُمَيْرٍ قَالَ حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ عَنْ نَافِعٍ عَنْ ابْنِ عُمَرَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ إِذَا خَرَجَ يَوْمَ الْعِيدِ أَمَرَ بِالْحَرْبَةِ فَتُوضَعُ بَيْنَ يَدَيْهِ فَيُصَلِّي إِلَيْهَا وَالنَّاسُ وَرَاءَهُ وَكَانَ يَفْعَلُ ذَلِكَ فِي السَّفَرِ فَمِنْ ثَمَّ اتَّخَذَهَا الْأُمَرَاءُ
473 – Ибн Омар (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Айт намазын оқығалы шықса, өзінің алдына қысқарақ найзаны жерге қадап қоюды бұйыратын. Кейін жүзін соған қаратып намаз оқитын. Адамдар болса ол кісінің арт жағында (белгі қоймай) намаз оқи беретін. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сапарға шыққанда да солай ететін. Сол себептен барлық Әмірлер де намазға шыққандарында солай істейтін болды»,- деді.
- 474حَدَّثَنَا أَبُو الْوَلِيدِ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عَوْنِ بْنِ أَبِي جُحَيْفَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبِي أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَّى بِهِمْ بِالْبَطْحَاءِ وَبَيْنَ يَدَيْهِ عَنَزَةٌ الظُّهْرَ رَكْعَتَيْنِ وَالْعَصْرَ رَكْعَتَيْنِ تَمُرُّ بَيْنَ يَدَيْهِ الْمَرْأَةُ وَالْحِمَارُ
474 – Ғаун ибн Әбу Жухайфа мына хадисті атамнан естіген едім деді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) әл-Батха86 деген жерде алдына үші үшкір ағашты жерге шаншып қойып, бізбен бірге Бесінді екі рәкат, Асрды екі рәкат қылып намаз оқыды. Сол уақытта оның алдынан әйелдер де, есектер де өтіп жатты, бірақ оған көңіл аудармады»,- деді.
91-бап. Намаз оқушы мен белгі (сәтр) арасы қанша болуы керек екені туралы
- 475حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ زُرَارَةَ قَالَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ أَبِي حَازِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ قَالَ كَانَ بَيْنَ مُصَلَّى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَبَيْنَ الْجِدَارِ مَمَرُّ الشَّاةِ
475 – Сәһл ибн Сағд (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намаз оқып жатқан жері мен дуалдың арасында бір қой өтерлік жер болатын»,- деді.
- 476حَدَّثَنَا الْمَكِّيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالَ حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ أَبِي عُبَيْدٍ عَنْ سَلَمَةَ قَالَ كَانَ جِدَارُ الْمَسْجِدِ عِنْدَ الْمِنْبَرِ مَا كَادَتْ الشَّاةُ تَجُوزُهَا
476 – Сәлама ибн Әбу Кағб (р.а.) айтты: «Мінбер мен мешіттің қабырғасының арасы бір қой өтерліктей болатын»,- деді.
92-бап. Алдына шаншып қойған найзаға қарап намаз оқу туралы
- 477حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ أَخْبَرَنِي نَافِعٌ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يُرْكَزُ لَهُ الْحَرْبَةُ فَيُصَلِّي إِلَيْهَا
477 – Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына найза шаншып қойысатын еді, соған қарап намаз оқитын»,- деді.
93-бап. Шаншылған найзаға қарап намаз оқу туралы
- 478حَدَّثَنَا آدَمُ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ قَالَ حَدَّثَنَا عَوْنُ بْنُ أَبِي جُحَيْفَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبِي قَالَ خَرَجَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِالْهَاجِرَةِ فَأُتِيَ بِوَضُوءٍ فَتَوَضَّأَ فَصَلَّى بِنَا الظُّهْرَ وَالْعَصْرَ وَبَيْنَ يَدَيْهِ عَنَزَةٌ وَالْمَرْأَةُ وَالْحِمَارُ يَمُرُّونَ مِنْ وَرَائِهَا
478 – Ғаун ибн Әбу Жухайфа мына хадисті атам айтып берген деді: « Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) күн қатты ысыған кезде біздің алдымызға шықты, дәрет алды, содан кейін бізбен бірге Бесін мен Аср намазын оқыды. Алдыларына үшкір найза шаншылып қойылған болатын. Арғы жағынан әйелдер де есектерде өте беретін»,- деді.
