Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Қостанай мемлекеттік педагогикалық институты
Қазақстан тарихы кафедрасы
А.Б.Анасова.
Қ.Р. мұрағат және мұражай ісінің теориясы мен практикасы
050114 – Тарих мамандығы студенттеріне арналған оқу-әдістемелік кешені
Қостанай, 2009
Құрастырушы
Анасова Айнаш Бектұрсынқызы, Қазақстан тарихы кафедрасының аға оқытушысы
Қазақстан тарихы кафедрасының отырысында қаралып және ұсынылды 2009 ж. хаттама № 1
Кафедра меңгерушісі проф А.Күзембайұлы.
Тарих және өнер факультетінің Әдістемелік кеңесімен мақұлданды
2009 ж. Хаттама №
Әдістемелік кеңес төрағасы С.В.Самаркин.
Мазмұны
Пәннің жұмыс бағдарламасы.................................................................................................3
Студентке арналған пәннің жұмыс бағдарламасы (силлабус)................................................................................................................................24
Лекциялық материалдың мазмұны.......................................................................................28
пәнінің семинар жоспары және әдістемелік нұсқауы....................................................................................................................................31
Лекция сабақтарының әдістемесі.................................................................................................................................38
Студенттің оқытушының басшылығымен игеретін тақырыптары және әдістемелік нұсқау......................................................................................................................................76
Студенттердің өз бетімен игеретін тақырыптары.(СӨЖ)..............................................................................................................79
Глоссарий ...............................................................................................................................81
Студенттердің білімін бағалау жүйесі..................................................................................84
Курсты оқыту саясаты және процедурасы...........................................................................85
Аралық бақылау тапсырмалары............................................................................................87
Реферат сұрақтары................................................................................................................. 89
Әдебиеттер............................................................................................................................. 90
Пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыз етілу картасы........................................................... 91
Алғы сөз
Қазақстан Республикасының білім саласындағы реформалар қазіргі қоғам талаптарына сай сәйкес мамандарды дайындап шығаруды мақсат етіп қойып отыр. Мұрағат және мұражай мекемелерінде болашақта мамандар көптеп қажет болады.Мұрағаттану және мұражайтану пәндері қосалқы тарихи ғылымдардың бірі ретінде жоғары оқу орындарының тарих факультеттерінде оқытыла бастады. Бұл - өмір талабы. Өйткені мұрағаттық іс мемлекеттік тұрғыда саяси, ғылыми, құқықтық және практикалық мәселелерді қарастырады. Мұрағат дегеніміз тарихи құжаттарды сақтайтын өткен өмірдің деректі ескерткіші. Сондықтан «Мұрағат және мұражай ісінің теориясы мен практикасы» курсы студенттерді мұражай және мұрағат ісіне оқытуда маңызы зор. Мұрағаттану пәнінде мұрағат ісін ұйымдастыру тарихына, мұрағаттық құқық пен мұрағаттық заңға, менеджмент пен маркетингке баса назар аударады.
Пәннің мақсаты:
Студенттерге бүгінгі мұрағат және мұражай ісінің объективті жағдайынан әрі оның кешенді ғылыми пән ретінде мұрағаттану және мұражайтану теориясының негіздерінен білім беру.
Пәннің міндеттері:
әр кезеңдегі мұрағат және мұражай ісінің дамуының ерекшеліктері туралы жалпы мағлұмат беру;
мұрағаттану және мұражайтану саласындағы заңдар және негізгі нормативтік әдістемелік құжаттармен таныстыру;
мұрағаттық және мұражайлық құқық, менеджмент және маркетинг мәселелерінде студенттердің танымын кеңейту;
студенттерді өткеннің тәжірибесінен сабақ ала отырып,бүгінгі күнді жақсы түсінуге ,болашақ мұрағатшыларға қажетті тарихи ілімді иемдене отырып игерген теориялық білімін іс жүзінде қолдануға үйрету.
