Спорттық топтағы басшылық

Бастықтың авторитеті лидердің авторитетіне қарағанда күштірек. Кей жағдайларда бастық лидерде бола алады, бірақ олардың функциялары келмейді және қарама-қайшы болғандықтан іс жүзінде көп кездесе бермейді. Мысалыға, дау-дамайда бастық дау-дамайды жұмысқа кедергі келтірмейтіндей етіп тоқтату керек. Бұл жағдайда бастық жеке адамға зиян келтіру жолымен тоқтатса да тоқтатады. Ал, лидер болса жұмысқа зиян келсе де, жеке адамға зиян келтірмеуге тырысады.

Басшылық жұмысында бастықтікі жұмыс болса, ал лидердікі жеке адам көңіл-күйімен. Сонымен, топқа лидер да, бастық та керек. Топтағы жұмыстық және жеке қарым-қатынастарды дұрыстау үшін әрбір топқа екеуі де қажет.

Лидер - ұйымдастырушылық қасиеттері бар, топтағы қарым-қатынастың ортасынан орын алған, әрбір топ мүшесіне жақсы болу жағын ойластыратын топ мүшесі.

Кім лидер бола алады және болады?

Адамның лидер болуы - онымен топтың қатынасының нәтижесі.

Авторитарлық, демократиялық және либералдық лидердің түрлері ерекше айтылады.

Авторитарлық лидердің түрі - лидерліктің қасиетіанық көрсетілген, шешім қабылдағандағы бірыңғайлылығы, топ мүшелердің жүріс-тұрысына жүйелілік бақылау орнатуынан көрінеді. Ол үшін кемшіліксіз бағынушы - тәртіпті орындаушыға тең.

Лидер әрдайым жанындағы адамдардың, яғни топ мүшелерінің ойымен қызықтасады, солармен кеңесіп, бірге басшылық жасау демократиялық лидер түріне тән. Бұл лидердің түрі топтағы жұмыс және жеке қатынастарды тепе-тең қояды.

Либералдық лидер түрі - өз міндеттерін толығымен, лидер емес топтың бір мүшесі секілді кетіп қалатын лидер түрі. Маңызды мәселелер мен сұрақтарды топ бірігіп шешеді, заң секілді оны тек топ мүшесі ғана емес лидер де міндетті түрде орындайды.

Формалдық және формалдық емес лидер түрін психология классификациясында қатысты қабылданған қарым-қатынас түрі арқылы ажыратады.

Формалдық лидер - басшылықтың бұйрығы бойынша топты басқару үшін тағайындалған адам. Формалдық лидер сипаты тренер бірақ кейде лидер формалдық еместе бола алады.

Формалдық емес лидер - спонтанды топ мүшелерінің сүйкімділігі мен ізетіне ие болған топ мүшесі бұған өмірлік тәжірибесі т.б. себепші болуы мүмкін. Бұдан басқа жоғарыдан таңдалмайтын, топ мүшелерінің көпшілігінің дауысы арқылы жартылай формалдық лидерлер п.б. топта спонтанды бір жағдай мысалыға топ алдына жоғарыға көтерілуге мақсат қоятын (топ капитаны, староста т.б) арқасында бұл лидер формалдық емес лидерге итеріледі.

Спорттық топтардың иерархиялық структура ең төменгі статусты иеленеген лидерлерден басқа адамдар - аутсайдеры.

Аутсайдерлер лидерлерден тек спорттық емес, психологиялық қасиеттерімен де ерекшеленеді. Лидерлер әрдайым топпен бірге болуға, келісімге клуге тырысады. Ал, аутсайдер, жеке тәуелсіз болуға, жолдастарының көмегін қабылдамауға, агрессияға жақын болып келетін адам.

Аутсайдер өздерін жаттығуға бар күшімен кіріседі, ал лидер жаңа техниканы тезірек игеріп және дегенін істетуге бар күшін салады және оны топпен, тренерде жоғары бағалай алады.

3. 
   
   
   жүктеу/скачать 97,5 Kb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: