Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі семей қаласының ШӘКӘрім атындағЫ


Зерханалық сабақты жүргізу және алған мағлұматтарды текскеру бойынша әдістемелік нұсқаулықтар



бет194/207
Дата27.01.2022
өлшемі0,5 Mb.
#115177
1   ...   190   191   192   193   194   195   196   197   ...   207
Байланысты:
Латын -қазақ термин сөздік

Зерханалық сабақты жүргізу және алған мағлұматтарды текскеру бойынша әдістемелік нұсқаулықтар:
Латын тілінде тұз атаулары екі зат есімдерден тұрады:

2. Катион аты - бірінші орында, ілік септігінде

3. Анион аты - екінші орында, атау септігінде.

Мысалы:


· Aluminĭi nitras - алюминия нитрат

· Epinephrini hydrochlorĭdum - эпинефрина гидрохлорид

· Natrĭi nitris - натрия нитрит

Катиондар қашанда бас əріппен, ал ониондар жай əріппен жазылады.

(мысалы: Solutĭo Natrĭi tetraborātis glycerinōsa). Катион ретінде дəрілік заттар

мен химиялық элементтер қолданылуы мүмкін.

Латын жəне қазақ тіліндегі анион атаулары

Латын тілінде анион аттары -as, -is, -ĭd(um) суффикстері арқылы пайда болады. Төменде келтірілген кестеде ілік, атау септігіндегі латын суффикстері жəне қазақша аудармасы келтірілген:

Латын тілінде Қазақ тілінде

атау/ілік

септ

мысалдар атау/ілік септ. мысалдар



-as

-ātis


Aluminii nitras

Aluminii nitrātis

-ат

-ата


алюминий нитрат

алюминий нитрат

-is

-ītis


Aluminii nitris

Aluminii nitrītis

-ит

-ита


алюминий нитрит

алюминий нитрит

-ĭdum

-ĭdi


Natrii chlorĭdum

Natrii chlorĭdi

-ид

-ида


натрий хлориды

натрий хлориды

Кестеге түсінік:

-as, -is суффиксіне аяқталатын анион аттары латын тілінде 3

· жіктеудегі зат есімдерге жатады. Оларды қазақ тіліне аударғанда

соңғы -s əрпі –т ауысып кетеді.

Мысалы:

· citras - цитрат

· phosphas - фосфат

· nitris - нитрит

· -as, -is суффиксіне аяқталатын ілік септігіндегі аниондар басқа 3 жіктеудегі зат есімдер сияқты аударылады:

Салыстырыңдар_______:

· citras, ātis m - tuberosĭtas, ātis f

· -ĭd- суффиксі бар аниондар 2 жіктеудегі n тектік түріндегі зат есімдерге жатады:

Мысалы:

· chlorĭdum, i n - хлорид

· bromĭdum, i n - бромид

Ескерту: негізгі тұздардың қазақша атаулары «негізгі» деген сөзбен жазылып, латын тілінде «sub-» қосымшасына сай келеді.

Мысалы:

· негізгі висмут нитраты - Bismŭthi subnitras

· негізгі висмут нитратының - Bismŭthi subnitrātis

Калий жəне натрий тұздарының рəсімдеу ерекшеліктері

Калий жəне натрий органикалық тұздарының екі компонентінен тұратын, дефис арқылы жазылатын атаулары латын тіліне жəне латын тілінен қазақ тіліне аударғанда сол сөз тəртібін жəне септеулерді сақтап қалады:

Мысалы:


· сульфацил-натрий- Sulfacylum-natrium

· сульфацила-натрия - Sulfacyli-natrii

Ескерту: қазақ тілінде бір сөзден, латын тілінде екі сөзден тұратын тұз атауларын есте сақтаған жөн:

·метилсалицилат - Methylii salicylas

·фенилсалицилат - Phenylii salicylas

·амилнитрит – Amylii nitris

·хлоралгидрат – Chlorali hydras

Лексикалық минимум

Дəрілік өсімдіктер атаулары

1. Papāver, ĕris n Көкнəр

2. Strychnos, i m Қисық жалғақ

Анион атаулары

3. acetas, ātis m ацетат

4. benzoas, ātis m бензоат

5. bromĭdum, i n бромид

6. carbonas, ātis m карбонат

7. chlorĭdum, i n хлорид

8. gluconas, ātis m глюконат

9. hydras, ātis m гидрат

10. hydrocarbonas, ātis m гидрокарбонат

11. hydrochlorĭdum, i n гидрохлорид

12. hydrotartras, ātis m гидротартрат

13. iodĭdum, i n йодид

14. lactas, ātis m лактат

15. nitras, ātis m нитрат

16. orotas, ātis m оротат

17. phosphas, ātis m фосфат

18. salicylas, ātis m салицилат

19. subcarbonas, ātis m негізгі карбонат

20. subnitras, ātis m негізгі нитрат

21. sulfas, ātis m сульфат

22. tetraboras, ātis m тетраборат

23. trimethylacetas, ātis m триметилацетат

Дəрілік заттар атаулары

24. Coffeinum-natrii benzoas

Coffeini-natrii benzoātis

кофеин-бензоат натрия

25.Kanamycinum, i n канамицин

26.Methylthionii chlorĭdum метилтиония хлорид (метилен көк)

27.Methylii salicylas (ātis m) метилсалицилат

28. Phenylii salicylas (ātis m) фенилсалицилат

29. Strychninum, i n стрихнин

30.Vinylinum, i n винилин

Басқа да лексика

31. isotonĭcus, a, um изотониялық

32.massa (ae f) pilulārum (a, ae f) пилюл массасы

33. praecipitātus, a, um тұндырылған

34. tritus, a, um үгілген




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   190   191   192   193   194   195   196   197   ...   207




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет