Қазақстан Республикасы Ғылым Академиясы М. О.Әуезов атындағы Әдебиет және Өнер Институты
жүктеу/скачать 1,11 Mb.
|
аза стан Республикасы ылым Академиясы М. О. уезов атында ы де
- Бұл бет үшін навигация:
- ТАУ БЕРІГІНДЕ ҚОНЫСЫҢ БОЛСЫН
- ҚАЛЫ КІЛЕМ ЖАПСАҢЫЗ Бекжан шешен айтты деген сөз
- ТАСЫМА ЖІГІТ, ТАСЫМА Базар батыр айтты дейтін сөз
- КЕҢШІЛІКТЕ ЖАРАСПАҒАН АҒАЙЫН Жарылқасын шешен айтты деген сөз
- АСҚАР, АСКАР, АСҚАР ТАУ
- АРҒЫМАҚ ЖАБЫ КӨРІНЕР
- ЕЛІҢДЕ ЖАҚСЫ КӨП БОЛСА
- ОЙНАРҚЫ ЖҮЙРІК ОЙНАҚТАП... Керей Тоймас шешен айтты деген сөз
- БАРЛЫ, БАРЛЫ, БАРЛЫ ТАУ Айдабол Торайғыр айтқан дейтін сөз
- БҰЛ ЗАМАНДА НЕ ҒАРІП
| ӨТКЕЛ ӨТСЕҢ БҰРЫН ӨТ
Өткел өтсең бұрын өт, Арты болар бір тайғақ. ¥рлық қылсаң жалғыз ет, Екеу болсаң бірі айғақ. * * * Қарауылдың жаманы Алдырғанда өкінер. Палуанның жаманы Шалдырғанда өкінер. * * * Пышағыңды мұқалтпа, не кеспесті біліпсің, Сырын білмей сыр айтпа, Не деспесті біліпсің. * * * Қабырғадан қар жауса, Атан сүйрер дөңбекті. Ел шетіне сөз келсе, Билер көрер бейнетті. * * * Көлік жисаң атан жи, Қияға салсаң мойытпас. Сауын жисаң бие жи, Үш ай тоқсаң болғанша, Ариды деп ағытпас. ТАУ БЕРІГІНДЕ ҚОНЫСЫҢ БОЛСЫН Тау берігінде қонысың болсын, Іздеген жау таба алмайды. Ел берігінде досың болсын, Аңдыған дұшпан ала алмайды. * * * Жаман ердің қайғысы Өз отының қасында. Жақсы ердің қайғысы Ауылының басында. * * * Жаман еркектің басын Жақсы әйел хан қылады. Жақсы еркектің басын Жаман әйел даң қылады. * * * Жанашырың жоқ болса, Жатпен жалғыз жүрмеңіз. Қостаушыңыз жоқ болса, Біле тұра білмеңіз. * * * Батыр болар жігіттің Көбеде болар жұмысы. Қызық көрер жігіттің Бүркітте болар жұмысы. Жаман болар жігіттің Жалаң аяқ, жалаң бас Итте болар жұмысы. ҚАС ЖҮЙРІКТІҢ БЕЛГІСІ Бедеу аттың белгісі — Бес түн қатса болдырмас. Қаса нардың белгісі — Аяғын сорға малдырмас. Қас жүйріктің белгісі — Құйрығынан алдырмас. Қас шешеннің белгісі — Топтан торай шалдырмас. АЙДАН ЖАҚСЫ НӘРСЕ.ЖОҚ Сынаманың сұлу сөзі. Су түбіне кетірер. Қыздырманың қызыл тілі Сүйгеніңнен кетірер. Біреу сөз береді, Біреу бөз береді. Сөз бергеннің сөзіне ерсең, Басыңа бейнет болар. Бөз бергеннің бөзін алсаң, Үстіңе көйлек болар. * * * Айдан жақсы нәрсе жоқ, Түнде бар да, күндіз жоқ. Күннен жақсы нәрсе жоқ, Күндіз бар да, түнде жоқ. Ағайыннан жақсы нәрсе жоқ, Тілге бар да, дінге жоқ. * * * Жақсыдан жақсы туса, Еккен шынарың емес пе! Жаманнан жақсы туса, Елдің шырағы емес пе! Жақсыдан жаман туса, Шамшырағың өшкені емес пе! Елге үлгі айтар