Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Әрінов Қ. К., Мұсынов Қ. М., Апушев А.Қ

 

153 

Есептеу  жұмыстарын  тепе  –  теңдік  формуласынан  шығарылған  және 

көрсетілген  формула  бойынша  жүргізуге  болады,  бұл  формуланың 

бөлімінде  топырақтың  жыртылатын  қабатындағы  өсімдіктерге  сіңімді 

қоректік  заттардың  мөлшері  П

1

  *  К

м

  *  К

п

,  кг/га,  ал  алымында  әр  бір 

өлшем  өніммен  шығарылған  қоректік  заттардың  мөлшері  В

1

,  кг/ц 

келтірілген.  

,

100

*

*

*

1

1

В

К

К

П

У

п

м



 мұнда: 

У (НМӨ) – потенциалдық өнім немесе сіңімді минералдық элементтер 

бойынша нақты мүмкін өнім, ц/га. 

Осы  әдістемені  қолдана  отырып,  енгізілген  тыңайтқыштардан 

қоректік  заттарды  пайдалану  коэффиценттерін  және  1  ц  өнімге 

шығындалған  қоректік  заттардың  мөлшерін  есепке  алғанда,  енгізілген 

минералды  және  органикалық  тыңайтқыштардан  қанша  қосымша  өнім 

жиналатынына болжам жасауға болады.  

Арпа  өнімін  есептеуге  мысал.  Картограмма  мәліметтеріне  сай 

топырақтағы қоректік заттардың мөлшері (мг/100г топырақта): азот  – 5, 

фосфор  –  2,  калий  –  40.  Бұл  көрсеткіштерді  1  га  жердегі  топырақтың 

жыртылатын  қабатында  кг-ға  айналдыру  үшін  30-ға  (коэффицент) 

көбейтеміз,  сонда  :  гектарына  азот    150,  фосфор  60,  калий  1200  кг, 

осылардан өсімдіктермен (20-кесте): азот 25%, фосфор 10%, калий 12% 

пайдаланылады,  немесе  тиісінше  37,5;  6,0  және  144  кг.  Арпаның  1  ц 

астық өнімі және  сәйкесінше  қосалқы өнім  қалыптасуы  үшін:  азот  2,50 

кг,  фосфор  1,09,  калий  1,75кг  мөлшерлері  қажет.  Қоректік  заттардың 

топырақтан  шығарылған  мөлшерін  бұл  көрсеткіштерге  бөлу  арқылы 

азот  бйынша    –  37,5:2,50=15,0  ц/га,  фосфор  бойынша  –  6:1,09=5,5  ц/га 

және  калий  бойынша  –  144:1,75=82,2  ц/га  өнім  деңгейіне  ие  боламыз. 

Минимум  заңына  сәйкес  осы  жағдайда  өнім  деңгейі  5,5  ц/га  болуы 

мүмкін. 

жүктеу/скачать 12,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: