Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016 – 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

тг.

102

2015-2016 жылғы оқу жылында 41 қазақ тілді емес мектептерде деңгейлік оқу бағдарламалары мен қазақ тіліндегі оқулықтарды апробациялау жұмысы жүргізілді. ҰБА оқу бағдарламалары мен оқулықтарды апробациялануының мониторингі жүргізілген.

Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясының жанында Үштілдік білімді дамыту орталығы құрылған.

Үштілділікке көшуде дайындық жұмысы ретінде қолданыстағы оқыту бағдарламаларына, барлық деңгейдегі білім беру ұйымдарында үштілділікті жүзеге асырудағы ағымдағы жағдайына талдау жүргізілген, сонымен қатар, үштілділік білім берудегі тәжірибені жақсарту мақсатында мониторинг жүргізілуде.

Үштілділік білім беруде ғылыми зерттеулер бағдарламасы әзірленген (2016 ж. сәуір).

Үштілділік білім берудегі тәжірибені жақсартуда ғылыми зерттеулер қорытындысын енгізуде мониторин жүргізілген. Ағылшын тілін оқытуды және жаратылыстану ғылымдары циклі оқыту пәндерін біріктіру бойынша оқыту-әдістемелік құрал әзірленген (информатика, физика, химия, биология, жаратылыстану).

Үш тілде оқыту бойынша Бірыңғай тілдік стандарт әзірленген. Үштілділікті енгізуді ескер отырып, мұғалімнің кәсіби стандарт жобасы әзірленіп қойған.

Мектеп оқушыларының алатын қосымша білімді үш тілде алу бойынша, және ағылшын тілінде оқылатын жоғарғы сыныптарының пәндерінің сыныптан тыс жұмыстарының бағдарламалары әзірленген.

Үштілділік білім беру жағдайында педагогикалық кадр даярлауда қолданыстағы бағдарламалардың мазмұнына қайта талдау жүргізілген, және үштілділікті іске асыруда білім беру ұйымдарының барлық деңгейлерінде педагогикалық кадрлармен қамтамасыз етілуі бойынша талдау жүргізілген.

Үш тілде сабақ беруді енгізуге дайындық жұмыстары барлық өңірлерде басталып кетті. ШҚО пилоттық жоба тәртібінде Өңірлердің мектептерінде үштілділік білім бойынша кешендік бағдарламаны іске асыру жұмысы басталды.

5-11 сынып оқушылары үшін жазғы тілдік мектепті ұйымдастыру мәселесін пысықтау

Жол картасына сәйкес Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясымен Жазғы тілдік мектеп тәртібі мен Жазғы тілдік мектеп бағдарламасы әзірленген. Аталған материалдар Білім беру басқармаларына жіберілген.

Барлық облыстардың ЖАО тілдік лагерлердің жұмыстарын белсенді ұйымдастыруда.

2016 жылы каникулдық мезгілде барлық республика бойынша педагогикалық ЖОО оқытушылар мен 3-4 курс студенттерінің жұмылдыруларымен 5-11 сыныптардың 104 601 оқушысы тілді үйренген.

Тәрбие жұмысы бойынша әдіснамалық және ғылыми-әдістемелік қамтамасыз етуді әзірлеу

тг.

102

Мектеп оқушыларында рухани-адамгершілік құндылығын, патриоттық сезімін, позитивтік қарымқатынасты, ұлттық зияткерлік спортты насихаттауды қалыптастыруда, оқушыардың тіл білімдерін жақсартуда «Назарбаев зияткерлік мектептері» ДБҰ-мен 612 адам қатысқан 9 іс-шара ұйымдастырылған, сонымен қатар «Туған ел тағзым» іс-шарасы шеңберінде 300 адам қатысқан. Оқушылардың патриоттық, Отанға деген мақтанышы мен оның болашағына жауапкершілік сезімдерін қалыптастыру үшін «Туған елге тағзым» атты 10 бағытта зерттеулік краеведтік экспедициясымен, 10 Зияткерлік мектептер базасында, оның ішінде 5 танымдық және 5 зерттеулік бағытта зерттеулер ұйымдастырылуда. 2015-2016 оқу жылында 260 оқушы мен 40 мұғалімнің алып жүруімен қатысқан. Оқушылар басқа өңірлердің тарихын, мәдениетін, географиялық ерекшеліктерін, индустриалды объекттеріне барып келді. Экспедиция шеңберінде оқушылар теориялық білімдерін тәжірибеде қолданды: далалалық зерттеулерді жүргізу арқылы, архитектуралық және индустриалды объектілерге бару, ғалымдармен тілдесу арқылы, жергілікті халықтан интервью алу арқылы музейлердегі архивтерге ақпараттар жинау. Экспедиция қорытындысы бойынша оқушылар зерттеу жобаларының эссесін жазып, «Менің Қазақстаным!» үздік суреттер жинағына қатысады. Сонымен қатар, «Туған елге тағзым» экспедициясының қатысушылары, миллион халыққа өз елінің тарихи-мәдени байлығымен танысу үшін онлайн-энциклопедиясына тарихи мәні бар суреттерді енгізеді.

