Қазақстан республикасы бiлiм және ғылым министрлiгi республикалық Ғылыми-педагогикалық кiтапхана



Pdf көрінісі
бет269/284
Дата07.01.2023
өлшемі2,59 Mb.
#165118
1   ...   265   266   267   268   269   270   271   272   ...   284
Байланысты:
аза стан республикасы бiлiм ж не ылым министрлiгi республикалы

Үмбетей Тілеуұлы
(1706-1778) // Тарихи тұлғалар.Танымдық көпшілік 
басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілік оқырмандарға 
арналған. Алматы: Алматыкітап, 2011. – 153-154 б. 
Дүйсенбаев Е.
Үмбетей Тiлеуұлы: 

XVIII ғ. өмiр сүрген ақынның 
жырлары туралы

/Е.Дүйсенбаев //Заман Қазақстан. - 1995. – 26 мамыр. – 7 б. 
Күмiсбаев О.
Үмбетей жырау: 

XVIII ғ. өмiр сүрген ақын, батыр 
Ү.Тiлеуұлы туралы

/О.Күмiсбаев // Халық кеңесi. - 1992. – 30 қазан. 
Шәкен Т.
Арқаның ақиық жырауы: [Үмбетей Тілеуұлы] / Т. Шәкен 
// Мәдени мұра. - 2010. - № 5. - 61-65 б. 
Башқұрт-қазақ ақыны, ағартушы 
Ақмолла Мұхамедияровтың
туғанына 
185 жыл
(1831-1895). 
Ақмолла 

лақап аты, шын аты жөнi Муфтахетдин Камалетдинұлы 
Мұхамедияров
1831 жылы қазiргi Башқортостан Республикасының Уфа 
губерниясының Белебай уезiндегi Тоқсанбай ауылында туған. Әкесi 
Мұхамедияр башқұрт қызына үйленiп, қайын жұртында қалып қойған қазақ. 
Жетi жасында әкесi өлiп жетiм қалып, өгей әкесi Камалетдиннiң қолында 
тәрбиеленiп, соның асыраған баласы болып кетедi. 


217 
1863 ж. Стерлитамак қаласындағы медресенi бiтiрiп, Орынбор, Троицк 
қалаларында оқуын жалғастырады. Троицк қаласының маңында Қарабалық 
ауылында бала оқытады. Ел iшiнде зор беделге ие болған Ақмолла дала 
шонжарларының халыққа жасаған қиянатын өткiр өлеңмен әшкерелейдi. 
Халық оны «Ақмолла» атандырып жiбередi. Ақмолланың сынына ұшыраған 
жергiлiктi әкiмдер оны жалған жаламен соттатады. Тұтқыннан босағаннан 
кейiн Қостанай, Қызылжар, Көкшетау қазақтарының арасында бала 
оқытады.
Ақын шығармаларында қазақ елiнiң тұрмысы, салт-санасы, әдет-ғұрып, 
оқу-өнерi жайы, адамның мiнез-құлқы әр қырынан сөз болады. Ол қазақ 
даласының сұлу табиғатын, халық өмiрiнiң түрлi жақтарын философиялық 
тошылаулар арқылы шебер көрсетедi. Ақмолланың «Түрмеде жатып 
жазғандарында» жастарға тәлiм боларлықтай ғибратты ойлар көптеп 
кездеседi. 
Ақынның бiрсыпыра өлеңдерi 1904 ж. «Ақмолла» деген атпен, бiршама 
толық жинағы 1907 ж. «МәшҺүр шайыр Ақмолланың өлеңдерi» деген атпен 
жарық көрдi. 1935 ж. С.Сейфуллин Ақмолла өлеңдерiн құрастырып, 
«Ақмолла» деген атпен жеке кiтап етiп шығарды. 1981 ж. Ақмолланың 
туғанына 150 жыл толуы салтанатпен мерекелендi. Мәскеуде оның өмiрi 
мен шығармашылығына арналған жұртшылық өкiлдерiнiң жиналысы 
өткiзiлдi. 1986 ж.ақын өлеңдерi «Күндер мен түндер» деген атпен қазақ 
тiлiнде басылды. Ақын кiсi қолынан қаза тапқан. Миас қаласының зиратында 
жерленген. Ақынның туған ауылында мемлекеттiк мұражайы жұмыс iстейдi. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   265   266   267   268   269   270   271   272   ...   284




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет