Еңбек нарығындағы жаһандану
Еңбек нарығы-бұл тауар болып табылатын еңбек ресурстарының нарығы бұлардың тепе- теңдік бағасы мен саны, оларға сұраныс пен ұсыныстың бір-біріне етуімен белгіленеді.
Кəсіпкерлер мен еңбекке қабілетті адамдар нарықтың агенттері,-еңбек нарығында өзара қатнаста болады. Сондықтан еңбек нарығы сұраныс пен ұсыныс механизмі арқылы экономикалық агенттердің арасындағы бəсекелестіктің нəтижесінде жұмыспен қамтудың белгілі көлемі жəне еңбек төлемі дəрежесі орнайтын экономикалық орта немесе болмыс болып табылады. Еңбек нарығының қызметтері қоғам өміріндегі еңбектің рөлімен белгіленеді, еңбек табыстың жəне жақсы
хал-жағдайдың өте маңызды өндірістік ресурс болып табылады. Осыған сəйкес еңбек нарығы басты екі қызмет атқарады. Əлуметтік функцияға адамдардың табыстары мен жақсы тұрмыс
халының əдеттегідей дəрежесінің қамтамасыз етілуі жəне жұмыскерлердің өндірістік қабілетінің тиісті дəрежеде ұдайы өндіруінің қамтамасыз етілуіжатады. Еңбек нарығының экономикалық функциясына еңбекке рационалды тарту, оны бөлу, реттеу жəне пайдалану жатады. Еңбек нарығы
бірсыпыраынталандыру функцияларын атқарады, олар бəсекелестік қабілеттің күшеюіне, тиімділігі жоғары еңбекке ынтаның өсуінге, квалификацияның жоғарлауына, еңбеккке ынтаның өсуіне квалификацияның
жоғарлауына, мамандықты ауыстыруға т.б. мүмкіндік тудырады. Бəсекелік еңбек нарығының классикалық үлгісінің негізін мынадай принцептер құрайды: фирмалардың
ынталарын бейнелейтін жəне еңбекке сұраныс жасайтын жұмыс берушілердің көп болуы
жұмысшы күшіне иелік ететін жəне оның ұсынысын жасайтын жұмыскерлердің көп
болуы. Еңбек нарығында субъектердің тəртібі рационалды болады,
олардың мүдделеріне жетуді жəне пайда табуды көздегенімен білгіленеді. Олар үшін еңбек нарығында еркін əрекет жасауына елеулі кедергілер болмайды.Жұмыс берушілер
ұсынатын жұмыс орындары жəне жұмыскерлер ұсынатын жұмысшы күші біркелкі болады.
Жұмыспен қамтудың саны мен көлемі
жұмыскерлер санымен өлшенеді. Икемді нарықтық механизмі баға арқылы жүзеге
асырылатын еңбек нарығы, жетілген бəсекелік нарығы болып сипатталады. Осындай нарықта жекелеген жұмыс берушілер, жекелеген
жұмыскерлер жалпы нарықтық ситуацияға əсер ете алмайды: жалақының тепе-теңдік ставкалары жекелеген фирмалардың немесе жұмыскерлер топтарының əрекеттеріне тəуелді болмайды, олар жалпы конъюнктурамен, яғни нарықтық процестің барлық мүшелерінің жалпы озара əсерлерімен белгіленеді.
Достарыңызбен бөлісу: |