ШЖМ-нің қызметін оқу-әдістемелік сүйемелдеуді қамтамасыз ету

тг.

102

2016 жылы шағын жинақты мектептердің оқушыларына бірдей қолжетімділікке жеткізу үшін ««BilimLand» Білім платформасы» цифлық білім көзін қосу бойынша жұмыстар жүргізілген. 2016 жылдың қыркүйегінен ҚР БҒМ және «Bilim Media Group» ЖШС арасында ««BilimLand» Білім платформасы» порталы арқылы әдістемелік қамтамасыз ету (ЭВМ-ге бағдарлама, интерактивті білім алуда ЦБР-ді қосқанда), ҰБТ-«iTEST» и «iMektep» дайындық бойынша виртуалды оқыту кешені бойынша қызмет көрсетуге №162 келісім- шартқа отырған. «BilimLand» ЦБР жүйесіне 4000 оқушы қосылған. 15 өңірде 1374 оқушыға оқыту семинарлары өткізілген.

4000 білім беру ұйымына (мектептер) логин мен құпиясөз жөнелтілген:

Ақтөбе облысы – 2015 мектеп;

Атырау облысы – 113 мектеп;

Жамбыл облысы – 316 мектеп;

Қарағанды облысы – 330 мектеп;

Қостанай облысы – 293 мектеп;

Қызылорда облысы – 116 мектеп;

Алматы қаласы – 183 мектеп;

Ақмола облысы – 401 мектеп;

Павлодар облысы – 288 мектеп;

ШҚО – 391 мектеп;

СҚО – 312 мектеп;

ОҚО – 710 мктеп;

Алматы облысы – 195 мектеп;

Маңғыстау облысы – 38 мектеп;

БҚО – 49 мектеп.

Ғаламторға қосылу мүмкіндігі жоқ шағын жинақты мектептерге ҚР БҒМ порталындағы видеоларды көруге оқыту порталының офлайн нұсқасы ұсынылған.

Сонымен қатар, Алматы және Астана ққ, облыстардың білім беру басқармаларына ғаламторға қосылу мүмкіндігі жоқ мектептерге оқыту порталдарының офлайн нұсқасы бойынша дисктер ұсынылған.

Инклюзивтік білім беруді дамытуды әдіснамалық және ғылыми-әдістемелік қамтамасыз етуді әзірлеу

тг.

102

Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясының 21.07.16 ж. №130 келісім шарты шеңберінде инклюзивті білімді дамытуда методологиялық және ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету әзірленген:

1. Жалпы білім беретін мектептерде арнайы сыныптардың жұмысын ұйымдастыру бойынша әдістемелік ұсыныстар;

2. Инклюзивті білім жағдайында арнайы білім алу қажеттіліктеріне байланысты оқушылардың жетістіктерін критериалы бағалау сүйесі;

3. Қазақстан Республикасында инклюзивті және арнайы білімнің даму жағдайы бойынша талдамалық баяндама;

4. Инклюзивті білім жағдайында арнайы білім алу қажеттілігі бар балаларды оқыту бойынша 8 категориялы ұсыныстар;

5. Инклюзивті білім берудің ресурстық орталығынының ережесі;

6. Ақыл-ой кемшілігі бар арнайы мамандандырылған білім беру ұйымдарының оқушыларына еңбек кәсібінің оқыту бағдарламасына талаптар;

7. Білім беру ұйымдардағы психологиялық-педагогикалық консилиум бойынша ереже;

8. Арнайы білім алудағы ерекешліктері бар балалардың дамуы мен әлеумметтік қалыптасуы, оқытудағы, тәрбие берудегі қолдаудағы педагогикалық модельді (оралман балалар; мигрант – балалар, өмірлік қиын жағдайға түскен балалар);

9. «Мәңгілік Ел» партриоттық актісін түсіндіру бойынша әдістемелік құрал.