- 479 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ حَاتِمِ بْنِ بَزِيعٍ قَالَ حَدَّثَنَا شَاذَانُ عَنْ شُعْبَةَ عَنْ عَطَاءِ بْنِ أَبِي مَيْمُونَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ قَالَ كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا خَرَجَ لِحَاجَتِهِ تَبِعْتُهُ أَنَا وَغُلَامٌ وَمَعَنَا عُكَّازَةٌ أَوْ عَصًا أَوْ عَنَزَةٌ وَمَعَنَا إِدَاوَةٌ فَإِذَا فَرَغَ مِنْ حَاجَتِهِ نَاوَلْنَاهُ الْإِدَاوَةَ
479 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қажеттілігін (дәретке) өтеуге шыққанда, бір жас бала екеуміз үші үшкір аса таяқ және ыдыспен су алып артынан еретінбіз. Ол кісі қажеттілігін өтегеннен соң, біз ыдыстағы суды беретін едік»,- деді.
94-бап. Мекке Мүкаррама және басқа жерлерде намазхан алдына сәтр белгі қою туралы
- 480حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي جُحَيْفَةَ قَالَ خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِالْهَاجِرَةِ فَصَلَّى بِالْبَطْحَاءِ الظُّهْرَ وَالْعَصْرَ رَكْعَتَيْنِ وَنَصَبَ بَيْنَ يَدَيْهِ عَنَزَةً وَتَوَضَّأَ فَجَعَلَ النَّاسُ يَتَمَسَّحُونَ بِوَضُوئِهِ
480 - Әбу Жухайфа (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түс кезінде жолға шығып, әл-Батха деген жерде алдына үші үшкір найзаны сәтр белгі қылып жерге шаншып қойды да, бесін мен аср намаздарын екі рәкаттан оқыды. Хазреті Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет алғанда, шашырап түскен суды адамдар алып, денелеріне сүрте бастады»,- деді.
95-бап. Тіреуге (бағана) қарап намаз оқу туралы
بَاب الصَّلَاةِ إِلَى الْأُسْطُوَانَةِ وَقَالَ عُمَرُ الْمُصَلُّونَ أَحَقُّ بِالسَّوَارِي مِنْ الْمُتَحَدِّثِينَ إِلَيْهَا وَرَأَى عُمَرُ رَجُلًا يُصَلِّي بَيْنَ أُسْطُوَانَتَيْنِ فَأَدْنَاهُ إِلَى سَارِيَةٍ فَقَالَ صَلِّ إِلَيْهَا
Хазреті Омар (р.а.) айтты: «Мешіттегі тіреулер, оларға сүйеніп, бекерден-бекер сөйлесіп отырғандардан гөрі, намаз оқушыларға қажет!»,- деді.
Хазреті Омар екі тіреу арасында намаз оқып жатқан бір кісіні көріп, оған: «Тіреуге жақынырақ барып оқы!»,- деді.
- 481حَدَّثَنَا الْمَكِّيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالَ حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ أَبِي عُبَيْدٍ قَالَ كُنْتُ آتِي مَعَ سَلَمَةَ بْنِ الْأَكْوَعِ فَيُصَلِّي عِنْدَ الْأُسْطُوَانَةِ الَّتِي عِنْدَ الْمُصْحَفِ فَقُلْتُ يَا أَبَا مُسْلِمٍ أَرَاكَ تَتَحَرَّى الصَّلَاةَ عِنْدَ هَذِهِ الْأُسْطُوَانَةِ قَالَ فَإِنِّي رَأَيْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَتَحَرَّى الصَّلَاةَ عِنْدَهَا
481 - Язид ибн Әбу Ғұбайд (р.а.) айтты: «Сәлама ибн әл-Акуатпен бірге мешітке келген едім, (Әбу Мүслим, Осман Мұсхафй жанындағы тіреудің алдында намаз оқып жатыр екен. Мен: «Ей, Әбу Мүслим, сіз әрдайым сол тіреудің алдында намаз оқуды жақсы көресіз, ә?),- дедім. Ол : «Мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әрдайым осы тіреудің алдында намаз оқуға тырысатынын көргенмін»,- деді.
- 482حَدَّثَنَا قَبِيصَةُ قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ عَمْرِو بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ لَقَدْ رَأَيْتُ كِبَارَ أَصْحَابِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَبْتَدِرُونَ السَّوَارِيَ عِنْدَ الْمَغْرِبِ وَزَادَ شُعْبَةُ عَنْ عَمْرٍو عَنْ أَنَسٍ حَتَّى يَخْرُجَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
482 - Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) Сахабаларының кейбіреулері мешіттің батыс жағындағы тіреулердің түбінен орын алмаққа асығып жатқандарын көрдім»,- деді.