ерің болмаса, Құт-берекең көшкені емес пе?! ӘУЕДЕ БҰЛТ БАР Әуеде бұлт бар, Ауруда үміт бар. Алпыс пенен һәм қысқаны, Ақыл білер әр нұсқаны. He іс қылса артын ойлар, Адамзаттың данышпаны. Иттің бәрі тазы болмас, Еттің бәрі қазы болмас. Арам пиғыл бақыл адам Халыққа үлгі қажы болмас. Таман жұлдыз айға жетпес, Таман кедей байға жетпес. Тойғаныңша жасық жесең, Бір асаған майға жетпес. Көрмеген жер таныс болмас, Көрінген жер алыс болмас. Әр нәрсенің болжауы бар, Ши жуандап қамыс болмас. ҚАЛЫ КІЛЕМ ЖАПСАҢЫЗ Бекжан шешен айтты деген сөз Қалы кілем жапсаңыз, Қара нарға жарасар. Өкпе кімге жарасар, Қарындасқа жарасар. Қарындастың ішінде, Қадірлеске жарасар. * * * Жар басына қонбаңыз, Жар құласа, үй кетер. Жатқа сырды айтпаңыз, Жамандық қылса бас кетер. Жауға басты қоспаңыз, Тіл мүдірсе, бас кетер. ТАСЫМА ЖІГІТ, ТАСЫМА Базар батыр айтты дейтін сөз Тасыма жігіт, тасыма! Тасыған жетер басыңа. Ителгідей. томсарсаң, Кім келеді қасыңа. Күшігендей солқылдап, Күлгенің не досыңа? Жақсьщыққа қуаньш, Жамандыққа жасыма. Өле-өлгенше тұрмайды Жақсылық пен жамандық Бір кісінің басында. КЕҢШІЛІКТЕ ЖАРАСПАҒАН АҒАЙЫН Жарылқасын шешен айтты деген сөз Кеңшілікте жараспаған ағайын, Таршылықта бастырмайды маңайын. Сараң байдан сұрасаңыз ат майын, Бермес үшін айта берер жоқ жайын. Ер жігіттен сұрасаңыз ат майын, Ерлік қылып түсіп берер бір тайын. АСҚАР, АСКАР, АСҚАР ТАУ Асқар, асқар, асқар тау, Алатаудан биік тау болмас. Балапан торғай басына, Шырқап ұшып жете алмас. Күзен қазып тырбанып, Бауырын тесіп өте алмас. Әлелей болмай ел болмас, Бәлелей болмай бел болмас. Шағала келмей жаз болмас, Шаңқан болмай боз болмас. Қас тентекте ми болмас, Қас жүйрікте күй болмас, Қас жақсыда кек болмас, Қас жаманда тек болмас. Көлік артсаң атан арт, Үдере көшсең мұңаймас. Сауың саусаң бие сау, Салқын түспей суалмас. АРҒЫМАҚ ЖАБЫ КӨРІНЕР ...Арғымақ жабы көрінер, Аса шауып бұланса. Жайқын көл батпақ көрінер, Айдыны құрғап суалса. Бәйтерек сабау көрінер, Жапырагы түсіп қуарса. Бір аз ғана сөйлейін, Әлеумет, сізге ұнаса. Арғымақ жайлап не керек, Артынан жабы жеткен соң. Ағайын, туган не керек, Аңдысып күні өткен соң? Қызыл тілім сөйлеп қал, Қызығынды жер көрер, Ажал қуып жеткен соң, «Айт» дейтұгын жұрт қайда, Айтатын оны біз қайда? Бір төбенің басына, Тыға салып кеткен соң... ЕЛІҢДЕ ЖАҚСЫ КӨП БОЛСА Уақ Қозыбай жер аударылып Семей еліне барып, аға сұлтан Бекболаттың қолында тұрады. Сонда Қозыбайдың көңілін аулап бір мәжілісте Бекболат былай деген екен: