Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Кәсіпқор» Холдингі» коммерциялық емес акционерлік қоғамы
жүктеу/скачать 1,63 Mb. Pdf көрінісі
|
1 til damytu negizderi
- Бұл бет үшін навигация:
- 5.2. Мектеп жасына дейінгі балаларды грамматикалық дұрыс сөйлеуге үйрету сабақтарындағы ұйымдастыру жұмыстары
- Сөйлеудің морфологиялық жағын меңгеру.
| Сөзжасамды меңгеру.
Сөзжасам – бұл түзету және ескертуді қажет ететін сөз қателігі емес, керісінше баланың тілде бар лексикалық байлығын меңгерудің заңды жолы. Баланың сөйлеуін зерттеушілер, сөзжасамның балаға сөздің белгілі болған (естіген), алайда жеткіліксіз меңгерілген жағдайда басталатындығын атаған. Мысалы: «читус», «поливас», «окниг». Бұл жерде ортақ стратегия қарастырылады: грамматикалық нысандардың кейбір маңызды өзгерулерін көрсету. Сонымен бірге, алғашқы кездегі құрал әртүрлі болуы мүмкін. Сөзжасам 3,5 жастан 5,5 - 6 жасқа дейінгі балаларда жиі байқалады. Кейін оның құлдырауы басталады. К.И.Чуковский бұл құбылысты тілге деген табиғи сезгіштіктің төмендеуімен, лингвистикалық кемеңгерліктің жойылуымен байланыстырған. Д.Б.Богородицкий сөзжасамның құлдырауын баланың үлкен морфологиялық тілімен, морфологиялық элементтердің тұтасуымен түсіндірді, нәтижесінде сөздер тұтас «гештальт» ретінде қолданыла бастайды. А.Н.Гвоздев бұл құбылысты мектеп жасына дейінгі баланың үлкендер сияқты сөйлеуге талпынысымен, тілдің грамматикалық нормаларын меңгеру ниетімен байлыныстырды. 5.2. Мектеп жасына дейінгі балаларды грамматикалық дұрыс сөйлеуге үйрету сабақтарындағы ұйымдастыру жұмыстары Грамматикалық дұрыс сөйлеуді ұйымдастыру жұмысы барысында келесі жағдайларды ескеру қажет. 59 грамматикалық рәсімделген қарапайым және күрделі сөйлемдерінің туындауы сөйлемнің басты және қосалқы мүшелерін айту үшін олардың жеткілікті үлкен сөздікті және грамматикалық нысандарды меңгеру жағдайында болуы мүмкін. Сөйлеудің морфологиялық жағын меңгеру. 1 жас 10 айдан 2 жасқа дейінгі аралықта сөздердің сөйлеу бөліктері бойынша жіктелуі басталады. Морфологиялану үдерісі баланың заттық әлем мен ондағы әрекетті жіктеу анықтығын көрсете отыра, бір уақытта зат есімдер мен етістіктерден бастау алады. Неғұрлым таралған етістікті нысандар: өтініш және ұсыныс («берші», «алшы»); өз әрекетін басқа баламен үйлестіру («отыр», «жібер», «ұстама»); қандай да бір қызыққа, өз әрекетінің нәтижелеріне назарын аудару («қара») . А.Н. Гвоздеваның айтуынша, бала өмірінің үшінші жылында барлық шақ пен нысандағы етістіктерді қолданады. Бала үш жасқа қарай барлық негізгі септік нысандарын меңгереді. Баланың сөзінде зат есімдермен бірге жиі аталық немесе аналық текте атау септігінің нысанында болатын сын есімдер пайда бола бастайды, кейін үстеу, жіктеу есімдігі, сан есім, шамамен 2 жас 3 айда – жалғаулар мен көмекші сөздер. Г.М. Лямина бойынша, төрт - бес жастағы балалар әртүрлі етістіктерді қолданады және оларды дербес құрастырады («жетекте», «балаларды шақырайық»), әңгімелесуге байланысты бұйрық райының түрлерін қолданады. жүктеу/скачать 1,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|