Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі семей қаласының ШӘКӘрім атындағы мемлекеттік униврситеті
жүктеу/скачать 4,86 Mb.
|
Таврлы қималар көп жағдайда жеке элемент немесе құрастырмалы, монолитті конструкциялар құрамында кездестіруге болады. Таврлы қималы элемент полка және қабырғадан тұрады, көбінесе бір арматуралы болып келеді(сурет 7,2). 
Сурет 7,2. Таврлы қима. Төртбұрышты элементке қарағанда таврлы элемент тиімді болып саналады, өйткені көтеру қабілеті бірдей болғанымен бетон шығыны аз болады. Полкалардың ені үлкен болған жағдайда қабырғадан ең үлкен аралықта жатқан свесте кернеу аз болады. Сондықтан, есептерде полкалар свесінің эквивалентті енін b'f кіргізеді, нормалар қажет еткенде мәнін шектеп отырады. Егер қысылған аймақтың астыңғы шегі полка аралығында жатса (сурет 7,2 б), онда таврлы қиманы тік төртбұрышты сияқты есептейді, өлшемдері b'f және h0, өйткені созылған аймақтың бетоны көтеру қабілетіне әсер етпейді. Есептік формулалар (кернелмеген элементтер үшін):
Егер қысылған аймақтың астыңғы шегі полкадан төмен орналасса, онда қиманың қысылған аймағы қабырғаның қысылған аймағынан және полка свесінен тұрады. Қысылған аймақтың астыңғы шегі келесі теңдеумен анықталады
Созылған арматурадағы біркелкі әсер ететін күштер арқылы өтетін нүкте бойымен момент бойынша беріктік шарты:
Таврлы қима үшін келесі шарт орындалуы тиісx≤ξRho. 2 Иілетін элементтердегі көлбеу қималарының түзілуі ию моменті мен көлденең күш әсерінен болады. Элементтің көлбеу қимасы бойынша көлденең күшіне қарсы беріктігі: Q ≤ Qsw +Qs,ins+ Qb; (1.27) Qsw= ΣRswAsw немесе Qsw=qswco(1.28) qsw= RswAsw /s(1.29) co=√{φb2(1+φt+φn)Rbtbh2o}/qsw=√Mb /qsw(1.30) Qs,ins= ΣRswAs,inssinθ(1.31) Qb=Mb/c=φb2(1+φf+φn)Rbtbh2o/c(1.32) Мұндағы, Qsw – көлбеу сызаттарымен өтетін, бір көлденең арматураның қабылдайтын көлденең ішкі күш (сурет 7,3); Qs,ins– көлбеу сызаттарымен өтетін, отгибтардың қабылдайтын көлденең ішкі күш; Qb– армирленген көлбеу қимадағы қысылған бетонның қабылдайтын көлденең ішкі күш; qsw – көлбеу қима аралығында элемент ұзындығы бірлігіндегі қамыттардағы күш; co – қамыттардың жұмысы ескерілетін элемент ұзындығы, немесе элементтің бойлық өсіне қауіпті көлбеуінің проекциясы; θ – элементтің бойлық өсіне отгибтардың иілу бұрышы; φb2 – бетон түрін ескеретін коэффициент. Көлбеу қималарын көлденең күштерге есептеудегі басты мақсат - бетон қимасының және бойлық арматураның жеткілікті екенін есептеу, керекті ауданды және қамыттардың дұрыс орналасуын қадағалауболып табылады. Есептеу кезінде сонымен қатар, қамыттар s, аралығындағы, тірек пен отгиб арасындағы s1, және отгиб араларындағы s2беріктігін қамтамасыз ету қажет (сурет 7,3 а). 
Сурет 3,7. Көлбеу қималарын есептеуде 3 Көп кезде алдын ала кернелген отгибсіз таврлы қималар кездеседі. Есептеуді келтірілген формулалар арқылы жүргізеді, бұл кезде көтеру қабілеті ең төмен қималарды есептейді (сурет 3,8). Берілгендер белгілі болғанда, есепті келесі қатармен есептейді: 1. Бірінші жағдай бойынша көлденең арматура керек пе жоқ па екенін тексереді.
2. Екінші жағдай бойынша көлденең арматура керек пе жоқ па екенін тексереді.