Шұғба (р.а.) осы хадиске «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешітке шыққанынша деп қосып қойды»
96-бап. Жамағатсыз жалғыз өзі тіреулердің арасында намаз оқу туралы
- 483حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ قَالَ حَدَّثَنَا جُوَيْرِيَةُ عَنْ نَافِعٍ عَنْ ابْنِ عُمَرَ قَالَ دَخَلَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الْبَيْتَ وَأُسَامَةُ بْنُ زَيْدٍ وَعُثْمَانُ بْنُ طَلْحَةَ وَبِلَالٌ فَأَطَالَ ثُمَّ خَرَجَ وَكُنْتُ أَوَّلَ النَّاسِ دَخَلَ عَلَى أَثَرِهِ فَسَأَلْتُ بِلَالًا أَيْنَ صَلَّى قَالَ بَيْنَ الْعَمُودَيْنِ الْمُقَدَّمَيْنِ
483 – Абдулла Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Қағбатуллаға кірді, ол кісімен бірге Усама ибн Зәйд, Осман ибн Талха мен Біләл кірді. Ол жерде біраз болғаннан соң қайтадан шықты. Мен бірінші болып ішке кіріп, Біләлдан «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қай жерде намаз оқыды?»,-деп сұрадым. Ол: «Алдыңғы екі тіреудің арасында»,- деді.
- 484 حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ نَافِعٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دَخَلَ الْكَعْبَةَ وَأُسَامَةُ بْنُ زَيْدٍ وَبِلَالٌ وَعُثْمَانُ بْنُ طَلْحَةَ الْحَجَبِيُّ فَأَغْلَقَهَا عَلَيْهِ وَمَكَثَ فِيهَا فَسَأَلْتُ بِلَالًا حِينَ خَرَجَ مَا صَنَعَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ جَعَلَ عَمُودًا عَنْ يَسَارِهِ وَعَمُودًا عَنْ يَمِينِهِ وَثَلَاثَةَ أَعْمِدَةٍ وَرَاءَهُ وَكَانَ الْبَيْتُ يَوْمَئِذٍ عَلَى سِتَّةِ أَعْمِدَةٍ ثُمَّ صَلَّى وَقَالَ لَنَا إِسْمَاعِيلُ حَدَّثَنِي مَالِكٌ وَقَالَ عَمُودَيْنِ عَنْ يَمِينِهِ
484 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Қағбаға кірді. Ол кісімен бірге Усама ибн Зәйід, Біләл және Осман ибн Талха кірді. Содан соң есікті жауып қойды. Ол жерде біраз болғаннан кейін барлығы қайтып шықты. Мен: Біләлдан «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ол жерде не істеді»,- деп сұрадым. Ол : «Бірінші тіреуді оң жағында, екінші тіреуді сол жағында, ал қалған үш тіреу арт жағында қаларлықтай тұрып, намаз оқыды,- деді. (Сол кезде Қағбаның төбесінде алты бағана тіреу болған)
Исмайл (р.а.): «Екі тіреу оң жағында болған еді»,- деп айтты.
97-бап.
حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ الْمُنْذِرِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو ضَمْرَةَ قَالَ حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ عُقْبَةَ عَنْ نَافِعٍ أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ كَانَ إِذَا دَخَلَ الْكَعْبَةَ مَشَى قِبَلَ وَجْهِهِ حِينَ يَدْخُلُ وَجَعَلَ الْبَابَ قِبَلَ ظَهْرِهِ فَمَشَى حَتَّى يَكُونَ بَيْنَهُ وَبَيْنَ الْجِدَارِ الَّذِي قِبَلَ وَجْهِهِ قَرِيبًا مِنْ ثَلَاثَةِ أَذْرُعٍ صَلَّى يَتَوَخَّى الْمَكَانَ الَّذِي أَخْبَرَهُ بِهِ بِلَالٌ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَّى فِيهِ قَالَ وَلَيْسَ عَلَى أَحَدِنَا بَأْسٌ إِنْ صَلَّى فِي أَيِّ نَوَاحِي الْبَيْتِ شَاءَ
Нафиғ (р.а.) айтты: «Абдулла ибн Омар (р.а.) Қағбаға кіретін болса, есікті арт жаққа қалдырып, қарсысындағы қабырғаға үш адымдай қалғанша жақын баратын да, Біләл «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намаз оқыған жерлері»,- деп көрсеткен жерде намаз оқитын»,- деді.
98-бап. Жатқан түйеге, терекке, ертоқымға қарап намаз оқу туралы
- 485حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي بَكْرٍ الْمُقَدَّمِيُّ حَدَّثَنَا مُعْتَمِرٌ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ عَنْ نَافِعٍ عَنْ ابْنِ عُمَرَ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ كَانَ يُعَرِّضُ رَاحِلَتَهُ فَيُصَلِّي إِلَيْهَا قُلْتُ أَفَرَأَيْتَ إِذَا هَبَّتْ الرِّكَابُ قَالَ كَانَ يَأْخُذُ هَذَا الرَّحْلَ فَيُعَدِّلُهُ فَيُصَلِّي إِلَى آخِرَتِهِ أَوْ قَالَ مُؤَخَّرِهِ وَكَانَ ابْنُ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ يَفْعَلُهُ
485 – Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Бір күні ҒҒубайдулла маған: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түйесін алды жағына жерге шөгеріп қойып, жүзін сол жаққа қаратып намаз оқитын еді.
