Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Ы. Алтынсарин атындағы Арқалық мемлекеттік педагогикалық институты» шжқ рмк
жүктеу/скачать 207,23 Kb.
|
лекция
| Өсімдік шаруашылығы.Өсімдік шаруашылығы мәдени өсімдіктерді өсірумен айналысады.Жеміс және егіс дақылдарын өсіреді.Егістік мәдени өсімдіктерді:астық,бұршақ тұқымдастары,көкініс,бақшалық,малазықтық және техникалық деп бөледі.
Астық дақылдары-өсімдік шаруашылығының негізі.дүние жүзіндегі өңделген жердің ½-нен астамы астық дақылдардың үлесіне тиеді.Олардың жео беті бойынша таралу аймағы адамдардың таралуымен сай келеді.Кейбір елдерде астық дақылдары сол елдің негізгі егістік аумағын алып жатыр.Олар:Ұлыбритания,Франция,Италия(60℅-ға дейін),Ресей, Қазақстан,Польша,Жапония,Германия(60-70℅),Въетнам,Монғолия(80℅).Дүние жүзіндегі астық шаруашылығының дамуы және мамандануы әр елде әр түрлі.Мұндай айрмашылықты әлеуметтік-экономикалық және табиғи жағдайлармен түсіндіруге болады.Астық дақылдырының ішінде ең үлкен алқапты бидай,күріш және жүгері алады.Қоңыржай және субтропиктік белдеулерде,негізінен,бидай өсіреді.Мұнда бидай өсіру аумағы бірнеше мың килоиетрді қамтиды(Еуразия,Солт.Америка).Бидай 70-тен астам елдерде өсіріледі және оның негізгі белдеуі сотүстік жарты шармен өтеді. Отаны Мексика болып саналатын жүгері егісі аумағы көбінесе бидай егісіне сәкес келеді,бірақ таралу аумағы жағынан бидайға қарағанда жүгері оңтүстік ендіктерде көбірек егіледі.Экваторлық,тропиктік және субтропиктік климаттағы елдердің кейбіреулері ғана жүгері өсірумен айналысады. Күріш-экваторлық,тропиктік және субтропиктік белдеулердегі елдердің маңызды астық дақылы саналады.Егістігінің аумағы бидайдан аз болғнымен,жиналған жалпы өнімі жөнінен одан қалыспайды.Өйткені күріштен жылына 2-3 рет өнім алынады.Дамыған елдердің салалы ауыл шаруашылығы сол елдердің бұрыннан жақсы қалыптасқан аудандарында астық дақылдары ретінде қарқынды түрде дамыған.Мұнда агротехника деңгейі,еңбек өндірісі және дақылдардың өнімділігі жоғары болады. Дамушы елдерге экстремальді астық шаруашылығы тән.Мұнда механикаландыру,химияландыру шаралары қолданылғанымен,дақылдың өсімі онша жоғары еместігі байқалады.Бұл елдерде көбіне жер өңдеудің негізгі құралы болып-соқа,орақ пен кетпен саналады.Бидай мен жүгеріні сыртқа шығырумен АҚШ,Канада,Франция,Австралия,Аргентина,Қазақстан айналысады.Оның ішінде АҚШ-тың үлесі экспорттың ½-ін қамтиды.Күрішті,негізінен,Таиланд пен АҚШ(жылына 10млн күріш сатылады)экспорттайды.Дамушы елдер астық дақылдарының жартысынан көбін сырттан алады.Дамыған елдерде бұл құбылыс Ресей мен Жапонияға тән. жүктеу/скачать 207,23 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|