Мұрағат және мұражайдың жергілікті материалдарын пайдалана отырып, студенттердің туған ел тарихына құштарлығын арттыру.
Пәннің тақырыптық жоспары.
|
№
|
Тақырыптың атауы.
|
Лекция
сағаты
|
Семин.
сағ
|
СОӨЖ
сағ
|
СӨЖ
сағ
|
1
|
Кіріспе.
|
1
|
|
|
|
2
|
ХХ ғ. 20-30 шы жылдарындағы мұрағат ісі.
|
1
|
1
|
2
|
2
|
3-4
|
ХХ ғ. 40-80 ж.ж. мұрағат ісі.
|
2
|
2
|
2
|
2
|
5
|
Ұлттық мұрағат қоры.
|
1
|
2
|
2
|
2
|
6
|
Тәуелсіз Қазақстандағы мұрағат ісі.
|
1
|
1
|
3
|
3
|
7
|
Қызметшілермен жұмыс жасау. Мұрағаттағы маркетинг.
|
1
|
1
|
3
|
3
|
8
|
ХХ ғ 20-40 жж мұражай ісінің дамуы.
|
1
|
1
|
3
|
3
|
9
|
Мұражайлардағы мәдени мұра.
|
1
|
1
|
3
|
3
|
10-11
|
Мұражай концепциясының негізгі коммуникациялық ережелері.
|
2
|
2
|
3
|
3
|
12-13
|
Мұражай және мұрағат қызметінің дамуы
|
2
|
2
|
3
|
3
|
14
|
Мұражайлық іс- әрекеттің қорлық сақтаушылық және ғылыми ақпараттық дамуы.
|
1
|
1
|
3
|
3
|
15
|
Қазіргі кезеңдегі мұрағат ісі.
|
1
|
1
|
3
|
3
|
|
Барлығы
|
15
|
15
|
30
|
30
|
Күнтізбелік-тақырыптық жоспар.
(Сырттай бөлім)
№
|
Тақырыптың атауы.
|
Лекция
сағаты
|
Семин.
сағ
|
СӨЖ
сағ
|
1
|
Кіріспе. Пәннің мақсаты мен міндеттері
|
1
|
|
|
2
|
ХХ ғ. 20-30 шы жылдарындағы мұрағат ісі.
|
1
|
2
|
4
|
3
|
ХХ ғ. 40-80 ж.ж. мұрағат ісі.
|
1
|
1
|
4
|
4
|
Ұлттық мұрағат қоры.
|
1
|
1
|
4
|
5
|
Тәуелсіз Қазақстандағы мұрағат ісі.
|
1
|
1
|
4
|
6
|
ХХ ғ 20-40 жж мұражай ісінің дамуы.
|
1
|
1
|
4
|
7
|
Мұражайлардағы мәдени мұра
|
1
|
1
|
4
|
8
|
Мұражайлық іс- әрекеттің қорлық сақтаушылық және ғылыми ақпараттық дамуы.
|
1
|
1
|
4
|
9
|
Қазіргі кезеңдегі мұражай ісі.
|
1
|
1
|
4
|
|
Барлығы
|
9
|
9
|
30
|
Лекциялардың тақырыптық жоспары.
№
|
Тақырыптың атауы
|
Сағ саны
|
1.
|
Кіріспе. Пәннің мақсаты мен міндеттері
|
1
|
2-3.
|
ХХ ғ. 20-30 шы жылдарындағы мұрағат ісі.
|
1
|
4-5
|
ХХ ғ. 40-80 ж.ж. мұрағат ісі.
|
2
|
6-7
|
Ұлттық мұрағат қоры.
|
2
|
8
|
Тәуелсіз Қазақстандағы мұрағат ісі.
|
1
|
9
|
Қызметшілермен жұмыс жасау. Мұрағаттағы маркетинг.
|
1
|
10
|
ХХ ғ 20-40 жж мұражай ісінің дамуы.
|
1
|
11
|
Мұражайлардағы мәдени мұра.
|
1
|
12
|
Мұражай концепциясының негізгі коммуникациялық ережелері.
|
2
|
13
|
Мұражай және мұражай қызметінің дамуы
|
1
|
14.
|
Мұражайлық іс- әрекеттің қорлық сақтаушылық және ғылыми ақпараттық дамуы.
|
1
|
15.
|
Қазіргі кезеңдегі мұражай ісі.
|
1
|
|
Барлығы
|
15 сағ
|
Лекциялардың тақырыптық жоспары.