Нафиғ (р.а.) айтты: «Мен Омардан: «Егер түйесі орнынан тұрып кетсе не істейді»,- деп сұрадым. Ол айтты: «Онда ертоқымын алдыңғы жағына қойып, оның артқы жағына қарап намаз оқи беретін»,- деді.
Ибн Омардың (р.а.) өзі де тура солай істейді екен.
99-бап. Төсекке қарап намаз оқу туралы
- 486حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ قَالَ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنْ الْأَسْوَدِ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ أَعَدَلْتُمُونَا بِالْكَلْبِ وَالْحِمَارِ لَقَدْ رَأَيْتُنِي مُضْطَجِعَةً عَلَى السَّرِيرِ فَيَجِيءُ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَيَتَوَسَّطُ السَّرِيرَ فَيُصَلِّي فَأَكْرَهُ أَنْ أُسَنِّحَهُ فَأَنْسَلُّ مِنْ قِبَلِ رِجْلَيْ السَّرِيرِ حَتَّى أَنْسَلَّ مِنْ لِحَافِي
486 - Айша анамызға (р.а.) біреу: «Намаз оқушының алдынан ит, есек немесе әйел адам өтсе, намазы бұзылады»,- дегенде, Айша анамыз: «Бізді итке немесе есекке теңедің бе?»,- деді. «Мен төсегімде жатқанда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) төсектің қақ ортасына қарап намаз оқитын еді. Мен ол кісінің қыбла жағына тура келіп, қалғанымнан қысылынқырап, аяғымды көрпенің ішіне тартып алатын едім»,- деді.
100-бап. Намаз оқушының алдынан өтіп бара жатқан адамды артына кері қайтару туралы
بَاب يَرُدُّ الْمُصَلِّي مَنْ مَرَّ بَيْنَ يَدَيْهِ وَرَدَّ ابْنُ عُمَرَ فِي التَّشَهُّدِ وَفِي الْكَعْبَةِ وَقَالَ إِنْ أَبَى إِلَّا أَنْ تُقَاتِلَهُ فَقَاتِلْهُ
Ибн Омар (р.а.) ташаххудта отырғанында да, Қағбатуллада да алдыларынан өтіп бара жатқан кісіні кейін қайтарды. «Егер қайтпаса, қолыңмен итеріп қайтар!»,- деді.
- 487حَدَّثَنَا أَبُو مَعْمَرٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَارِثِ قَالَ حَدَّثَنَا يُونُسُ عَنْ حُمَيْدِ بْنِ هِلَالٍ عَنْ أَبِي صَالِحٍ أَنَّ أَبَا سَعِيدٍ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ح و حَدَّثَنَا آدَمُ بْنُ أَبِي إِيَاسٍ قَالَ حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ المُغِيرَةِ قَالَ حَدَّثَنَا حُمَيْدُ بْنُ هِلَالٍ الْعَدَوِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو صَالِحٍ السَّمَّانُ قَالَ رَأَيْتُ أَبَا سَعِيدٍ الْخُدْرِيَّ فِي يَوْمِ جُمُعَةٍ يُصَلِّي إِلَى شَيْءٍ يَسْتُرُهُ مِنْ النَّاسِ فَأَرَادَ شَابٌّ مِنْ بَنِي أَبِي مُعَيْطٍ أَنْ يَجْتَازَ بَيْنَ يَدَيْهِ فَدَفَعَ أَبُو سَعِيدٍ فِي صَدْرِهِ فَنَظَرَ الشَّابُّ فَلَمْ يَجِدْ مَسَاغًا إِلَّا بَيْنَ يَدَيْهِ فَعَادَ لِيَجْتَازَ فَدَفَعَهُ أَبُو سَعِيدٍ أَشَدَّ مِنْ الْأُولَى فَنَالَ مِنْ أَبِي سَعِيدٍ ثُمَّ دَخَلَ عَلَى مَرْوَانَ فَشَكَا إِلَيْهِ مَا لَقِيَ مِنْ أَبِي سَعِيدٍ وَدَخَلَ أَبُو سَعِيدٍ خَلْفَهُ عَلَى مَرْوَانَ فَقَالَ مَا لَكَ وَلِابْنِ أَخِيكَ يَا أَبَا سَعِيدٍ قَالَ سَمِعْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ إِذَا صَلَّى أَحَدُكُمْ إِلَى شَيْءٍ يَسْتُرُهُ مِنْ النَّاسِ فَأَرَادَ أَحَدٌ أَنْ يَجْتَازَ بَيْنَ يَدَيْهِ فَلْيَدْفَعْهُ فَإِنْ أَبَى فَلْيُقَاتِلْهُ فَإِنَّمَا هُوَ شَيْطَانٌ
