Өзіндік тексеруге арналған сұрақтар

Тақырыпты қаншалықты меңгергеніңізді білу үшін келесідей сұрақтарға жауап беріңіз.

1.Банктің кірістері деген не?

2.Банк кірістер қандай әдіспен есептеледі?

3.Банк шығыстары деген не?

4.Банк шығыстары қандай төлемдерден тұрады?

5.Комиссиондық шығындар қалай танылады?
Әдебиеттер: (1) 605-614 бет, (2) 193-199 бет

Тақырып 15. Банктің меншікті капиталымен операциялар есебі
Дәріс сұрақтары:

1. Банктің меншікті және акционерлік капиталының жалпы түсінігі.

2. Бағалы қағаздарды шығаруды тіркеу есебі және дивидендтерді есептеу.

3. Пайданы тарату есебі. Қорлардың пайда болуы және оларды пайдалану.

• 
  акционерлік капитал – жай (мерзімсіз бағалы қағаздар), артықшылығы бар акциялар (дауыс беру құқығы жоқ);
  
• 
  банктік резервтер – күтілмеген жағдайларға дивидендтер төлеуге, өтелмеген несиелер шығындарын жабуға арналған резервтер;
  
• 
  қосымша төленген капитал, жай және артықшылығы бар акцияларды сату бағамы мен олардың номиналы арасындағы айырма есебінен құралады;
  
• 
  қосымша төленбеген капитал активтерді қайта есептеу есебінен құралады;
  
• 
  бөлінбеген пайда – банктің өз еркінде қалатын жинақталатын пайда сомасы.
  

реттеуші айналым және резервтік қызмет.

Жарғылық капитал немесе қор банктің меншікті құралдарын қалыптастырудың негізгі қайнар көзі болып табылады және акционерлермен салынған қаржылардың жиынтығын көрсетеді.

Баланста жарғылық қор хабарланған жарғылық қор сомасында талап етілмеген және сатып алынатын акцияларды шегерумен көрсетіледі.

Банктің жарғылық қоры баланста 3000 “Банктің жарғылық қоры” шотында көрсетіледі.

Тіркелген капиталдың төленбеген жарғылық капитал мөлшері баланстық шоттарда есептеледі, 3001 “Жарияланған жарғылық капитал – жай акциялар”, 3025 “ Жарияланған жарғылық капитал – артықшылығы бар акциялар ”. Төленбеген жарғылық капитал сомасы жай акциялар – 3002 “Төленбеген жарғылық капитал – жай акциялар” шотта және 3026 “Төленбеген жарғылық капитал – артықшылығы бар акциялар ”.

Банктің жарғылық қорының қаржысын арттыру мақсатында жаңа акционерлерді тартумен қосымша қаржыларды мобилизациялайды.

Жарғылық қордың мөлшерін өсуінде келесідей жазба жасалады:

Дебет 3002 “Төленбеген жарғылық капитал – жай акциялар”

3026 “Төленбеген жарғылық капитал – артықшылығы бар акциялар ”

Кредит 3001 “Жарияланған жарғылық капитал – жай акциялар”,

3025 “ Жарияланған жарғылық капитал – артықшылығы бар акция ”.

Жарғылық капиталға салымдар төленуі:

Дебет 2860 “Банктік қызмет бойынша өзге кредиторлар”

Кредит 3002 “Төленбеген жарғылық капитал – жай акциялар”

3026 “Төленбеген жарғылық капитал – артықшылығы бар акциялар ” және

Дебет 1001 “Кассадағы қолма-қол ақшалар”

1051”Банктің ҚР Ұлттық банкіндегі корреспонденттік есеп шоты” – сату бағасы бойынша

Кредит 3002 “Төленбеген жарғылық капитал – жай акциялар”- атаулы құны бойынша

3026 “Төленбеген жарғылық капитал – артықшылығы бар акциялар ” – атаулы құны бойынша

3101 “Акциялар бойынша сыйақылар” – сату бағасы мен атаулы құн арасындағы айырма.

Резервтік капитал – бөлінбеген табыстан аударым есебінен қалыптасатын банктің меншікті қаражаттарының бір бөлігі. Резервтік капиталды пайдалану және қалыптастыру тәртібі қолданылып жүрген заңмен және құрылтай құжаттарымен анықталады. Резервтік қор банктің әртүрлі шығындарын жабу үшін, сонымен қатар артықшылығы бар акция иелеріне дивидендтер төлеуге қаражаттар жетіспеген жағдайға құрылады. Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісінің талаптарына сәйкес резервтік қор мөлшері сыныптауға жатпайтын активтер сомасының 5 пайызы мөлшерінде анықталады.

Резервтік капитал құру кезінде келесі жазба жасалады:

Дебет 3599 “Бөлінбеген табыс (өтелмеген шығын)”

Кредит 3510 “Банктің резервтік капиталы”

Дивидендтерді төлеу үшін қаражаттар жетіспеген кезде олар резервтік капитал қаражаттары есебінен төленеді эжәне келесі жазбамен рәсімделеді:

Дебет 3510 “Банктің резервтік капиталы”

Кредит 1853 “Акционерлермен есеп айырысу (дивидендтер бойынша)”.

Бөлінбеген табыс (жабылмаған шығын) сомасы оның алдыңғы жылдар сомасын көрсетеді.