Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі ғылым комитеті

ықпалының арқасында қалыптасқан болатын. Ол мәдениет тарихын ілгерілемелі даму процесі ретінде қарастырады, өйткені мәдениеттің даму барысында құрал-жабдықтар болсын, өнер түрлері болсын, діни наным- сенім түрлері болсын – бәрі де жетілдірілу үстінде болады. Т. өзінің мәде- ниет тарихын, діннің бастауларын зерттеген шығармаларымен белгілі. Ол мәдени эволюционизм позициясын ұстанады, яғни мәдениеттің дамуы ілгеріге ұмтылу, өткеннен асып түсу, бұрынғыны жетілдіру деп түсіндіреді. Мәдениет прогресі бүкіл дүние жүзілік халықтардың (олардың әрқайсы- сының қандай даму сатысында тұрғандығына қарамастан) әкелген үлесіне тікелей байланысты. Оның айтуы бойынша «мәдениет туралы ғылым рефор- малар туралы ғылым». Мәдени реформалар көбінде діни наным-сенімдер мен табынушылық түрлерін жетілдіруден, күрделі де өнімді еңбек құрал- дарының пайда болуынан, жаңа өнер түрлерінің көбеюінен көрінеді. Т.-дың айтуынша, мәдениеттің көне кезеңдері туралы ежелден сақталып келе жат- қан «қалдықтар», «көнегөздер» – әдет-ғұрыптар, салт-дәстүрлер және т. б. көп мағлұмат береді. Осы орайда Т. діннің пайда болуын даярлаған көне наным- сенім түрлерін, соның ішінде әсіресе – анимизмді жете зерттейді. Ол діннің негізін адамның психикасынан, рационалды қызметінен іздестірген. Т-дың аты әйгілі оқушыларының бірі – Дж Фрейзер.