487 - Әбу Салих (р.а.) риуаят етті: «Мен жұма күні Әбу Сағидтың адамдардан қалқалап, қарсы алдына сұтра белгісін қойып намаз оқып жатқанын көрдім. Әбу Мұғаит тайпасына қарасты бір жас бала оның алдынан өтпекші болды. Әбу Сағид баланы көкірегінен итеріп, кері қайтарды. Әлгі бала басқа өтетін жер таппағаннан кейін оның алдынан қайтадан өтпекші болды. Әбу Сағид ол баланы алғашқыдан гөрі қаттырақ итеріп жіберді. Баланың ашуы келіп, Әбу Сағидты тілдеді де, Маруанның алдына арыз айтуға кірді. Әбу Сағидта (р.а.) оның артынан кірді. Мәруан: «Ей, Әбу Сағид ағаңның баласымен араларында не болды?»,- деді. Сонда Әбу Сағид: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) егерде біреулерің сутра (белгіге) қарап намаз оқып жатқандарында бірер кісі сутра мен сенің араңнан өтпекші болса, оны кері қайтарыңыз, егерде оған да көнбесе, қаттырақ итеріп қайтарыңыз, өйткені ол - шайтан!»,- дегенін естігенмін»,- деді.
101-бап. Намаз оқушының алдынан өтушінің күнәсі туралы
- 489 حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ أَبِي النَّضْرِ مَوْلَى عُمَرَ بْنِ عُبَيْدِ اللَّهِ عَنْ بُسْرِ بْنِ سَعِيدٍ أَنَّ زَيْدَ بْنَ خَالِدٍ أَرْسَلَهُ إِلَى أَبِي جُهَيْمٍ يَسْأَلُهُ مَاذَا سَمِعَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي الْمَارِّ بَيْنَ يَدَيْ الْمُصَلِّي فَقَالَ أَبُو جُهَيْمٍ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَوْ يَعْلَمُ الْمَارُّ بَيْنَ يَدَيْ الْمُصَلِّي مَاذَا عَلَيْهِ لَكَانَ أَنْ يَقِفَ أَرْبَعِينَ خَيْرًا لَهُ مِنْ أَنْ يَمُرَّ بَيْنَ يَدَيْهِ قَالَ أَبُو النَّضْرِ لَا أَدْرِي أَقَالَ أَرْبَعِينَ يَوْمًا أَوْ شَهْرًا أَوْ سَنَةً
489 – Абдулла ибн Юсуф (р.а.) айтты: «Зәйд ибн Халид Омар ибн ҒҒубайдулланың құлы Әбунәзірді «Намаз оқушылардың алдынан өтушілер турасында Әбу Жұхайм Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) не естіген екен, біліп кел!»,- деп жіберді. Әбу Жұхайм (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Намаз оқушы адамның алдынан өтушілер қандай күнә істеп жатқандарын білсе ғой, намаз оқушының алдын кесіп өтпей, оған қырық ( күн, ай, жыл) тоқтап, күтіп тұрған хайырлы болар еді»,- деген»,- деді.
Әбунәзір сонда: «Қырық күн, әлде қырық ай, немесе қырық жыл деді ма, есімде жоқ»,- деді.
102-бап. Намаз оқып жатқан адамның қарсы алдына келіп тұру туралы
بَاب اسْتِقْبَالِ الرَّجُلِ صَاحِبَهُ أَوْ غَيْرَهُ فِي صَلَاتِهِ وَهُوَ يُصَلِّي وَكَرِهَ عُثْمَانُ أَنْ يُسْتَقْبَلَ الرَّجُلُ وَهُوَ يُصَلِّي وَإِنَّمَا هَذَا إِذَا اشْتَغَلَ بِهِ فَأَمَّا إِذَا لَمْ يَشْتَغِلْ فَقَدْ قَالَ زَيْدُ بْنُ ثَابِتٍ مَا بَالَيْتُ إِنَّ الرَّجُلَ لَا يَقْطَعُ صَلَاةَ الرَّجُلِ
Осман Зуннұрайн (р.а.) намаз оқып жатқан кісінің қарсы алдына келіп тұруды мәкрухқа санады. Шындығында, бұл намаз оқушының көңілін бұзса немесе ойын бөлсе, мәкрух болады. Бірақ ой бөлмесе, онда болса зияны жоқ. Зәйд ибн Сәбит (р.а.) айтты: «Мен бұған көңіл қылмаймын намаз оқып жатқан ер кісінің қарсы алдына ер адамның келіп тұруы намазды бұзбайды»,- деді.