Елінде жақсы көп болса пайдасы тиер, Содырлы, сотқар көп болса найзасы тиер. Қоғамшыл, кең қолтық болсаң халқың суйер. Жақсыға жаманнан кесір, Ішінен жақсы кетсе ел жесір. Өзіңе жамандық қылған пендеге Жібектей болып есіл. Қисық ағаш тезінен муқар, Асқынған дау сөзінен мұқар. Жақыннан шыққан жау жаман, Алмас қылыш өзінен мүқар. Жаңылмас жақ болмас, Сүрінбес туяң болмас. Ер жігітке еңбек ар емес, Оны көтермеген нар емес, Жігітке серуен де серуен, Сергелдең де серуен, Уа, Қозыбай, дәм-тузыңды бізден жазсын, Топырағынды жеріңнен жазсын! ОЙНАРҚЫ ЖҮЙРІК ОЙНАҚТАП... Керей Тоймас шешен айтты деген сөз Ойнарқы жүйрік ойнақтап, Тұра алмас топта турақтап. Жан бірге бүгін, тән бөлек, Кеттің ертең жырақтап. Өтірік жақын бола қап, Күлімсіреп сөз бақпақ. Тілі жақын, ісі қас, Не сөйлесең ұнатпақ. Сондай досқа ерем деп, Батарсың миға бір батпақ. Жақсылық күнде жар едің, Шығушы едің салпақтап. Керегің болса келесің, Жарамсақсып жалпақтап. Сүйтіп жүрген көңілің сал, Жар болса жақын қүлатпақ. Досты-достан айырьш, Жат қылам деп от жақпақ. Сен -бір жүрген сауысқан, Жұмысы сол — боқ таппақ. Жейтін боғың табылса, Жейсің жүріп шоқақтап. Шыпылықтап ұшасың, Шықылықтап қонасың. Түпкілік — тұрлау сенде жоқ, Бір түнеп кеттің қонақтап. БАРЛЫ, БАРЛЫ, БАРЛЫ ТАУ Айдабол Торайғыр айтқан дейтін сөз Барлы, барлы, барлы тау, Басы еменнің дені сау. Ұйықтамаса қабақ жау, Ішпей жүрсе тамақ жау. Арық атқа қамшы жау, Жыртық үйге тамшы жау. Ұрысқақ болса ұлың жау, Керіскек болса келін жау. Қашаған болса атың жау, Қарыспа болса қатын жау. Тебеген болса биең жау, Сүйкеншек болса түйең жау. Туйең менен биенді, Алып кетсе жиен жау. _ Ұл он беске келгенде, Қолға устаған қобызың, Ұл он бестен асқан соң, Тіл алмаса доңызың. БҰЛ ЗАМАНДА НЕ ҒАРІП Бұл заманда- не ғаріп? Қадірін біліп ұқпаса, Дүррі гауһар сөз ғаріп. замандасы болмаса, Қария болар тез ғаріп. Ел жағалай қонбаса, Бетегелі бел ғаріп. Қаз, үйрегі болмаса, Айдын шалқар көл ғаріп. Әділ биі болмаса, Бірлігі кетіп ел ғаріп. Қадірін елі білмесе, Қайратты туған ер ғаріп. * * *
Бақытты адам қаласа, Қар үстінде от жанар. Бақытсыз адам қаласа, Құрғақ үйден су тамар. Жақсы туған баланың, Атасы жаман болса да, Төрде отырып сый табар. Жаман туған баланың, Атасы жақсы болса да, Түйе үстінен ит қабар. Жаман адам белгісі, Сүйек сақтар, тек болмас. Жақсы адамның белгісі, Ашуы бар, кек болмас. Жақсыдан туса жаман ұл, Қаратсаң да ем қонбас. жүктеу/скачать 1,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|