«періште дәрігер» атанған
Фома аквинский (1225-1274) болып табылады. Ол Ортағасыр
танымының жалпылама қағидасын әзірледі. Ойшылдың негізгі ең-
бегі –
«теология жинағы». Ф.Аквинскийдің Құдай болмысын дәлелдеумен аты шықты.
Ол дәлелдеулер – бесеу: Қозғалыс арқылы. Сірә, ешкім де әлемде қозғалыс болып жататы-
нына күмәнданбаса керек. Мысалы, оттың жануы – ағаштың әлеуетті
жылуының нақты жылуға айналуы. Бірақ бірде-бір зат бір мезгілдегі
қатынаста әлеуетті, әрі нақты бола алмайды. Олай болса, ештеңе
де бір мезгілде қозғалтқыш және қозғалушы бола алмайды. Демек,
қажеттілік туған кез келген қозғалыс қозғалтқышты қажет етеді,
ол, өз кезегінде, екіншісін қажет етеді, сөйтіп, шексіз созыла береді.
Бірақ біз енді өзіміз тоқтауға және өздігінен қозғала алмайтын, бірақ
басқаларының барлығын қозғалта алатын күшті мойындауға тиіспіз.
Ол – Құдай.
себеп арқылы. Әлемде себепсіз құбылыстар жоқ. Себеп келесі
өзгерістерге себеп болатын салдарды туғызады, өйткені ешкім де өзін-
өзі тудырған затты көрген емес. Солай десек, зат бұл дүниеде өзінің
алдында пайда болар еді. Ол ақылға сыймайды. Демек, бұл әлемнің
басты себебін – Құдайды мойындау керек.