Қазақ тілін оқытудың жаңа әдістемелерін әзірлеу бойынша ұсыныстар енгізу

БҒМ
2016 жылғы желтоқсан

А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтымен «Қазақ тілінің ұлттық корпусын әзірлеу мен құру» жобасы шеңберінде 2016-2018 жж. (бұдан әрі – Ұлттық корпус) қазақ тілі емес мекетептерде жаңартылған мазмұнды енгізу үшін және ҚР оқитын баршаның мемлекеттік тілді меңгеруде дәрежесін көтеру бойынша қазақ тілін оқытуда әдістемелік платформа құрылған (бұдан әрі - ҚТОӘП).

Ұлттық корпус жобасының негізгі тапсырмалары:

-Білім беру мазмұнын жаңарту бағдарламасы мен стандарттарға сәйкес мектептік жиілік сөздігін қазақ тілінің Ұлттық корпусын әзірлеу, қазақ тілін оқытудағы ұлттық платформаның лингвистикалық базасы ретінде;

- ҚТОӘП тиімді бекітуде оқулықтардың, оқыту-әдістемелік кешендері нің авторлары мен мұғалімдерді дайындау курстарын ұйымдастыру және өткізу.

А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты және Ақпараттық технологиялар университетімен қазақ тіліне зерттеу жүргізгенде Парето ұстанымын қолданды.

Қазақ тілін оқытудағы әдістеменің негізгін қалауда алғаш рет «Жалпы білім беруде қазақ тілінің жиілік сөздігі» әзірленген.

Жиілік сөздік, ең жиі қолданыстағы сөздер мен сирек кездесетін сөздермен құралған.

Сөздіктің мәтіндік негізінде классикалық шығармалардың, тарихи мәтіндердің, ғылыми мәтіндердің, балалар әдебитінің, газет және журанлдардың 7 миллион сөзі мен сөз тіркестері кірген.

Жаңа әдістеме негізінде лексикалық минимундар әзірленген.

1 сыныпта 180 сөз, 11 сыныпта оқушы 2800 сөзді игереді. Зерттеулерге сүйенсек 2800 сөзді құрайтын көлем 87% ақпаратты түсініп игеруге көмектеседі.

11 жыл ішінде 2800 сөздегі әр сөз кем дегенде 6 рет қайталанады, ол дегеніміз, оқушының ойына сіңіп, кейін осы минимумдағы сөздерді дұрыс қолдануға көмектеседі. Ол халықаралық зерттеулермен де дәлелденген.

Мемлекеттік тілді жетілдіру мәселесі бойынша жаңа әдістеме ҚР Үкіметінің отырысында ұсынылған.

2017 жылдан бастап аталған әдістемені пилоттық тәртіпте енгізу жоспарланған.

Бұзылу түрлері бойынша ерекше білім алуға қажеттілігі бар балаларға, оның ішінде көзі көрмейтін балаларға бедерлі-нүктелі шрифтімен (Брайль шрифті) және көзі нашар көретін балаларға үлкейтілген шрифтпен оқулықтар мен ОӘК әзірлеу, басып шығару және қамтамасыз ету

тг.

102

ҚР Білім және ғылым министрлігі мен Стади Ин ЖШС арасындағы келісілген шарт бойынша, бірінші сыныптарға көздері көрмейтін балаларға рельефті-нүкте жазу (Брайл жазуы) және нашар көретін балаларға ірі жазу бойынша оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендер әзірленген.

Келісім шарт ҚР ҚМ Ішкі мемлекеттік аудит комитетінің ұсынысымен 21.10.2016ж. № 56-Т бұзылған

PIRLS халықаралық оқу мен мәтінді түсіну сапасын зерттеуге қатысу

тг.

