Ќазаќстан Республикасы
жүктеу/скачать 2,85 Mb.
|
| 1.2 Қазақстан тарихы
Қазақ жері тарихы алғаш жер бетіне адамдар пайда бола бастаған тас дәуірінен басталады. Біздің дәуірімізге дейінгі бірінші мыңжылдықта қазақ жерінде «сақ» деп аталған көшпелі-малшы тайпалар тұрған. Олар өздерінің жоғарғы материалдық мәдениеттілігімен, дамыған қолөнерімен, темір мен қоладан жасалған қару-жарақ шығаруымен және дамыған сурет салу өнерімен («тастағы таңбалар») танылған. Ол кездегі ең ірі тайпалар одағының екіншісі - үйсіндер (ғундар) болды. Бұл екі этнос кейінгі көшпелі түркі тайпаларының қалыптасуына ең үлкен ықпалын тигізді. Біздің заманымыздың VI-IX ғасырында қазақ жерінде ежелгі түркі мемлекеттері, хандығы пайда бола бастады: Батыс-Түркі қағанаты, Түргеш және Қарлық хандықтары. X ғасырда көшпелі түркі тайпалары Қарлық хандығының астанасы Баласағұнды жаулап алғаннан кейін, Қараханид (940-1212) – бірінші ислам-түркі мемлекеті пайда болды. Бұл кезде қазақ жерінде көптеген дамыған (Отырар, Созақ, Сауран, Жент т.б.) қалалар болды. Олардың жоғары өркендеген мәдениеті, дамыған саудасы және қолөнері болды. Шыңғысхан басшылық еткен монғолдардың Орта Азияға басып кіруі XIII ғасырдың басында басталды. 1218- жылы Шыңғысхан Жетісуды жаулап алып, енді Отырарды алмақшы болды. Бірақ оның тұрғындары берілгісі келмеді. 6 ай өткен соң Отырар құлап, Шыңғысхан оның бүкіл халқын қырып тастауға бұйрық берді. Ақырында, ғасырдың 40- жылдарында қазақ жері Алтын Орда құрамына енгізілді. XIII - XIV ғасырларда шаруашылықтар мен қалалар қалпына келтіріле бастайды. XV ғасырға қарай әртүрлі түркі тайпаларының негізінде қазақ халқының құралуына алғашқы нышандар жасалына бастайды. XV ғасырдың аяғында қазақ хандығы пайда болады. Ол үш жүзден құралды: ұлы жүз, орта жүз және кіші жүз. XVII ғасырда қазақ халқы ұлы хандар мен батырлардың (Абылай, Қабанбай, Әбілқайыр және т.б.) басшылығымен Жоңғар хандығына күйрете соққы береді. XVIII ғасырдың аяғында, XIX ғасырдың басында қазақтың жүздері біртіндеп Ресей империясына қосыла бастайды. 1917 жылғы Қазан төңкерісінен кейін Қазақстан Қаз. АКСР аталып, 1936 жылы ҚазКСР ретінде Кеңестік Социалистік Республикалар одағының (КСРО) құрамына енеді. Кеңес дәуіріндегі кезең (1922 – 1991 жж.) Қазақстан тарихында өзінің қайшылығымен күрделі. Өндіріс пен ағарту саласындағы қомақты ілгерілеу халықтың қуғын-сүргінге ұшырауымен, ұлттық мәдениетін жоғалтумен ұштасып жатты. 1991 жылы Кеңестер Одағының ыдырауына байланысты, егемендік алғаннан кейін, заңды демократиялық, құқықтық мемлекет ретінде Қазақстан тарихында жаңа беттер ашылды. Қазақстан ТМД елдерінің ішінде алғашқысы болып ЕҚЫҰ төрағалығына 2009-да емес, 2010 жылы ие болатындығы хақында шешім қабылданды. жүктеу/скачать 2,85 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|