Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі 3 кредит (135 сағат) алматы, 2012
жүктеу/скачать 1,75 Mb.
|
УÐÐÐ. ӨзÑн Ó©Ð·Ñ ÑанÑ.ТеоÑÐ¸Ñ Ð¶Óне пÑакÑика
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәріс-әңгіме Адам өзін дау-дамайда жеңгенде ғана өмір сүре бастайды Альберт Эйнштейн Оқытушы.
- Дау-дамайдың пәні
- Даулы жағдаят
| Сәлемдесу рәсімі. Қуаныш шеңбері.
Жаттығу «Бұл керемет!» Нұсқау: студенттер шеңбер құрып орналасады. Қатысушылардың бірі ортаға шығып: «Студенттік өмірдің маған үйреткендері...», деген сөйлемді жалғастырады, ал қалған студенттер әрбір сөзден кейін саусағын жоғары қаратып, қолын алдыға созып, лақтырып: «Бұл керемет!» деп айтады. Дәріс-әңгіме Адам өзін дау-дамайда жеңгенде ғана өмір сүре бастайды Альберт Эйнштейн Оқытушы. Адамзаттың бүкіл тарихы бұл – сан ғасырлық соғыстар мен дау-дамайлар тарихы. Дау-дамайлар әрдайым болған әлі болады да, әрі олардың пайдасыз немесе патология деуге болмайды. Олар біздің өміріміздегі қалыпты құбылыс. Сірә, қоғам өзінің даралығы мен еркіндігінен айырылғанда ғана дау-дамайсыз болар. Өткеннің көрнекті ойшылдары дау-дамай адамның ішінде дей келе, адамның өзі даудың тасымалдаушысы деп есептеген. Дау-дамай бұл – қарама-қарсы жақтардың қақтығысы немесе жақтардың өзара әрекеттестігінің барысында туындайтын маңызды қарама-қайшылықтарды шешудің неғұрлым шиеленіскен тәсілі. Дау-дамай әртүрлі бағыттардың тұрғысында ерттелінеді. Н.В.Гришина психологиялық дау-дамайларды қарастырудың дәстүрлі үш – мотивациялық, ситуациялық және когнитивті түрлерін атап көрсетеді. Н.У.Заиченко дау-дамайлар зерттелінетін негізгі алты: когнитивтік, мотивациялық, аналитикалық, іс-әрекеттік, энергиялық-эмоциялы, ұйымдастырушылық және жүйелі тұрғыларды атап көрсетеді. Әртүрлі авторлар дау-дамайды түрліше анықтайды әрі әдетте «дау-дамай» ұғымының жалпы анықтамасын қолданады. Мысалы, А.И.Алексеева дау-дамайды адамдардың бір-біріне деген қарама-қарсылықтарының шарттылығымен түсіндіреді. Дау-дамайда адамдардың мақсаттары, қызығушылықтары қақтығысады, сондай-ақ онда оның мүшелерінің шынайы бәсекелестігі көрініс береді. Дау-дамайды үрдіс ретінде де түсінуге болады: ондай жағдайда ол қатынастарды тұрақтандыру құралдарын іздеу жолында әрекеттердің дамуы, табылмаған жол жағдайын анықтайды. И.П. Андриадидің пікірінше, дай-дамай бұл – «шешімі тұлғаішілік, тұлғааралық және топаралық қатынастардың біртіндеп дамуы». А.А. Ершов дау-дамайды «тұлғалар қарым-қатынастарының барысында және нәтижесінде қажеттіліктерінің, мотивтерінің, мақсаттарының, бағдарларының, көзқарастарының, мінез-құлықтарының сәйкессіздігінен олардың қақтығысы» ретінде анықтайды. Дау-дамайларды басқару үшін оның құрылысы мен қызметін анықтап ажыратын алу қажет. Әрине, дау-дамайда ең алдымен дауласқан жақтарды және қарсыласу затын анықтауға болады. Алайда, оның басқа да құраушылары бар. Конфликтогендер бұл – дау-дамайдың туындауы мен дамуына ықпал ететін сөздер. Дау-дамай = проблема (қарама-қарсылық) + даулы жағдай + қатысушылары + оқиға. Мұндағы қатысушы дау-дамайдың барлық фазаларына кіріктірілген субъект болып табылады. Дау-дамайдың пәні - бұл қарама-қарсы қызығушылықтар қалыптасатын объект болып табылады. Яғни дау-дамайдың пәні бұл – оның бастауы. Дау-дамайдың «кеңістігі» ұғымы дау-дамайдың пәнін қамтиды. Алайда, пән ол – бастау, ал кеңістік - даулы әрекеттердің аумағын құрайтын дүниелердің барлығы. Кеңістіктің элементтері, мысалы, ойын ережелері, мінез-құлық нормаларының себебінен түсінбестік орын алса, олар дау-дамайдың пәні болуы мүмкін. Даулы жағдаят дау-дамай құрылымының маңызды элементі болып табылады. Кез келген дау-дамай даулы жағдаяттың барысында орын алып, туындап, шешіледі. Даулы жағдаят бірінші кезекте қарама-қарсы екі жақ немесе олардың бірі бұрынғы өзара байланыстың шеңберінде тіршілік ете алмайтын дау-дамайдың негізін құрайтын қарама-қарсылықтың шиеленіскен түрін қамтиды. жүктеу/скачать 1,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|