Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі семей қаласының ШӘКӘрім атындағЫ
Зерханалық сабақты жүргізу және алған мағлұматтарды текскеру бойынша әдістемелік нұсқаулықтар
жүктеу/скачать 0,5 Mb.
|
Латын -қазақ термин сөздік
| Зерханалық сабақты жүргізу және алған мағлұматтарды текскеру бойынша әдістемелік нұсқаулықтар:
Грек Латын Мағынасы aden- 1. glandŭla, ae f 2. nodus lymphatĭcus nodus, i m lymphatĭcus, a, um 1. без, безді эпителий 2. лимфа түйіні bi(o)- vita, ae f өмір blephar- palpĕbra, ae f қабақ cholecyst- vesīca fellea seu vesīca biliaris vesica, ae f felleus, a, um biliaris, e өт қапшығы colp- vagīna, ae f қынап сyst- 1. vesīca urinaria vesīca, ae f urinarius, a, um 2. cysta, ae f 1. қуық cyt-, -cўtus cellula, ae f жасуша, торша dacry- lacrĭma, ae f көз жасы gloss-, -glossia lingua, ae f тіл gen-, -genia mandibula, ae f астыңғы жақ gnath-, -gnathia maxilla, ae f үстіңгі жақ gynaec- femǐna, ae f əйел hydr- aqua, ae f су kerat- cornea, ae f 1. көз мүйізі 2. эпидермистің мүйізді қабығы mast-, -mastia mamma, ae f сүт безі mnem-, -mnesia memoria, ae f есте сақтау myel- 1. medulla spinalis medulla, ae f spinalis, e os, ossis n 1. жұлын
2. сүйек миы phleb- vena, ae f вена, көк тамыр physi- natura, ae f табиғат spondyl- vertěbra, ae f омыртқа sial-, -sialia salīva, ae f сілекей, сілекей безі жəне жолы thyr- glandŭla thyroidea glandŭla, ae f thyroideus, a um қалқанша без ur-, -uria 1. urīna, ae f 2. urea, ae f 1 зəр, зəр шығару 2.несепнəр 142
carcin- cancer, cri m қатерлі ісік chyl-, -chylia 1. succus gastrǐcus succus, i m gastrǐcus, a, um 2. lympha, ae f 1. асқазан сөлі 2. лимфаға қатысты, құрамында лимфа бар dacryocyst- saccus lacrimalis saccus, i m lacrimalis, e Көз жасы қапшығы dactyl-, -dactylia digǐtus, i m саусақ gastr- Ventricŭlus, i m асқазан hyster-(в названиях хирургических операций), metr-(в остальных случаях) utĕrus, I m жатыр my-, myos- muscŭlus, i m бұлшық ет neur- nervus, I m жүйке ophthalm-, - ophthalmia ocŭlus, i m көз path-, -pathia morbus, i m ауру rhin- nasus, i m мұрын trich-, -trichia capillus, i m pilus, I m шаш
cheil-, -cheilia labium, i n ерін col-, colon- crassum, i n 1. тоқ ішек desm- ligamentum, i n 1. байлам encephal- encephǎlon, i n бас миы enter- intestinum, i n ішек lith-, -lĭthus Calculus, i m seu concrementum, i n 1. тас
2. конкремент, қатты жыныс pharm-, pharmac- medicamentum, i n дəрі proct- rectum, i n ік ішек tox-, toxic- venēnum, i n у, улы зат typhl- caecum, i n сорық ішек uran- palātum, i n таңдай erythr- ruber, bra, brum 1. қызыл 2. эритроциттерге қатысты leuc- albus, a, um 1. ақ 2. лейкоциттерге қатысты macr- magnus, a, um үлкен (көлемі бойынша) mega-, megal-, - megalia magnus, a, um үлкейген көлем melan- niger,gra, grum қара, меланинді micr- parvus, a, um Кіші (көлемі бойынша), кішірейтілген көлем olig- parvus, a, um аз (саны бойынша) orth- directus, a, um тік, дұрыс, қалыпты poly- multus, a, um көп (саны бойынша), xer- siccus, a, um құрғақ haem-, haemat-, - aemia sanguis, ĭnis m қан lip- 1. adeps,ĭpis m 2. sebum, i n 1.май ұлпасы 2. май бездерінің секреті nephr- ren, renis m бүйрек odont-, -odontia, - dentia dens, dentis m тіс onc- tumor, ōris m ісік pneum-, pneumat- aer, aeris m қандай бір мүшеде ауа не газдың болуы pneum-, pneumon- pulmo, ōnis m өкпе splen-, -splenia lien, liēnis m көк бауыр, талақ ten- tendo, ĭnis m сіңір acr- apicalis,e дененің дисталды бөліктеріне қатысты
brady- lenis,e ақырын, жай glyc-, glyk-, gluc- dulcis,e 1. тəтті 2. қант не глюкозаның болуы pan- omnis,e толық, барлығын қамтыған tachy- celer,ĕris,ĕre тез, жылдам aesthesi-, -aesthesia Sensus,us m сезім, сезімталдық chir- Manus,us f қол embry- 1. fetus,us m 2. embryo,ōnis m 8 аптадан кейінгі ұрық hist- Textus,us m ұлпа, тоқыма Hepar iecur, oris, m бауыр derma, dermatos cutis, is, f тері Osteon os, ossis, n сүйе Arthron articulatio, onis, f буын Cardia cor, cordis, n жүрек stoma, stomatos os, ons, n ауыз Chole fel, fellis, n өт Oophoron ovanum, l, n жұмыртқа Chondros cartilago, inis, f шеміршек Angion vas, vasis, n тамыр us, otos auris, is, f құлақ Galactos lac, lactis, n сүт Терминдерге «қалыпты жағдайдан ауытқу», «функциональдың бұзылу» мағынасын беретін аффиксальды терминоэлементтер Грек қосымшалары a-,an-(дауыстының алдында) Болмау, жоқ болу, мүмкіндіктің болмауы