- 490 حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ خَلِيلٍ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ مُسْهِرٍ عَنْ الْأَعْمَشِ عَنْ مُسْلِمٍ يَعْنِي ابْنَ صُبَيْحٍ عَنْ مَسْرُوقٍ عَنْ عَائِشَةَ أَنَّهُ ذُكِرَ عِنْدَهَا مَا يَقْطَعُ الصَّلَاةَ فَقَالُوا يَقْطَعُهَا الْكَلْبُ وَالْحِمَارُ وَالْمَرْأَةُ قَالَتْ لَقَدْ جَعَلْتُمُونَا كِلَابًا لَقَدْ رَأَيْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُصَلِّي وَإِنِّي لَبَيْنَهُ وَبَيْنَ الْقِبْلَةِ وَأَنَا مُضْطَجِعَةٌ عَلَى السَّرِيرِ فَتَكُونُ لِي الْحَاجَةُ فَأَكْرَهُ أَنْ أَسْتَقْبِلَهُ فَأَنْسَلُّ انْسِلَالًا وَعَنْ الْأَعْمَشِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنْ الْأَسْوَدِ عَنْ عَائِشَةَ نَحْوَهُ
490 – Бұл туралы Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Айша анамыздың алдында намазды бұзатын нәрселер туралы сұхбат беретін еді. Сахабалар: «Намаз оқушының алдынан ит, есек немесе әйел адамның өтуі намазды бұзады»,- десті. Сонда Айша (р.а.) анамыз: «Бізді итке теңестірдіңдер ме?!. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мен қыбла жақта орындықта жамбастап жатқанымда келіп, намаз оқи бастады. Ол кісінің қыбла жағында көлденеңдеп жатуды дұрыс көрмей, ақырын ғана орнымнан тұрып шығып кететін едім»,- деді.
103-бап. Ұйықтап жатқан адамның артқы жағында намаз оқу туралы
- 491حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى قَالَ حَدَّثَنَا هِشَامٌ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُصَلِّي وَأَنَا رَاقِدَةٌ مُعْتَرِضَةٌ عَلَى فِرَاشِهِ فَإِذَا أَرَادَ أَنْ يُوتِرَ أَيْقَظَنِي فَأَوْتَرْتُ
491 – Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқитын еді, мен ол кісінің орнында қыбла жақта көлденеңнен жататынмын. Үтір намазын оқымақшы болса, мені оятатын. Ол кісімен бірге мен де үтір намазын оқитынмын»,- деді.
104-бап. Әйелінің артқы жағында нәпіл намаз оқу туралы
- 492حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ أَبِي النَّضْرِ مَوْلَى عُمَرَ بْنِ عُبَيْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِي سَلَمَةَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَائِشَةَ زَوْجِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهَا قَالَتْ كُنْتُ أَنَامُ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَرِجْلَايَ فِي قِبْلَتِهِ فَإِذَا سَجَدَ غَمَزَنِي فَقَبَضْتُ رِجْلَيَّ فَإِذَا قَامَ بَسَطْتُهُمَا قَالَتْ وَالْبُيُوتُ يَوْمَئِذٍ لَيْسَ فِيهَا مَصَابِيحُ
492 – Айша анамыз (р.а.) айтты: «Аяғымды созып жатқан едім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) келіп, аяқ жағымда намаз оқи бастады. Ол кісі сәжде қылатын кезінде мені түртіп қоятын, мен бірден аяғымды жинап алатын едім. Егер қиямға тұрса, аяғымды қайтадан созатын едім. Сол уақыттарда үйлерде (шам) шырақ болмайтын»,- деді.
105-бап. Намаз оқушының алдынан әр қандай нәрсе өтсе де намаз бұзылмайды дегеннің дәлелі
- 493حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ حَفْصِ بْنِ غِيَاثٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي قَالَ حَدَّثَنَا الْأَعْمَشُ قَالَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ عَنْ الْأَسْوَدِ عَنْ عَائِشَةَ ح قَالَ الْأَعْمَشُ وَحَدَّثَنِي مُسْلِمٌ عَنْ مَسْرُوقٍ عَنْ عَائِشَةَ ذُكِرَ عِنْدَهَا مَا يَقْطَعُ الصَّلَاةَ الْكَلْبُ وَالْحِمَارُ وَالْمَرْأَةُ فَقَالَتْ شَبَّهْتُمُونَا بِالْحُمُرِ وَالْكِلَابِ وَاللَّهِ لَقَدْ رَأَيْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُصَلِّي وَإِنِّي عَلَى السَّرِيرِ بَيْنَهُ وَبَيْنَ الْقِبْلَةِ مُضْطَجِعَةً فَتَبْدُو لِي الْحَاجَةُ فَأَكْرَهُ أَنْ أَجْلِسَ فَأُوذِيَ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَنْسَلُّ مِنْ عِنْدِ رِجْلَيْهِ
493 – Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Алла тағалаға ант етіп айтамын. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқып жатқан кезінде, ол кісінің қыбла жағында төсекте жатқан едім. Орнымнан тұрып кетейін десем, ол кісіге қыбла болып ашуландырып алармын деп, жәйләп қана орнымнан суырылып шықтым да, аяқтарының жанынан өтіп кеттім»,- деді.