(Сырттай бөлім)
№
|
Тақырыптың атауы
|
Сағат саны
|
1.
|
Кіріспе. Пәннің мақсаты мен міндеттері
|
1
|
2.
|
ХХ ғ. 20-30 шы жылдарындағы мұрағат ісі.
|
1
|
3
|
ХХ ғ. 40-80 ж.ж. мұрағат ісі.
|
1
|
4.
|
Ұлттық мұрағат қоры.
|
1
|
5.
|
Тәуелсіз Қазақстандағы мұрағат ісі.
|
1
|
6
|
ХХ ғ 20-40 жж мұражай ісінің дамуы.
|
1
|
7.
|
Мұражайлардағы мәдени мұра
|
1
|
8.
|
Мұражайлық іс- әрекеттің қорлық сақтаушылық және ғылыми ақпараттық дамуы.
|
1
|
9.
|
Қазіргі кезеңдегі мұражай ісі.
|
1
|
|
Барлығы
|
9 сағ
|
Семинар сабақтарының тақырыптық жоспары.
№
|
Тақырыптың атауы
|
Семинар сабақтарының сұрақтары
|
Сағат саны
|
әдебиет.
|
Аптасы
|
1.
|
Қазақстан мұрағатының құрылуы және қалыптасуы
|
1. 1794 ж. Бөкей мұрағаты.
2. Өлкелік орталық мұрағаты.
|
1
|
Н- 1,2,4.
|
1
апта
|
2.
|
Қазақстан мұрағатын ұйымдастырудағы РСФСР-нің мұрағат ісі жөніндегі декреттің мәні мен маңызы.
|
1.Қазақстандағы ең алғашқы мұрағаттық ұйымдар.
2.Қазақстандағы алғашқы өлкелік мұрағаттық қорлар.
|
1
|
Н-2,4,8
Қ-7,8
|
2
апта
|
3.
|
Мұрағат қызметкерлерінің бірінші жалпы ресейлік конференциясы және оның Қазақстан мұрағатының құрылысына әсері.
|
1.Қазақстан АКСР-і мен КСФР-арасындағы мұрағат органдарының қарым – қатынасын ұйымдастыру.
2.1918-20 жж. Нормативті құжаттар мен заңдарға мұрағат өміріне енгізу.
|
1
|
Н– 1,4,7,10
Қ-1,11
|
3
апта
|
4.
|
Қазақстанның 20- 30-жылдардағы мұрағаттың және мұражайдың дамуы.
|
1.30-40 жж. Нормативті актілердің сипаты.
2.Құжат,қорлардың жиналуы және сақталуы.
|
1
|
Н– 4,10,11
Қ-11
|
4
апта
|
5.
|
Екінші дүниежүзілік соғыс кезеңіндегі Қазақстан мұрағаты (1941-45жж).
|
1.Мұрағаттағы өзгерістер. Қазақ кеңестік Республикасы мұрағат ісінің бағыттары.
2.Украина және РФСР жерінен эвакуацияланған қорларды қабылдау және сақтау. Табиғи байлықтарды зерттеу үшін.
|
1
|
Н – 1,4
Қ-1,11
|
5
апта
|
6.
|
Соғыс кезіндегі мұрағат жұмыстарының ерекше бағыты.
|
1.Геологтарға көмек ретінде Қаз КСР мұрағатының қорларын зерттеу.