Егер керек болса – есепті жалғастырады. 3. Qbminмәнін анықтайды (1.32), формула бойынша. 4.qswмәнін (1.29) формула бойынша есептейді, және келесі шарт qsw≥Qbmin/2holбойынша тексереді. 5. s≤smaxшарт бойынша қамыт қадамдарын табады, smax =φb2Rbtbh2o/Q 6. Мbмәнінформула (1.30) бойынша есептейді. 7. с мәнінформула (1.30) бойынша есептейдіжәнес≤(φb2 /φb3)ho. 8.Қысылған бетонның есептелетін көлбеу қима үстіндегі көлденең күшін Qbесептейді, формула Qb=Mb /с, және Qb≥ Qbmin шартын тексереді 9. Көлбеу қима басындағы көлденең күшін есептейді, формулаQ=Qmax-qc. 10. Есептелетін көлбеу қиманың сопроекциясын(1.30) формуласымен табады, керекті шектеулерді ескере отырып. 11. Qsw көлденең күшін есептейді, көлденең қимадағы қамыттарға түсетін, формула (1.28). 12. (1.27) формула бойынша көлбеу қимадағы беріктік шартын тексереді. Егер шарт орындалмаса, s қадамын азайтады немесе Asw-ны үлкейтеді. 13. Көлбеу қысылған талшық бойымен беріктікті тексереді
Тіректен аралыққа қарай бағытында көлбеу армирлеу қарқындылығын азайтқанда(қамыт қадамдарын үлкейткенде), (1.27) шартын тексереді, І мәнін өзгертіп. 
Сурет 3,8. Көлбеу қималарын қамыттармен күшейту Дәріс 8. Тасты және теміртасты конструкциялар.Тасты және теміртасты конструкциялардың түрлері. Жалпы түсінік. Қолдану аймағы. Беріктік және аязға төзімділік. Қысу,созу және иілу кезінде беріктікке әсер ететін негізгі факторлар. Деформативті сипаттамалар. 1 Тасты қалау деп ерітінді арқылы тұтас материалға айналған жасанды немесе табиғи тастардан құралған қалауды айтамыз. Тасты конструкциялар мыңдаған жылдар бойы қолданысқа ие болған, қазіргі кезде де сыртқы және ішкі қабырғаларда, іргетас бағандарында көп қолданады. Артықшылықтары – ол отқа төзімділік, жақсы жылу және дыбыс өткізгіштігі, ұзақ уақытқа жарамдылық, аз эксплуатациялық шығындары. Көп жағдайда тас материалдары жергілікті болып келеді. Кемшіліктері – үлкен өзіндік массасы және қол еңбегін көп қажет етеді. Қазіргі кезде арасына жылу изоляциялық материалдар салынған көп қабатты кірпішті сыртқы қабырғаларды кеңінен қолданады. Көтеру қабілеттігін жоғарлату үшін болатты арматураларды қолданады; бұндай қалауды теміртасты қалау д.а. Ерітінді ретінде бейорганикалық байланыстырғыштан (цемент, ізбес, саз), ұсақ толтырғыштан (құм), судан және арнайы қосымшалардан құралған ерітіндіні қолданады. Байланыстырғыш түріне қарай ерітінділерді цементті, ізбесті және араласқан (цемент-ізбесті, цемент-сазды) деп бөледі. Құрылыс ерітінділері жаңа дайындалған күйінде қозғалғыштық және су ұстамдылық қасиеттеріне ие болуы керек, ал қатқан күйінде беріктігі жоғары болуы керек. Тасты материалдарды келесідей бөледі: Түріне қарай: Табиғи, тас карьерларында алынады (бут, қиыршық тас); Жасанды тастар, күйдіру тәсілімен алынған (керамикалық), және күйдірусіз тәсілімен алынған тастар (силикатты, шлакты, бетонды тастар); Құрылымына байланысты: Тұтас кірпіш және тұтас тастар; Бос денелі кірпіш және әртүрлі қуыстары бар тас; Қол тасты қалау үшін керамикалық кәдімгі, қуысты, силикатты және т.б. қолданады, өлшемдері 250х120х65мм, және модульді, өлшемдері 250х120х88мм. Массасын төмендету үшін қыстар қарастырылған (сурет 8,1 а). Сонымен қатар, керамикалық тастарды қолданады, өлшемдері 250х120х138 (сурет8,1 б). 
