Латын афоризмдері
Amicus Plato, sed magis amica est Veritas - Платон менің досым, бірақ әділдік жақын
Si vis pacem, para bellum - Бейбітшілікті көксесең, соғысқа дайындал
Vita sine litteris mors est - Ғылымсыз - өмір тұл (Гарвей)
Nature sanat medicus curat morbus - Табиғат сауықтырады, дәрігер ауруды емдейді (Гиппократ)
Бақылау сұрақтары:
C әрпінің Ц және K болып айтылуының ерекшеліктері
Дауыссыздардың айтылуы, мысалдар
S және Qu әріптерінің айтылу ерекшеліктері, мысалдар
Дауыссыз және дауыстылардың тіркестері, мысалдар
Ngu,Ti, Su әріп тіркестерінің ерекшеліктері, мысалдар
Ch, рһ, rh, th, sch әріп тіркестерінің ерекшеліктері, мысалдар
Дәріс сабағы №4
Сабақтың тақырыбы: Екпін ережелері және буынға бөлу.
Жоспары:
1. Буынға бөлу
2. Созылыңқы және қысқа буындар. Екпінді анықтау
Буынға бөлу
Латын тілінде буындар төмендeгі тәртіппен бөлінеді:
1. Буын жеке тұрған дауыссыздың және qu әріптерінің тіркесі алдынан бөлінеді: ro-sa - роза; lu-na - ай; po-pu-lus - халық; au-rum - алтын; a-qui-la - бүркіт, an-ti-quus - бұрынғы заманғы;
Екі не одан да көп дауыссыздардың тіркесінде буын соңғы дауыссыздың алдынан бөлінеді: gut-ta - тамшы; fruc-tus - жеміс; punc-tum - нүкте; sci-en-ti-a - білім; ma-gis-ter - ұстаз
Eгер қатар келген екі дауыссыздың алғашқысы b, р, q, с, t, d, g дыбыстарының бірі болып, екіншісі r немесе l дыбысы болып келген жағдайда, буын сол тіркестің алдынан бөлінеді: ce-re-brum - ми; mons-tro - көрсету; te-ne-brae - қараңғылық; a-cris - өткір; a-ra-trum - соқа; pa-bli-cus — қоғамдық
екі дауыстының ортасынан: du-o - екі;
дифтонг (диграф) ортасынан және жалғыз тұрған дауыссыздың: Gnae-us Гней;
6. j дауыссызы екі дауыстының ортасында екі буынға жататын екі дыбыс береді [йй]: major [maj-jor] - әбден ескірген
7. Сөз құрамындағы приставкалар дербес буын ретінде бөлінеді: de-scen-do - төмен түсемін; ab-es-se - болмау (отсутствовать), in-scri-bo - жазып aлy
8. буын сөздің соңынан, оңнан солға қарай саналады: се - rё - brum
3 2 1
Латын сөздерінде екпін соңғы буынның алдындағы буынға (үш, көп буынды сөздерде) немесе соңынан санағанда үшінші буынға, ал екі буынды сөздерде - соңынан санағанда екінші буынға түседі: La-rus — шағала, mus-cus — қына. Үш немесе көп буыннан тұратын сөздерде екпін соңғы буынның алдындағы буынның созылыңқы (a), немесе қысқалығына (a) байланысты болады: Eгер соңғы буынның алдындағы буыны созылыңқы болса, екпін соған түседі. Ал, eгер қысқа болса, екпін сөздің соңынан санағанда үшінші буынға түседі. Мысалы: digitus — саусақ, Insectivora — жәндікпен қоректенуші, psychrophyton — психрофит, ramicola— бұтақтарда өмір сүруші, canalis — қанал, origo — шығу тeгі, Pteropoda — қанатаяқтылар, sсeleton — қаңқа
Достарыңызбен бөлісу: |