106-бап. Намаз оқып жатып мойнына кішкене қыз баласын мінгізіп алса...
- 495 حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ عَامِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الزُّبَيْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سُلَيْمٍ الزُّرَقِيِّ عَنْ أَبِي قَتَادَةَ الْأَنْصَارِيِّ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يُصَلِّي وَهُوَ حَامِلٌ أُمَامَةَ بِنْتَ زَيْنَبَ بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَلِأَبِي الْعَاصِ بْنِ رَبِيعَةَ بْنِ عَبْدِ شَمْسٍ فَإِذَا سَجَدَ وَضَعَهَا وَإِذَا قَامَ حَمَلَهَا
495 - Әбу Қатада (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қызы Зейнептің кішкене қызын (немересін) мойнына мінгізіп алып, намаз оқитын. Сәжде қылса, түсіріп қоятын, қиямға тұрса көтеріп алатын»,- деді.
107-бап. Хайыз көрген әйел жатқан көрпеге қарап намаз оқыса мәкрүх бола ма ?
- 496حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ زُرَارَةَ قَالَ أَخْبَرَنَا هُشَيْمٌ عَنْ الشَّيْبَانِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ شَدَّادِ بْنِ الْهَادِ قَالَ أَخْبَرَتْنِي خَالَتِي مَيْمُونَةُ بِنْتُ الْحَارِثِ قَالَتْ كَانَ فِرَاشِي حِيَالَ مُصَلَّى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَرُبَّمَا وَقَعَ ثَوْبُهُ عَلَيَّ وَأَنَا عَلَى فِرَاشِي
496 – Мәймуна анамыз (р.а.) риуаят етті: «Менің жататын төсегім Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намаз оқитын жерінің қарама-қарсысында еді. Кейде мен орнымда жатқанымда оның киімдері маған тиіп кететін»,- деді.
- 497حَدَّثَنَا أَبُو النُّعْمَانِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ زِيَادٍ قَالَ حَدَّثَنَا الشَّيْبَانِيُّ سُلَيْمَانُ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ شَدَّادٍ قَالَ سَمِعْتُ مَيْمُونَةَ تَقُولُ كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُصَلِّي وَأَنَا إِلَى جَنْبِهِ نَائِمَةٌ فَإِذَا سَجَدَ أَصَابَنِي ثَوْبُهُ وَأَنَا حَائِضٌ وَزَادَ مُسَدَّدٌ عَنْ خَالِدٍ قَالَ حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ الشَّيْبَانِيُّ وَأَنَا حَائِضٌ
497 – Мәймуна анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқитын еді, мен болсам Хайыз көрген хәлде жанында ұйықтап жататын едім. Ол кісі сәждеге барса, киімдері маған тиетін»,- деді.
108-бап. Сәждеде жатып: «Маған кедергі келтіріп жатырсың, сәл ығысыңқырап жат!»,- деп әйелін түртіп қою мүмкін бе?
- 498حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ عَلِيٍّ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى قَالَ حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا الْقَاسِمُ عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ بِئْسَمَا عَدَلْتُمُونَا بِالْكَلْبِ وَالْحِمَارِ لَقَدْ رَأَيْتُنِي وَرَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُصَلِّي وَأَنَا مُضْطَجِعَةٌ بَيْنَهُ وَبَيْنَ الْقِبْلَةِ فَإِذَا أَرَادَ أَنْ يَسْجُدَ غَمَزَ رِجْلَيَّ فَقَبَضْتُهُمَا
498 – Омар ибн Әли (р.а.) айтты: «Айша анамыз (р.а.): «Намаз оқушының алдынан ит, есек немесе әйел адам өтсе, намазы бұзылады деген кісілерге қарата: «Бізді ит пен есекке ұқсатып, қатты теңестірдіңіздер, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқып жатқанында, ол кісінің қыбла жағында жататынмын. Сәжде қылмақшы болса, аяғымнан түртіп қоятын, мен аяғымды жинап алатын едім»,- деді.