Сурет 8,1. Кірпіш және керамикалық тастар. Тұтас қалаудың монолиттігін және беріктігін қамтамасыз ету үшін вертикалды және көлденең тігістердің байлауын жасайды. Көп таралған түрлері бір қатарлы және көп қатарлы жүйелер (сурет 8,2). 
Сурет 8,2. Қабырға қалауларын байлау түрлері. Вертикалды және көлденең тігістердің орташа қалындығы 10мм. Жеңілдетілген қалауларда қалау материалының бір бөлігін жылу изоляциялық материалмен алмастырады. Жеңілдетілген қалаулардың түрлері (сурет 8,3). 
Сурет 8,3. Тас қалауларының түрлері. а- жылу изоляциялық тақталардың қабырға бетіне жақын арада орналасуымен; б- жылу изоляциялық тақталардың қабырға ішінде орналасуымен; в,г- вертикалды көлденең қабырғашықтары бар; д- кірпіш-бетонды қалау; е- жылу изоляциялық қалың тігісті қалау.
Аз берікті тастар (жеңіл бетонды және табиғи тастар): 4, 7, 10, 15, 25, 35, 50; Орташа берікті тастар (кірпіштер, керамикалық, бетонды және табиғи тастар): 75, 100, 125, 150, 200; Жоғары берікті тастар (кірпіштер, бетонды және табиғи тастар): 250, 300, 400, 500, 600,800, 1000. Ерітінділер үшін өстік кедергіге келесі маркалар қабылданған:4, 10, 25, 50, 75, 100, 150, 200. Құрғақ күйінде тығыздығы 1500 кг/м3 және одан да үлкен ерітінділерді ауыр деп санайды, 1500 кг/м3-тен аз ерітінділерді жеңіл деп санайды. Аязға төзімділікке эталон үлгілерін қатар қатырып ерітумен сынайды. Тас материалдары үшін нормалар бойынша F10-F300 маркалары қабылданған. 3Тас қалауының беріктігі тас және ерітіндінің беріктігіне, түріне, жасына, жасау сапасына және т.б. факторларға байланысты болады. Қалауға қысу күштері әсер еткен кезде ерітінді деформациясы көлденең тігістерде тас материалының деформациясына қарағанда әлдеқайда жоғары болады, сондықтан қалау бұзылуының себебі ол тастағы созу күштері. Тігістердің қалындығы жоғарлауымен қалау беріктігі төментейді. Қысу кезіндегі бұзылу, вертикалды тігістердің ашылуынан және тастардағы жергілікті сызаттардың пайда болуынан басталады. Күш жоғарлауымен ұсақ сызаттар бір бірімен бірігіп, қалау жеке бағандарға бөлініп кетеді. Күштің аздап жоғарлауымен бағандар орнықтылығы жоғалады да қалау бұзылады. Қалаудың беріктік және деформативтік қасиеттерін призма тәрізді үлгілерді сынау арқылы табады, негіз өлшемі 38х38 немесе 51х51см, биіктігі 110....120см. Өстік қысуға есепті кедергі R-ді қабырғаларды, бағандарды, аралық қабырғаларды есептегенде қолданады. Бұл өлшем әрқашан тас беріктігінен аз болады, ерітінді беріктігі қандай берік болмасын. Өстік созылуға есепті кедергісі Rt, иілу кезіндегі созылу Rtb, кесілуге Rsqбұзылатын аймақтағы қима түріне байланысты болады. Қалау бұзылуының екі түрі болады: Байланбаған қима бойымен, олар қалаудың көлденең тігістері болып табылады (сурет 8,4 а); Байланған қима бойымен, олар қалаудың вертикалды тігістері болып табылады; бұл кезде қима баспалдақ түрінде болады (сурет 8,4 б). 
Сурет 8,4. Қалаудың созу кезінде бұзылуы, және қысу кезіндегі деформация графигі. 4 Негізгі деформативті сипаттамаларды сызықтық емес диаграмма «σ-ε» бойынша (сурет 8,5в) анықтайды. Олар серпімді және серпімсіз көрсеткіштерден тұрады. Серпімсіз деформацялар ұзақ жүктеулер есебінен болады. Аз кернеу әсер еткенде қалау серпімді жұмыс істейді, деформативтілігі серпімділік модулімен сипатталады (деформацияның алғашқы модулі)Ео=tgφo, армирленбеген қалау үшін:
жүктеу/скачать 4,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|