113

2016 жылы 172 білім беру ұйымдарының 4 944 қазақстандық оқушылардың PIRLS-2016 қатысуы қамтамасыз етілген (4-30 сәуір). Қатысушылар 10 294 мың адамды құрады, оның ішінде 4 сыныптардың 4 944 оқушылары мен, 4 944 ата-ана, бастауыш сыныптардың 234 мұғалімдері мен 172 мектеп директорлары. Барлық зерттеулер Білім жетістіктерін бағалау бойынша халықаралық қауымдастығының (IEA) технологиясына сйәкес жүргізілген (әр тапсырманы орындаудағы мәтіндік буклеттерді кодтау, операторлармен ашық және жабық жауаб буклеттерін және барлық қатысушылардың сауалнамасын DME қорына енгізуі). PIRLS-2016 зерттеулер қорытындысы ІЕА Халықаралық Қауымдастығымен 2017 жылдың желтоқсанында ресми түрде жарияланатын болады.

TIMSS халықаралық жаратылыстану-математикалық білім берудің сапасын зерттеуге қатысу

тг.

113

2016 жылы Қазақстанның TIMSS-2015 қатысуға барлық іс-шаралар аяқталаып, TIMSS-2019 қатысуға дайындық жасалып қойған. Білім жетістіктерін бағалау бойынша халықаралық қауымдастығына (IEA)TIMSS-2015 қосу үшін ұлттық толық толтырылған сауалнама жолданған. Педагогикалық қоғамға «Құпиялық тәртіптен шыққан TIMSS тестілік тапсырмалары» қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде жинақтар әзірленіп, Астана және Алматы ққ., облыстардың білім беру басқармаларына жолданған. Ақпараттық сүйемелдеу мақсатында БАҚ және Астана және Алматы ққ., облыстардың білім беру басқармаларына қазақ, орыс тілдерінде зерттеулер туралы видеоролик әзірленіп, ұсынған. Қазақстанның TIMSS-2015 қатысуының қорытындысы бойынша қысқа шолу әзірленген.

В целях информационного сопровождения изготовлен и передан в СМИ и Управления образования областей,

ICILS халықаралық компьютерлік және ақпараттық сауаттылықты зерттеуге қатысу

тг.

109

2016 жылы Қазақстанның ICILS-2018 қатысуы бойынша дайындық жұмыстары жүргізілген. Мәтіндік тапсырмалармен педагогикалық қоғамға «ICILS ІТ құзыретіндегі оқушылардың халықаралық зерттеулері» бойынша жинақтар әзірленіп, жолданған. ICILS-2018 апробациядан қатысатын мектеп –қатысушылары ұлттық таңдауы құрылған.

Білім алушылардың оқудағы жетістіктерін бағалаудың PISA Халықаралық зерттеулеріне қатысу

2016 жылы мемлеукеттік педагогикалық қауымына білім беру процессінде қолдануға құпиялық тәртіптен шыққан мәтіндік тапсырмалары бар «PISA-2018/компьютерлік формат халықаралық зерттеулердің құралы» жинағы әзірленіп, таралымға шығарған.

Сұхбаткерлер сауалнамасын, мәтіндік тапсырмалар, нұсқаулық құжаттарды тексеру мен бейімделу бойынша аудармалар әзірленген. Қазақстанның PISA-2015 қатысуы бойынша қорытындыға қысқаша шолу дайындалған. PISA-2018 апробациялық зерттеулерде қатысу үшін 65 білім беру ұйымдарының ұлттық таңдауы құрылды.

2016 жылдың желтоқсанында ЕЫДҰ PISA-2015 зерттеулерінің қорытындысын ресми түрде жариялады. 15 жастағы қазақстандықтардың жетістіктері математикадан 460 балл, жаратылыстану 456 балл және оқудан 427 (Аталған қорытындылар тек жабық түрдегі сұрақтарға ұсынылған)

Мектепте бес күндік оқытуға кезең-кезеңмен көшу (2016 жылы – 1-сынып; 2017 жылы – 2, 5, 7-сыныптар; 2018 жылы – 3, 6, 8, 10-сыныптар; 2019 жылы – 4, 9, 11, 12-сыныптар)

Ағымдағы жылдың 1 қыркүйегінен бастап республиканың барлық мектептерінде Назарбаев Зияткерлік Мектептердің тәжірибесі бойынша жаңарған бағдарламасы енгізілген.