109-бап. Әйел кісінің намаз оқушының үстіндегі бірер жаман нәрсені алып тастауы туралы
- 499حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِسْحَاقَ السُّورَمَارِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُوسَى قَالَ حَدَّثَنَا إِسْرَائِيلُ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ عَنْ عَمْرِو بْنِ مَيْمُونٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ بَيْنَمَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَائِمٌ يُصَلِّي عِنْدَ الْكَعْبَةِ وَجَمْعُ قُرَيْشٍ فِي مَجَالِسِهِمْ إِذْ قَالَ قَائِلٌ مِنْهُمْ أَلَا تَنْظُرُونَ إِلَى هَذَا الْمُرَائِي أَيُّكُمْ يَقُومُ إِلَى جَزُورِ آلِ فُلَانٍ فَيَعْمِدُ إِلَى فَرْثِهَا وَدَمِهَا وَسَلَاهَا فَيَجِيءُ بِهِ ثُمَّ يُمْهِلُهُ حَتَّى إِذَا سَجَدَ وَضَعَهُ بَيْنَ كَتِفَيْهِ فَانْبَعَثَ أَشْقَاهُمْ فَلَمَّا سَجَدَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَضَعَهُ بَيْنَ كَتِفَيْهِ وَثَبَتَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ سَاجِدًا فَضَحِكُوا حَتَّى مَالَ بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ مِنْ الضَّحِكِ فَانْطَلَقَ مُنْطَلِقٌ إِلَى فَاطِمَةَ عَلَيْهَا السَّلَام وَهِيَ جُوَيْرِيَةٌ فَأَقْبَلَتْ تَسْعَى وَثَبَتَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ سَاجِدًا حَتَّى أَلْقَتْهُ عَنْهُ وَأَقْبَلَتْ عَلَيْهِمْ تَسُبُّهُمْ فَلَمَّا قَضَى رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الصَّلَاةَ قَالَ اللَّهُمَّ عَلَيْكَ بِقُرَيْشٍ اللَّهُمَّ عَلَيْكَ بِقُرَيْشٍ اللَّهُمَّ عَلَيْكَ بِقُرَيْشٍ ثُمَّ سَمَّى اللَّهُمَّ عَلَيْكَ بِعَمْرِو بْنِ هِشَامٍ وَعُتْبَةَ بْنِ رَبِيعَةَ وَشَيْبَةَ بْنِ رَبِيعَةَ وَالْوَلِيدِ بْنِ عُتْبَةَ وَأُمَيَّةَ بْنِ خَلَفٍ وَعُقْبَةَ بْنِ أَبِي مُعَيْطٍ وَعُمَارَةَ بْنِ الْوَلِيدِ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ فَوَاللَّهِ لَقَدْ رَأَيْتُهُمْ صَرْعَى يَوْمَ بَدْرٍ ثُمَّ سُحِبُوا إِلَى الْقَلِيبِ قَلِيبِ بَدْرٍ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَأُتْبِعَ أَصْحَابُ الْقَلِيبِ لَعْنَةً
499 – Абдулла ибн Масғуд (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Қағбаның жанында намаз оқып жатқан болатын. Сол жерге жақын маңда Құрайыш руының бір топ адамдары сөйлесіп отырған еді. Солардың бірі: «Ана рияқорға қараңдаршы, қайсы бірің түйеқораға барып, түйенің қан-жынымен, тезегін алып келіп, оның үстіне (арқасына) төге аласың?!»,- деді. Сонда олардың ішіндегі қаскөй біреуі барып, түйенің қан-жыңымен тезегін алып келіп, сәжде істеп жатқан Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) үстіне (арқасына) төкті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сәжде істеген бойы жата берді. Бұл көрініске мүшіріктер ішек сілелерінің қатқандарынша күлісті. Бір кісі бұл жағдайды Фатимаға (р.а.) айтып барды.(Фатима анамыздың ол уақытта әлі кішкене қыз кезі болатын) Сол кезде Фатима анамыз жүгіріп келген бойда әлі сәждеде жатқан Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) үстіндегі түйенің қан-жынымен тезегін тазалап алып тастады да, мүшіріктерге лағнет айтты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазын оқып біткеннен соң: «Я Раббым, құрайыштарды пәлекетке ұшырат!»,- деп үш рет қайталап айтты. Содан соң аттарын атап тұрып: «Я Раббым, Ғамр ибн Хишамды, ҒҒуқба ибн Рабиғаны, Шайиба ибн Рабиғаны, әл-Уалид ибн Ғұтбаны, Умаия ибн Халафты, ҒҒуқба ибн Әбу Мұғайтты, Ғұмар ибн әл-Уалидті пәлеге душар ет!»,- деп дұға етті.
Абдулла айтты: «Алламен ант етіп айтамын, олардың барлығының Бәдір соғысында өліп жатқандарын көрдім. Оларды сүйреп апарып, сусыз құдыққа тастады. Кейін, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Құдыққа тасталғандарды ахиретте лағнеттегейсің!»,- деп Аллаға дұға етті»,- деді.
Достарыңызбен бөлісу: |