dys- Бұзылу hyper- Қалыпты жағдайдан жоғары болу hypo- Қалыпты жағдайдан төмен болу syn-, sym-(ерін жабылатын b,p əріптерінің алдында) Қосылу
Соңғы грек терминоэлементтері жəне олардың эквиваленттері – 2-ші жіктеу орта тектік түріндегі латын зат есімдері Соңғы терминоэлементтер -ergia, urgia Іс-əрекет, ағзаның реактивтілігі -kinesia қимыл -penia Қан құрамының қандай да бір элементтердің азаюы -philia Бейім болу -rrhagia Қан ағу -rrhaphia Оташылық тігу -rrhoea Сұйықтықтың, секреттің ағуы -schĭsis ыдырау -trophia Мүшелер мен ұлпалардың қоректенуі -dynamia күш -cēle киста, шығып тұру, жарық (hernia, ae f) -iater Ауруды емдейтін врач-специалист -iatria Емдеу туралы ғылым -oxia кислород, тотығу -pexia фиксация, қандай да бір ішкі мүшені бекемдеу -phagia, phag- 1. жұту 2. жеп қою -phobia қорқу -plasia Мүшенің, ұлпаның пайда болуы, өсуі -pnoё Дем алу -scopia Арнайы құралмен мүшенің ішкі қабырғаларымен сыртын зерттеу, қарау -thermia, therm- Температураның айнуы Бастапқы ТЭ Соңғы ТЭ Мағынасы Мысалдар cary- — ядро caryogamia, ae f кариогамия, жыныс торшаларының қосылуы clad- - clădus,
a, um бұтақ polyclădus, a, um көп бұтақты cocc- coccus, i m
1) дəн; 2) шар тəрізді бактерия, кокк micrococcus, i m микрококк, шар тəрізді бактерия cten- — айдар, тəжі Ctenophŏra, ōrum n айдарлылар теңіз омыртқасыздары cyst- — жылауық (пузыр) cystocarpium, i n цистокарпий, dasy- — қалың, қалың жүнді dasyphyllus, a, um қалың жапырақты dipl- — қос diplococci, ōrum m қос коктар eu- — жақсы, толық eutrŏphus, a, um втрофты: 1) жақсы қоректенуге мүмкіндігі бар; 2) топырақта жақсы өсуші gymn- — жалаң gymnospermus, a, um Бастапқы ТЭ Соңғы ТЭ Мағынасы Мысалдар жалаңтұқымды lasi- — жүнді Lasiorrhīnus, i m жүнді вомбат (сүт қоректі) lept- — жұқа, жіңішке leptoūrus, a, um жіңішке құйрықты limn- — көл limnophĭlus, a, um көлде өмір сүретіндер — - logia, a e f
ғылым, ілім myologia, ae f бұлшық еттің құрылысы жəне қызметі туралы ғылым — - lŏgus, i
m ғылымның бір саласындағы маман anthropolŏgus, i m антропология маманы – адам эволюциясы туралы ғылым morph- - morphu
s, a, um формасы, түрі morphogenĕsis, is f морфогенез, ағзаның эволюция процессінде түрге енуі anthropomorphus, a, um адамға ұқсас neur- — 1) жүйке neurocўtus, i m жүйке торшасы odont- odontus , a, um
тіс odontoblastus, i m тіс емізіктері мезенхимасынан өсетін, тіс ұлпасын құрайтын торша Mastodontus, i m мастодонт - тұмсықтылар тұқымдасынан жоқ жолып кеткен жануарлар olig- — аз, аз мөлшерде, сирек
oligotrĭchus, a, um сирекшаштылар ornith- — құс Ornithopŏda, ōrum n құсаяқты динозавлар orth- — 1) тіке 2) дұрыс
orthoclădus, a, um тікебұтақты orthogenĕsis, is f эволюция жолы белгілі бір бағытпен дамыған табиғи құбылыс туралы ғылым oxyox- — 1) қышқыл 2)оттегіге қатысы бар oxyhaemoglobīnum, i n оксигемоглобин, оксигенизделген (оттегімен қаныққан) гемоглобин phot- — жарық, күн сəулесі phototrŏphus, a, um фототрофты (ағза), өсіп-өнуіне күн сəулесін қажет ететін rhin- - rrhīnus,
a, um мұрын Rhinocĕros, ŏtis m мүйізтұмсық platyrrhīnus, a, um жалпақ мұрынды rhiz- -
rrhiza, ae f -
rrhizus, a, um
тамыр rhizomorphus, a, um тамыр тəрізді polyrrhizus, a, um көп тамырлы Бастапқы ТЭ Соңғы ТЭ Мағынасы Мысалдар staphyl- — (жүзім) жүзім шағы Staphylococcus, i m стафилококк, жүзім шағы сияқты орналасқан бактерия торшалары strept- — алқа Streptococcus, i m стрептококк, торшалары алқа тəрізді орналасқан бактерия spor- -
spŏra, a e f -
sporia, ae f -
spŏrus, a, um
спора sporoderma, ătis n спородерма, дəн жəне споралар қабығы endospŏra, ae f эндоспора, спора, қандай да бір ағзаның ішінде дамитын спора — эндоспория ur- ūrus, a, um құйрық platūrus, a, um жалпақ құйрықты xanth- — сары xanthocarpus, a, um сарыжемісті жүктеу/скачать 0,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|