Тығыздығы ағаш түріне, кеуек санына, жасуша қабырғасының қалыңдығына және ылғал мөлшеріне байланысты болады. Жылу өткізгіштігі

Құрылымының ерекшелігіне қарай ағаш анизотропты материал болып келеді. Механикалық сипаттамалары әртүрлі бағытта әртүрлі болып келеді, және күш бағыты мен талшық бағытына байланысты болады. Күш бағыты мен талшық бағыты сәйкес болса ағаш беріктігі максималды мәнге ие болады, керісінше, күш бір бұрышпен әсер етсе беріктігі азаяды.

Сурет 13,3. Беріктікке сынауға стандартты үлгілері.

Бұл көрсеткіштер нағыз беріктікті көрсетпейді және ағаштың шын жұмысын көрсетпейді. Ағаш кейін әсер ету сипаттамасымен ерекшелінеді, яғни жүктеу артынан деформацияның өсуі байқалады.

Беріктіктің нағыз көрсеткіші болып ұзақ мерзімді кедергі болып табылады, ол беріктік шегін ұзақ мерзімді кедергі шамасына көбейтумен сипатталады(0,5 – 0,6).

Ылғалдылық әсері көбінесе ағаш элементтерінің иілуге, талшық бойымен қысу және жаншылуға етіледі.

Стандартты ылғалдылық – 15%.

Температураның ұзақ әсерінен ағаш беріктігі төментейді: қысуға 20-40%, созуға 12-15%, жаншылуға 15-20%. Температураның 20 дан 50⁰-ге дейін көбеюі серпімділік модулінің 2,5 есе азаюына әкеледі, яғни деформативтілігі көбейеді.

Ағаш элементтерінде тесіктердің болуы беріктікті тағы төмендетеді, себебі кернеудің шоғырлануы.

Сурет 13,4. Қарағайдың келтірілген даграммасы (a), үлгінің қысу кезінде бойлық бойымен бұзылуы (б).

Үлгілерді талшық бойымен қысу беріктігі созылуға қарағанда 2-2,5 есе төмен болып келеді. Бұтақтардың әсері аз болып келеді, созуға қарағанда. Қысылған элементтердің жұмысы созылатын элементтерге қарағанда сенімді болып келеді. Металл-ағашты конструкциялар кеңінен таралған, оларда созылу аймағында болат және қысылған, қысылып иілген аймақта ағаш орналасқан.

Келтірілген қысу диаграммасында (2) қисықтау болып келеді. Шартты пропорционалдылық шегіне дейін φ=0,5, ол түзу болып қабылдануы мүмкін. Бұзылу мыжылу аймағының пайда болуынан басталады, оның себебі талшықтардың сынуы болып келеді (сурет 13,4 б).

Көлденең иілу кезінде беріктік шегі қысу және созу беріктігі ортасында орын алады. Иілу кезінде созылу аймағы пайда болатындықтан, бұтақтар әсері үлкен болады. Бөренелерде ақаулықтардың әсері иілу кезінде, дайын материалдарға қарағанда аз болады, өйткені кесілген материалдарда ақаулықтар қиманың түгел аймағын алуы мүмкін.

Иілу кезінде кернеуді анықтау кәдімгі формуламен анықталады σ=М/W және ол кернеудің біркелкі сызықтық таралуымен сипатталады, сонымен қатар аз кернеу болғанда шын өрнекті көрсетеді (сурет 13,5 а). Кернеу әрі қарай көтерілгенде эпюра қисая бастайды (сурет 13,5 б,в).

Сурет 13,5. Иілу кезінде кернеу эпюрасы.

Иілу кезінде салыстырмалы беріктік шегі көлденең қима формасына байланысты болады. Шеңбер тәрізді қимада үлкен болып келеді, тік төртбұрышты қимаға қарағанда, ал қоставрлыда одан да кем. Қима биіктігі үлкейген сайын беріктік шегі азаяды.

Жаншылу талшық бойымен, көлденең және бұрышпен болады. Ағаштың талшық бойымен жаншылуға беріктігі талшық бойымен қысу беріктігінен айырмашылығы аз болып келеді. Ал көлденең бағыттағы жаншылуға кедергісі төмен болып келеді. Бұрышпен жаншылу аралық мәнге ие.

Сурет 13,6. Жаншылуға жұмыс.

а- талшыққа көлденең бағытта жаншылу, б- күш бұрышының әсері; в- жаншылуға үлгілер.

Нормирленген шек деп пропорционалдылықтың шартты шегі кернеуі болып табылады, бұл кезде ағаштың деформациясы азаяды(сурет 13,6 а). Бұл шектің ең төменгі мәні жаншылу толық беті бойымен әсер еткенде болады, ал максималды мәні белгілі аймақта ғана әсер етсе болады(сурет 13,6 в).

