Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі қ. ЖҰбанов атындағы ақТӨбе өҢірлік мемлекеттік
жүктеу/скачать 2,03 Mb. Pdf көрінісі
|
ktj 20593
===
| “қайта құру”
бағдарламасын іске асыру арқылы қоғамды одан әрі дамыту туралы шешім қабылданды. Оның аяғы немен тынғандығы тарихтан жақсы белгілі. Басқа емес, сол басқарушы партияның Бас хатшысының тікелей өзінің бастауымен және Орталық Комитеттің мақұлдауымен елді “қайта құру” бағытында басталған нақты іс-шаралар, көп ұзамай ондаған жылдар бойы қалыптасып, әбден қатып-семген әміршілдік- әкімшілдік жүйенің бір топ жоғарғы басшылығының, “қытай қорғанындай” мызғымас қарсылығына тап болды. Қортындысында 1991 жылдың күзінде КСРО мемлекет ретінде өмір сүруін тоқтатты. Ал, М.С.Горбачев КСРО-ның тұңғыш және соңғы Президенті ретінде тарихта қалды. КСРО сияқты алып империяның іргесін шайқалтқан 1985 жылғы сәуір пленумы туралы содан тура 20 жылдан кейін баршаға танымал “Еуразия жүрегінде” атты еңбегінде Н.Ә.Назарбаев нақ сол жылы М.Горбачев мәңгі мызғымастай көрінетін Кеңес Одағының тағдырына шешуші ықпал еткен бағдарламаны өзі бастап қолға алғаны белгілі болды. Кеңес Одағының қуатты әлеуетіне кәміл сенетіндіктен, КОКП Орталық Комитетінің сәуір 1985 ж. пленумын, сол пленумдағы М.С.Горбачевтың кеңес қоғамын ауқымды тұрғыда жаппай қайта өзгерту қажеттігі туралы тосын идеясын, “қайта құру” деген қарапайым ғана аталып, жалпақ жұртқа жария етілген әйгілі баяндамасын қалың бұқара үлкен сеніммен қабылдады. Оның өзі де қоғамға үлкен өзгерістер қажет екендігін ұғынтты. Жоғарғы басшылықтың қандай да болмасын өзгеріске жанталаса қарсы тұру себебі туралы Н.Назарбаев өз еңбегінде: “1985 жылы СОКП Орталық Комитеті сәур Пленумының шешімдерін жан жүрегімен қабылдаған және оған шын ықыласымен сенген адамдардың ең ізгі ниеттері қасарысқан қарсылыққа неге душар болғанын мен кейінірек қана түсіндім. Қоғам мен халықтың мүдделерін ондаған жылдар бойы ең жоғарғы мақсат ретінде көпірме сөздермен жариялап келген әміршілдік-әкімшілдік жүйенің ат төбеліндей аз ғана тобы өздерінің іс-әрекеттерін бір ғана нәрсеге - өздерінің жағдайларын нығайтуға жұмсап келді. Сондықтан да салтанатты түрде отырып алып, көркейіп өсе түскен топ ол жүйеге ең кішкентай сызат түсіруге қаблетті нәрсенің бәрі де мейлінше нақты адамдардың қаймағы бұзылмай отырған тыныш өміріне қатер төндіру болып табылады деп негізсіз есептеген жоқ” - деп кезінде анық жазған. Н.Назарбаев еңбектерінде елде басталған “қайта құрудың” берген алғашқы нәтижелеріне талдау жасай отырып, КСРО-ның құлауына алып келген саяси себептердің көріністері туралы өте құнды пікірлер айтқан. Ол соңғы жылдары “қайта құру” деген сөз өзінің құнын әдәуір түсіріп алды десек, мұның өзі айтарлықтай жаңалық бола қоймайды… Ендігі жерде бұлай өмір сүруге болмайды деп алғаш рет айтылған кезде, жұрт бұған әбден келіскен болатын. Өйткені ендігі жерде шындығында да бұлай өмір сүруге болмайтынын әрбір адам жақсы түсінген еді. Демократияландыру мен жариялылық бағыты жарияланған кезде, жұрт мұны да қолдады. Өйткені ауасы бұзылған бұрынғы ахуалда тыныс алудың өзі барған сайын қиындай түскенін бәрі де түсінді. Алғашқыда көптеген адамдар сөз бостандығына, пікір білдіру еркіндігіне толық қол жетсе-ақ болды, өміріміз бен экономикамыз өз-өзінен оңалып жүре береді деп те ойлады. Бірақ, демократияландыру мен жариялық қайта құрудың мақсатынан гөрі оның маңызды құралы екені, ал бұл құралды дұрыс пайдалана білуді үйрену қажет екені көп ұзамай-ақ айқын болды. Мемлекеттік және экономикалық құрылым негіздерімен тікелей айналысуға кезек келгенде әбден абыржу келді. Неден бастау керек, нені керексіз деп қиратып, лақтырып тастауға болады, нені сақтап, нені жаңадан салуымыз керек екенін ешкім де жөнді білмеді. Пікірлер бір-біріне қарама-қайшы, қызу әрі ымырасыз бола бастады. Батыл өзгерістер жасау қажеттілігін бірінші болып мәлімдей отырса да, партия қоғамға қайта құрудың біртұтас және сындарлы бағдарламасын ұсына алмады өйткені СОКП-да нағыз ақыл-ой орталығы тапшы болатын. Партияның орасан зор қызметшілері болғанымен ірі ғылыми-оқу мекемелері атам заманғы қасаң қағидаларынан айырылмай, аппараттың ұсақ мүдделеріне ғана қызмет етуді одан әрі жалғастыра берді, замануи ғылыми және қоғамдық ақыл-ойдан мүлдем артта қалып қойғаны аян болды. Ал 1996 жылдың басында, яғни КСРО құлағаннан кейін 4 жылдан соң, жарық көрген Н.А.Назарбаев “Ғасырлар тоғысында” атты кітабында, КСРО- ның құлауының саяси және әлеуметтік-экономикалық себептерін көрсетіп, оларға талдау жасады және өз пікірін толығырақ жария етті. Мысалы, ол КСРО- ның құлауына қатысты сол жылдары айтылып жүрген әр түрлі пікірлердің бар екендігі туралы: “КСРО-ның құлау себептері жайындағы әр алуан пікірлер, негізінен, екі арнаға тоғысады. Бірі , КСРО өздерінің бірден-бір идеологиялық және геосаяси бәсекелесінің көзін құртуға тырысқан сыртқы және ішкі іріткі күштердің бірлескен қимылы нәтижесінде болса; жүктеу/скачать 2,03 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|