2.1943 ж. Бірінші ғылыми конференцияның ұйымдастырылуы және өтілуі.
|
1
|
Н – 1,5
Қ-8
|
6
апта
|
7.
|
1950-60 жж. Қазақстан мұрағатының дамуы.
|
1.1955 жылғы «Мұрағат құжаттарының басылу ережесі».
2.50-60 жж. Мұрағат құжаттары мен материалдарын жақсарту шаралары.
|
1
|
Н – 13,14
Қ
|
7
апта
|
8.
|
1980-90 жж. Қазақстанның мұрағат ісі.
|
1.1985 ж. 15.17 «Республикадағы мұрағат ісін жандандыру» мақсаты мен міндеттері.
2.1990 жж. Мұрағаттық мекемелердегі материалдық – техникалық жағынан қамтамасыз ету мәселелері.
|
1
|
Н – 2,4,9
|
8
апта
|
9.
|
Мұрағат тізімдемесінің қағидаттары.
|
1.Тізімдеме жүргізуге арналған термин сөздер.
2.Тізімдеме жүргізудің ұйымдастырылуы және құрылымы.Мәліметтер жинау.
|
1
|
Н –1,4,10
|
9
апта
|
10.
|
Мұрағат және мұражай мекемелерінің қызметін ғылыми-әдістемемен қамтамасыз ету.
|
1.Заңның жалпы ережелері.
2.Қ.Р. Ұлттық мұрағат қоры және оның сақталуы.
3.Ұлттық мұрағат қор құжаттарын пайдалану.
|
1
|
Н-1,12 13,14,15
|
10
апта
|
11.
|
Ұлттық мұрағат қорын жинақтау және мұрағат деректерімен толықтыру.
|
1.Бағалы құжаттардың түрлері.
2.Бағалаудың негізгі қағидалары мен критерийлері.
|
1
|
Н–1,4,
|
11
апта
|
12.
|
Ұлттық мұрағат қорларын,құжаттарын пайдалану.
|
1.Құжаттардың пайдалану мақсаты мен міндеті.
2.Мұрағат мекемелеріндегі құжаттар жөніндегі анықтамалар және олардың берілу ережелері.
|
1
|
Н– 4,7,8,9
|
12
апта
|
13.
|
Мұрағаттық ғылыми-ізденіс жұмыстары
|
1.Зерттеулердің құқықтары мен міндеттері.
2.Құжаттардың көшірмесі және ережеге сай жауапкершілік.
|
1
|
Н– 4,7,8,9
|
13
апта
|
14.
|
Қ.Р. мұрағат мекемелерінің ісіндегі мұрағаттық зерттеулердің рөлі.
|
1.Ведомстволық мұрағаттарды дамыту, ұйымдастыру және сақтаудың тиімді жолдары.
2.Ұлттық мұрағатты ұйымдастыруды дамыту және пайдалануды жақсарту мәселесі.
|
1
|
Н-1,2,4
Қ-4,5,8
|
14
апта
|
15.
|
Қазіргі кезеңдегі мұрағат зерттеудің жүйелі-функционалды әдісі.
|
1.1995 жылғы 25-29 қыркүйек. Қ.Р. мұрағат ісінің 200 жылдығына арналған республикалық ғылыми тәжірибелік конференция.
2.Баспасөз істеріндегі Қазақстан тарихына байланысты материалдар мен құжаттар.
|
1
|
Н-1,4,7,11
Қ-1,11
|
15
апта
|
|
Барлығы:
|
|
15
|
|
15
|
Семинар сабақтарының тақырыптық жоспары.
(Сырттай бөлім)
№
|
Тақырыптың атауы
|
Семинар сабақтарының сұрақтары
|
Сағат саны
|
әдебиет.
|
Аптасы
|
1.
|
Қазақстан мұрағатының құрылуы және қалыптасуы
|
1. 1794 ж. Бөкей мұрағаты.