Жаңарған білім беру мазмұнының тәртібіне сәйкес бескүндік оқытуды кезең-кезеңмен енгізілген: 2016 жылы – 1 сынып; 2017 жылы – 2, 5, 7 сыныптар; 2018 жылы – 3, 6, 8 ,10 сыныптар; 2019 жылы – 4, 9, 11 сыныптар.

Орта білімнің жаңартылған мазмұнының элементтерін ескере отырып, ҰБТ құралдарын қайта құрастыру

тг.

113

2017 жылы ҰБТ екі кезеңге бөлу қарастырылған: мектепкегі қорытынды емтихан ретінде қорытынды аттестация, және ҰБТ ЖОО түсу емтиханы ретінде.

Соған байланысты, ҚР Білім және ғылым министрлігімен (бұдан әрі - Министрлік) ҰБТ форматын жетілдіру жұмыстары жүргізілген. Мектепкегі қорытынды емтихан ретінде қорытынды аттестация, және ҰБТ ЖОО түсу емтиханы. Мектептегі қорытынды аттестация 5 пән бойынша жүргізіледі, 4 міндетті және 1 таңдау бойынша. «Алтын белгі» мекетптердің өзімен беріледі. ҰБТ «Алтын белгі» растау қажет етпейтін болады.

ҰБТ ЖОО түсу емтиханы мен мемлекеттік грантты бөлу жүйесі болып қала береді. 2017 жылдың ҰБТ форматы 120 сұрақты қамтиды. Ең жоғарғы бал – 140 құрайды, өйткені кейбір сұрақтар бойынша 2 балдан алу мүмкіндігі бар. Сұрақтар 5 пән бойынша болады, оның ішінде 3 міндетті және талапкердің таңдаған мамандығына байланысты 2 бейінді пән.

ҰБТ мазмұнында әрі қарай оқуындағы мүмкіндігін, логикалық ойының дәрежесін, негізгі біліктідігін (функциональдық сауаттылығы) анықтайтын тетсілерді қолдану жоспарланған.

ҰБТ – 2017 шеңберінде талапкердің келесі бағыттары бойынша білімі, бейімі, дағдысы тексерілетін болады:

1-ші блок – барлдық мамандыққа түскендерге міндетті:

оқу сауаттылығы (мәтінді толық түсінуі бойынша мәтінге тапсырмалар, оқыған ақпаратты және т.б. талдау және бағалау дағдысы);

математикалық сауаттылық (адамның тұрып жатқан өміріндегі математиканың рөлін түсіну қабілеті, ой-қабілеті бар және қызыққан азаматқа тәуелді математикалық пікірін айтып, математиканы өзінің қажетін қанағаттандыруда қолдану);

Қазақстан тарихы.

2-ші блок – таңдалған мамандыұұа байланысты 2 бейіндік пән.

Бейінді пәндегі тапсырмалар тереңдетілген білімді тексергуе бағытталған, сонымен қатар, кең спектрлі дағдыны білу (бейінді пәндер бойынша терең білім, білімінің жүйелігі, талдау жасай білу, салыстырып қарауы, жалпыландыру және классификациалау және т.б.).

ЖОО 175 мамандығы бейінді пәндер шеңберінде 10 комбинацияға бөлінген. Бейінді пәнді талапкер өзінің болашақ мамандығын анықтауда таңдайды. Мысалы, математика + физиканы тапсырғанда талапкер 52 мамандықты таңдауға мүмкіндігі бар. Оқуға түскенде 4 ЖОО таңдау мүмкіндігі қалған. ҰБТ өткізу уақыты 20 маусым мен 1 мамыр (ҰБТ).

Сонымен қатар, ҰБТ 2017 жылдың тамызы мен 2018 жылдың қаңтары.

Білім берудің барлық деңгейлері үшін оқулық басылымдарын сынақтан өткізу бойынша іс-шаралар жүргізу

тг.

113