Қазақстан республикасы мәдениет және ақпарат министрлігі

Жазбаша сөйленім бойынша коммуникативтік құзіретіне тексеруге арналған тестілер де ауызша сөйленімді бақылау сияқты:

• 
  функционалды-коммуникативтік бағытымен;
  
• 
  мазмұнымен;
  
• 
  композициялық құрылымымен;
  
• 
  тілдік формаларымен ерекшеленеді.
  

• 
  академиялық оқытудағы жазылым: конспект, реферат, белгілер, рецензия, эссе, қысқа мазмұндама және т.б.;
  
• 
  кәсіби, мамандыққа қатысты жазылым: іскери хаттар, құжатнама, хабарландыру, мақалалар, визиткалар және т.б.;
  
• 
  қатысымды қолдану мақсатындағы жазылым: жеке хаттар, ашық хаттар, электронды жолдамалар, телефондық-хабарламалар;
  
• 
  жеке мақсаттарда қолданылатын жазылым: күнделіктер, еске сақтау үшін белгілер, рецептілер, мекен-жай жазбалары және т.б.;
  
• 
  Шығармашылық жазылым: әңгімелер, сценарийлер, шығармалар, өлеңдер.
  

• 
  дұрыс жазылған сөздің саны;
  
• 
  лексика-грамматикалық;
  
• 
  семантикалық;
  
• 
  тастап кеткен жерлер (пропуск) саны ескеріледі.
  

• 
  кейбір есімдіктер тобының, жалғаулықтардың, фраземалардың, сөз бен сөз тіркесі арасындағы лексика-грамматикалық байланысына орай;
  
• 
  сөз тіркесі мен сөйлемдердің арасындағы семантикалық-синтаксистік байланыстарына орай: сын есім, сан есім, үстеу және т.б.;
  
• 
  мағыналық байланыстарға орай (зат есім, қыстырма сөз, тұрақты сөз тіркестері және т.б.);
  
• 
  мәтіннен тыс мағыналық байланыстарға орай.
  

• 
  қысқа, түсіндірме сипатты мазмұндау;
  

• 
  яғни индикативті түрдегі реферат жасау;
  
• 
  я түпнұсқа мәтіндегі ақпаратты кеңейтілген, нақтылы сипаттама яғни ақпараттық түрдегі реферат жасау.
  

• 
  автор туралы ақпарат, мәтін тақырыбы;
  
• 
  мәтін түрін анықтау;
  
• 
  түпнұсқа мәтіннің композициясы мен негізгі мазмұндық компоненттерін баяндау;
  
• 
  ақпараттың (жаңалығына, өзектілігіне) және құндылығына, осы пікірдің негіздігігін көрсету.
  

• 
  бір (екі) немесе бірнеше материалдардан (источник) ақпарат бере алу;
  
• 
  негізгі мәселені бөле-жара көрсету (немесе осы материалдарға ортақ), маңызды мәселені талдай алу;
  
• 
  тест жағдаятына сәйкес автордың жаңалығын, өзекті мәселесін, рәсімдей алу, шолу барысында оның пікірінің өзгемен ұқсастығы, айырмашылығын көрсете алу;
  
• 
  логикалы, пара-пар қорытынды жасай алу; кіріспемен қорытынды арасында тығыз байланыстың болуы;
  
• 
  рефераттың міндетті құрылымдық бөлімдерін сақтау: кіріспе бөлімде автор туралы мәлімет – библиографиялық сипаттау; негізгі бөлімде – негізгі сұрақтарды анықтау, маңызды мәселелерге талдау жасау;
  
• 
  қорытынды негіздемесі қорытынды жасай алу, анықтамалық ақпаратты көрсету;
  
• 
  баяндаудың логикалылығын, байланыстылығын, ғылыми стильдің тілдік құралдарын пайдалана алуы, «өзгенің» ақпаратын-дұрыс бере алуы, цитатаны ретімен пайдалана алуы және т.б. бағалау;
  
• 
  жұмысты қажетті берілген көлемде (мысалы 300 сөз, 650 сөз) орындау.
  

• 
  басты және екінші деңгейдегі ақпаратты ажырата білу;
  
• 
  ұсынылған мәтінді мағыналық бөліктерге бөле білу;
  
• 
  сөйлеудің үнемдірек бірліктерін таңдай алуы;
  
• 
  баяндау логикасын және т.б. сақтау.
  

• 
  психологиялық тірек сипатына қарай (көру-есту, өзінің жеке тәжірибесі, байқампаздығы, елестете алуы);
  
• 
  жазатын жұмыстарының түріне қарай (сипаттама, баяндау, пайымдау, түсіндірме);
  
• 
  материалды ұйымдастыруына қарай (бейнелі-эмоционалды, хронологиялық, себеп-салдарлық);
  
• 
  мақсатты бағдарламаға қарай (мәтінге сүйеніп жазу, еркін шығарма, үлгі бойынша, белгілі бір лексика-грамматикалық материалды пайдалану).
  

• 
  мәтіндегі мәселені, тақырыпты түсіне алу біліктілігі;
  
• 
  оның мазмұнын сығымдалған түрде талдау мақсатына сәйкес баяндай алуы;
  
• 
  фактілерге , оқиғаларға, кейіпкерлерге сипаттау, мінездеу бере алу біліктілігі т.б.
  
• 
  идеясын рәсімдей алу біліктілігі және өзінің де ойын (қатысын) және т.б. бере алу біліктілігі;
  

• 
  автор туралы негізгі мәлімет;
  
• 
  әңгіме тақырыбы және оның мәселелері;
  
• 
  қысқа сюжет;
  
• 
  кейіпкерлер мінездемесі;
  
• 
  автордың оларға қатысы;
  
• 
  әңгіменің негізгі идеясы;
  
• 
  автор тіліне баға;
  
• 
  оқыған әңгімеңіз бойынша сіздің пікіріңіз.
  

• 
  қаратпа, сәлемдесу;
  
• 
  хат үшін ризалығыңызды білдіріңіз;
  
• 
  өз өміріңіз, оқуыңыз, Алматы туралы қысқаша жазыңыз;
  
• 
  танысыңыздың өтініші туралы ақпарат;
  
• 
  ақпаратты түсіндіру және бағалау;
  
• 
  танысыңызды өз ұсынысыңызға сендіріңіз;
  
• 
  түйіндеңіз;
  
• 
  болашаққа жоспардың сипаты;
  
• 
  қоштасу
  

• 
  грамматикалық өзгерістер енгізу (шақты өзгерту, заттың санын өзгерту т.б.
  
• 
  тест сұрақтарына орай таңдап көшіру;
  
• 
  өз атынан мазмұнын беру және т.б.
  

1. 
   Вятютнев М.Н. Понятие о языковой компетенции в лингвистике и методике преподавания иностранных языков // Иностранные языки в школе. – М., 1975. № 6.-С. 55-64.
   
2. 
   Мэдсен Х. «Techiniques in testing». 1983 г.
   
3. 
   Рапопорт И.А. Прагматические тесты: сущность, специфика, перспективы//ИЯШ. – М., 1985.№ 2. – С.70 74.