Қазақстан республикасы білім жғне ѓылым
а - эллипсойдтың жарты осі е
жүктеу/скачать 2,26 Mb. Pdf көрінісі
|
Картография
Документ, idz 10.1 variant 30(idz.kz) (2), д 1-2, 2 дәріс.
| а
- эллипсойдтың жарты осі е 2 -эллипсойдтың эксцентриситеті φ -нүкте ендігі, осыған басты нормалдық қиманың радиусы есептеледі. Ендік j өзгерген сайын M және N радиустары ауысады, ал эллипсойд элементтері а және е тұрақты. Меридианның қисықтығы экватордан полюске кішірейеді. Экваторда, еңдік j = 0 0 болса меридиан радиусының қисықтығы мынаған тең болады: ) 1 ( ) 0 sin 1 /( ) 1 ( 2 2 / 3 0 2 2 2 0 e a e e a M - = - - = Ендік = j 90 0 полюсте меридианның радиус қисықтығы мынаған тең 2 / 3 2 2 2 / 3 0 2 2 2 90 ) 1 /( ) 1 ( ) 90 sin 1 /( ) 1 ( e e a e e a M - - = - - = ) 1 ( / 2 e a - = Полюсте меридиан радиус қисықтығы М 90 экватордағы М 0 меридиан радиус қисықтығынан үлкен Экватордағы нүктеге 0 0 = j бірінші вертикал радиус қисықтығы мынаған тең болады 0 N a e a = - = 2 / 1 0 2 2 ) 0 sin 1 /( 46 Полюстгі нүкте 0 90 = j 2 0 2 2 90 1 90 sin 1 e a e a N - = - = Полюсте меридиан радиус қисықтығы М 90 Полюс нүктесінен басқа біріінші вертикал радиус қисықтығы меридиан радиус қисықтығынан үлкен екенің мына формулалардан көрдік. Бұл жерде 90 90 N М = Меридиан бойынша ( М ) радиус қисықтығы меридиан доғаларының ұзындықтарын жəне еңдік айырмашылығын есептеуде қолданылады. Бірінші верткалдың ( N ) радиус қисықтығын параллельдердің доға ұзындығын, бойлық айырмашылығын жəне меридиандардың жақындауын есептеуде қолданады. Негізгі нормаль қимасының R ортаңғы радиус қисықтығын эллипсоид беті бөліктерін шар бетімен алмастырғанда жəне үшбұрыштарда сфераның көптігін есептеуде қолданады. Полярлы сфералық координаталар Жер шары бетіндегі нүктенің орналасуын полярлы сфералық координаталармен де анықтауға болады. Жер эллипсоидының аиырмашылығына қарағанда жер шары үшін айналым осьінің орнына оның қандай да болса диаметрін алуға болады. 30-суретте QQ 1 диаметрі қабылданған. Полярлы сфералық координата жүйелерінің координаттық сызықтары болып параллельдер мен меридиандар емес ал вертикалдар мен альмукантараттар болып келеді. Вертикалдар – жер шарының үлкен дөңгелектері, жазықтықтары РР 1 жер осьінен емес ал басқа қандай да болсын QQ 1 диаметрінен өтеді. Альмукантарат – жер щарының кіші дөңгелектері, жазықтықтары жер осьіне емес ал қабылданған QQ 1 диаметріне пендикульярлы. 30-сурет. 31-сурет. (30-сурет. Полярлы сфералық координаталар, 31-сурет. Географиялық жəне полярлы сфералық координаталр арасындағы байланыс) 47 Q полюсіне қатысты А нүктесінің орналасу жағдайы QА үлкен шеңбердің градустық доға шамасына тең (QСА ортаңғы бұрыштың градустық шамасы) Z – зениттік арақашықытықпен жəне Q жүктеу/скачать 2,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|