Қисықтағы асимптота жүктеудің өзгеру диапазонын екі аймаққа бөледі: асимптота астындағы аймақ σ<σ_дл,бұл жерде үлгі бұзылуы байқалмайды, жүктеме қалай ұзақ әсер етсе де, және асимптота үстіндегі аймақ σ>σ_дл, бұл жерде бұзылу уақыт өтуімен бәрі бір орын алады. Ұзақ жүктеменің асимптотикалық қисығы басқа ағаш түрлеріне де келеді.

σ<σ_длболғанда деформациялар уақыт өткенмен өшеді, және белгілі бір шекке ұмтылады(сурет 13,7 б, ирек сызық).

σ>σ_длболғанда деформация жылдамдығы кішкене азайғаннан кейін, деформация тұрақты жылдамдықпен өседі. Содан кейін, t₁ уақыты кезінде деформация күрт өсіп, бұзылу басталады.

Фанерлі шикізат зауыттарға чурак немесе кряж ретінде келеді. Бір кряжада бірнеше чурактар болуы мүмкін.

Пакеттағы шпондар бір біріне перпендикулярлы бағытталған талшықтардан құралған, ыстық немесе суық пресстеу әдісімен алынады. 15мм-лік фанераларды фанерлі плита д.а.. Фанера аз анизотропты сипаттамаларымен ерекшелінеді, табиғи ағашқа қарағанда, ал кебу мен ісіну талшықтардың бойы бағытында ағаштікі сияқты болып келеді.

Фанера жоғары беріктігі бар, және массасы аз болып келеді (алюминийге қарағанда 4 есе аз), жылу және дыбыс өткізгіштігі төмен, зиянды орталарға жақсы төтеп бере алады және суға жақсы төзімді болып келеді.

Көп артықшылықтарына байланысты фанераны құрылыста кеңінен пайдаланады. Құрылыс фанерасына желімделген ФСФ маркалы фанера жатады (фенолформальдегидті), ФК (карбомидті), бакелизделген ФБС (спиртте еритін шайырмен сіңдірілген)және ФБСВ.

Құрылыс фанерасына, сонымен қатар, ПФ-Амаркалы фанерлі тақталар жатады. Желімделген фанера және плита сорттары көбінесе, ағаш сапасымен және шпонның сыртқы қабатының өңделуымен анықталады.

Бакелизделген фанераны немесе суға өте төзімді фанераны құрылымды темірбетон жасауға арналған дерелерде қолданады. Құрылыс фанераларда профильді элементтерді жасауға қолданады.

8 Қорғау шаралары конструктивті және химиялық болып табылады. Конструктивті шаралар қызудан және ылғалданудан қорғауға арналған.

Оттан қорғау үшін массивті тұтас элементтерді қолданады, жанбайтын қоршаулар, қорғау сылақтары қолданылады.

Химиялық шараларға антипиренмен өңдеу жатады (отқа қарсы арнайы заттар). Отқа қарсы құрамдар және қорғаулар түрлері СНИП-те келтірілген.

Ағашты шіруден қорғаудың негізгі шаралары кептіру және ылғалданудан сақтау болып табылады,

Конструктивті шаралар:

• 
  Атмосфералық жауындардан қорғау, төбе жағынан қорғау;
  
• 
  Төбеден суды алудың дұрыс түрлерін пайдалану;
  
• 
  Топырақ суынан қорғау;
  
• 
  Ылғалды бөлмелерден ылғалды алу (жертөле және шатырды вентиляциялау, терезе немесе арнайы тесіктер арқылы);
  
• 
  Конденсациялық ылғалдың пайда болуын болдырмау шаралары.
  

Пластмасса құрамына байланыстырғыш зат, толтырғыштар, пластификаторлар, стабилизаторлар, бояулар және т.б. кіреді. Байланыстырғыштар ретінде әртүрлі синтетикалық шәуірлер қолданады: полиэфирлі, фенолформальдегидті, эпоксидті, карбомидті және басқалар. Байланыстырғыштың пластмассада үлесі массамен алғанда 5 тен 30%-ға дейін жетеді, және 60%-н құрайды.

Толтырғыштар пластмассалардың механикалық қасиеттерін құрайды, сонымен қатар, жылуға төзімділік, отқа төзімділігін береді және отыруды азайтады.

Пластификаторлар иілімділік және серпімділік сипатын көбейтеді.

Стабилизаторлар материалдың ескіруін азайтады және жоғары температурадан болатын бүлінуді тежейді.

Құрылыста кеңінен қолдану себебі, олар әмбебапты, жеңіл өңделеді, антикоррозиялық қасиеттері бар және сыртқы әдемі түрі үшін. Пластмассаларды құрылыста конструкционды, әрлеу, жылу және дыбыс изоляция үшін қолданады.

Көп пластмассалар жеңіл өңделеді, оңай кесіледі, тесіледі және созылады.

Конструкционды синтетикалық материалдарға шыны пластикті, органикалық шыны, қатты винипласттар, сонымен қатар, ағашпен араласқан пластик (ДСП), ағаш жоңқалы және ағаш талшықты плиталар жатады.