2. Өлкелік орталық мұрағаты.
|
1
|
Н- 1,2,4.
|
1
апта
|
2.
|
Қазақстан мұрағатын ұйымдастырудағы РСФСР-нің мұрағат ісі жөніндегі декреттің мәні мен маңызы.
|
1.Қазақстандағы ең алғашқы мұрағаттық ұйымдар.
2.Қазақстандағы алғашқы өлкелік мұрағаттық қорлар.
|
1
|
Н-2,4,8
Қ-7,8
|
1
апта
|
3.
|
Мұрағат қызметкерлерінің бірінші жалпы ресейлік конференциясы және оның Қазақстан мұрағатының құрылысына әсері.
|
1.Қазақстан АКСР-і мен КСФР-арасындағы мұрағат органдарының қарым – қатынасын ұйымдастыру.
2.1918-20 жж. Нормативті құжаттар мен заңдарға мұрағат өміріне енгізу.
|
1
|
Н– 1,4,7,10
Қ-1,11
|
1
апта
|
4.
|
Қазақстанның 20- 30-жылдардағы мұрағаттың және мұражайдың дамуы.
|
1.30-40 жж. Нормативті актілердің сипаты.
2.Құжат,қорлардың жиналуы және сақталуы.
|
1
|
Н– 4,10,11
Қ-11
|
2
апта
|
5.
|
1950-60 жж. Қазақстан мұрағатының дамуы.
|
1.1955 жылғы «Мұрағат құжаттарының басылу ережесі».
2.50-60 жж. Мұрағат құжаттары мен материалдарын жақсарту шаралары..
|
1
|
Н – 13,14
Қ
|
2
апта
|
6.
|
1980-90 жж. Қазақстанның мұрағат ісі.
|
1.1985 ж. 15.17 «Республикадағы мұрағат ісін жандандыру» мақсаты мен міндеттері.
2.1990 жж. Мұрағаттық мекемелердегі материалдық – техникалық жағынан қамтамасыз ету мәселелері.
|
1
|
Н – 2,4,9
|
3
апта
|
7.
|
Мұрағат және мұражай мекемелерінің қызметін ғылыми-әдістемемен қамтамасыз ету.
|
1.Заңның жалпы ережелері.
2.Қ.Р. Ұлттық мұрағат қоры және оның сақталуы.
3.Ұлттық мұрағат қор құжаттарын пайдалану.
|
1
|
Н-1,12 13,14,15
|
3
апта
|
8.
|
Ұлттық мұрағат қорын жинақтау және мұрағат деректерімен толықтыру.
|
1.Бағалы құжаттардың түрлері.
2.Бағалаудың негізгі қағидалары мен критерийлері.
|
1
|
Н–1,4,
|
4
апта
|
9.
|
Қазіргі кезеңдегі мұрағат зерттеудің жүйелі-функционалды әдісі.
|
1.1995 жылғы 25-29 қыркүйек. Қ.Р. мұрағат ісінің 200 жылдығына арналған республикалық ғылыми тәжірибелік конференция.
2.Баспасөз істеріндегі Қазақстан тарихына байланысты материалдар мен құжаттар.
|
1
|
Н-1,4,7,11
Қ-1,11
|
4
апта
|
|
Барлығы:
|
|
9 сағ
|
|
4 апта
|
Күндізгі бөлімге арналған студенттердің өз бетімен игеретін жұмысы.
СӨЖ бен СОӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру тәртібі.
Жоғарғы оқу орнының оқу жоспарына сәйкес, әрбір студент пән бойынша бірнеше өзіндік жұмыстарды жазып өткізуі керек. Өзіндік жұмыстарға арналған тақырыптар топтастырылған.Тақырыптар саны жеткілікті мөлшерде құрастырылған.Тақырыптар тиісті деген әдебиеттердің тізімімен қамтамасыз етілген, дегенмен, соңғы уақыттарда баспадан шыққан жаңа кітаптар тақырыпты ашуға көмектессе, тізімде көрсетілмеген әдебиеттерді де пайдалануға болады.
Студенттер өзіндік жұмысты орындамас бұрын, сабақ жүргізетін ұстаздарынан тиісті кеңестер алуы қажет.Ұстаз тарапынан жасалынған ескертулер мен түзетулерді толықтырып, жұмысты көрсетілген уақытта тапсыру.
№
|
Тақырып
|
Тапсырма мазмұны
|
Сағат саны
|
Әдебиет
|
Есеп беру және бақылау үлгілері
|
СӨЖ
|
СОӨЖ
|
1
|
Мұрағаттану және мұражайтану ісіне байланысты термин сөздермен жұмыс.
|
Оқулықпен жұмыс, термин сөздерді теріп алу.
|
4
|
1
|
Н-1,2,13,14
|
Конспект жасау.
|
2
|
Мұрағат және мұражай туралы жалпы түсінік.
|
Сақталу жолдары
және мұражай қоры, қорды ұйымдастыру жолдары.
Мұрағат және мұражай жинақтары.
|
4
|
1
|
Н- 1,2,4.
|
Рефераттарды және ауызша баяндамаларды даярлау
|
3
|
ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басындағы мұрағат ісі.
Құжаттарды пайдалану әдісі.
|
Басқару органдарындағы мұрағат.
Тарихи мұрағаттар және мұражайлар.
|
4
|
2
|
Н-2,4,8
Қ-7,8
|
Конспект жасау
|
4
|
Қостанай облыстық мұрағатының және облыстық тарихи-өлкетану мұражайының тарихы.
|
Облыстық мұрағат және мұражай ісіндегі өзгерістер.
Мұрағат және мұражай кітапханасының әдебиеттерімен жұмыс
|
4
|
1
|
Н-2,4,8
Қ-7,8
|
Сабақ барысында тапсырмаларды орындау.
|
5
|
Жеке мұрағаттар.
|
Мұражай және кітапханалардағы қолжазба мұрағаттарының түпнұсқасы.
Жекеленген мұрағат құжаттарын пайдалану әдістері.
|
4
|
1
|
Н– 4,10,11
Қ-11
|
Коллоквиум (әңгімелесу)
|
6
|
Мемлекеттік мұрағаттардың құрылысы мен мақсаты.
|
Комплектілеу.
Құжат материалдарын тіркеу.
Ғылым және практикалық құжаттарды сараптау,құрылымы
|
4
|
1
|
Н – 1,4
Қ-1,11
|
Жазбаша жұмыс даярлау
|
7
|
Мұрағат құжаттарын іздеуге арналған ғылыми-сараптамалық оқулықтар.
|
Мұрағат жұмысының қыр-сырын меңгеруге жол сілтеушілер.
Қордың тізімі көрсеткіштері
тіркеу.
оқулықтары мен каталогтар.
|
4
|
2
|
Н – 1,5
Қ-8
|
Ауызша баяндау және шығармашылық жұмыс.
|
8
|
ҚМПИ мұрағат және мұражай қорымен танысу.
|
Экскурсия жасау,тарихымен танысу.
|
4
|
1
|
Н-10,11
|
Эссе жазып, талдау
|
9
|
Қазақстан республикасының мұрағат және мұражай ісінің дамуына 2001-2009 жылдарға арналған бағдарламасы.
|
Бағдарламамен танысу, сараптама жасау.
|
4
|
1
|
Н – 2,4,7,9
|
Проблемалық тапсырмалар бойынша белсенді жұмыс жасау
|
10
|
Мұрағат және мұражай ісіне байланысты заңнамалар.
|
Заңнамалардың мазмұнымен танысып, сараптама жасау.
|
4
|
1
|
Н –1,3,4,7.,10
|
Ауызша хабарлар
|
11
|
Қостанай облысы аудандарының мұрағаттары және мұражайларының тарихы
|
Аудан мұражайлары мен мұрағаттарыныңң тарихын зерттеу
|
5
|
3
|
Н-10,11
|
Жазбаша өзіндік жұмыс.
|
|
Барлығы:
|
|
30
|
30
|
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
