Дайын өнімнің коэффициентің талдау

 
127 
тікелей әсер етеді. Сондықтан берілген көрсеткіштерді талдау жоғарғы мәнге 
ие. Оның негізгі шешілетін мәселелері: 
-  өндіріс  пен  өнімді  өткізу  жоспарының  орындалу  дәрежесін  және 
динамикасын бағалау; 
- осы көрсеткіштердің шамасына факторлардың әсерін анықтау; 
-  өнімді  шығару  мен  оын  өткізуді  ұлғайтудың  ішкі  шаруашылық 
резервтерін анықтау; 
- анықталған резервтреді құру бойынша іс - шараларды қалыптастыру. 
Талдау  өнімді  шығару  мен  өткізу  динамикасын  зерттеуден,  өсім  мен 
өсімділіктің  базисті  және  тізбекті  қарқынын  есептеуден  басталады.  Бұл 
жағдайда  өнім  өндірісінің  және  оның  өткізілуінің  көлемі  салыстырмалы 
бағада анықталады, негіз ретінде базистік кезеңнің бағасын қабылдау қажет. 
Өсімнің  базистік  қарқыны  әрбір  келесі  деңгейдің  динамикалық 
қатарының  алдыңғы  жылына,  ал  тізбекті  -  алдыңғы  жылға  қатынасымен 
анықталады. 
Өнімді  шығару  мен  өткізу  көлемі  натуралды,  шартты  -  натуралды, 
еңбек  және  құндық  өлшемде  бейнеленеді.  Кәсіпорынның  қызметінің  
көлемінің  жалпылама  көрсеткіштерін  құндық  бағалау  көмегімен  алады,  бұл 
үшін салыстырмалы немесе ағындық бағалар пайдаланылады. 
Өнімді өткізу көлемі өнімдерді сатып алушыларға жөнелту бойынша 
немесе  төлем  (түсім)  бойынша  анықталады,  салыстырмалы,  жоспарлы  және 
нақты  бағада  бейнеленуі  мүмкін.  Қазіргі  нарықтық  жағдайда  бұл  көрсеткіш 
ең  алдыңғы  мәнге  ие.  Өнім  қалай  сатылса,  нарықтағы  оған  сұранысы  оның 
өндіріс  көлеміне  байланысты.  Өндірістік  бағдарламаның  орындалуын 
бағалау үшін мәнге ие емес көрсеткіштер өніңм өндірісінің және оны өткізу 
көлемінің  натуралды  көрсеткіштері  (дана,  метр,  тонна  т.б.).  Олар  жеке 
түрлері  мен  біртекуті  өнім  өндірісі  мен  өткізу  көлемін  талдау  кезінде 
пайдаланылады. 
Шартты - натуралды көрсеткіштер, құндық көрсеткіштер тәрізді өнім 
өндірісінің көлемінің жалпылама сипаттамасы үшін пайдаланылады, мысалы, 
консерві  зауытында  мың  шартта  мың  шартты  банка;  жөндеу 
кәсіпорындарында  -  шартты  жөндеу  саны;  аяқ  киім  өнеркәсібінде  -  шартты 
аяқкиім парлары т.б. 
Нормативті  еңбек  шығындары  өнімді  шығару  көлемінің  жалпылама 
көрсеткіштері  үшін  тек  мына  жағдайда  пайдаланылады;  яғни  көп  қырлы  
номенклатуралы өндіріс шарттарында натуралды немесе шартты - натуралды 
өлшеуіштерді пайдалану қажет болмаған жағдайда. 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
128 
 
 
27-кесте 
«Айша»ЖШС өнімді шығару мен өткізу динамикасы 
мың тенге 
Жыл 
Ө
ні
м 
өн
ді
рі
сі
ні
ң 
кө
лем
і, 
мы
ң да
на
 
Баға и
нд
ексі
 
Базисті
 жы
лд
ы
ң 
өн
ді
рі
с к
өл
емі
, 
мың
 д
ан
а 
Өсім қарқыны 
Өткізу 
көлемі 
Өткізу 
қарқыны 
Базисті
 
Т
ізбек
ті
 
Базисті
 
Т
ізбек
ті
 
2014 
550 
1,0 
550 
100 
100 
530 
100 
100 
2015 
500 
1,1 
454,5 
82,6 
82,6 
490 
82,6 
82,6 
2016 
326 
1,0 
294,54 
53,6 
57,4 
300 
54 
58,1 
 
27  кестеден  көріп  отырғанымыздай,  2016  жылы  2014  жылмен 
салыстырғанда  өнімді  шығару  көлемі  төмендеген,  яғни  өнім  шығару  көлемі 
46,4  %  -ке  төмен,  ал  өнімді  сату  46  %.  Бұл  негізінен  кәсіпорынмен  бәсекелес 
шағын нан зауыты және ұсақ жеке нан сатушылардың көбеюі т.б. факторларға 
байланысты. 
Өнімді шығару мен өткізудің орташа жылдық өсім қарқынын орташа 
геометриялық және орташа арифметикалық өлшемі арқылы есептеуге болады. 
Орташа геометриялық бойынша: 
Т
В.П.
=
п
п
Т
Т
Т



3
3
2
1
45
,
0
54
,
0
*
83
,
0
*
0
,
1
*
*
0.67 
Т
р.п. 
=


3
3
48
,
0
58
,
0
*
83
,
0
*
0
,
1
0.69 
 
28-кесте 
«Айша»ЖШС 2016 ж. өнімді шығару мен өткізу бойынша жоспардың 
орындалуының бағасы 
Өнім 
Өнім өндірісінің көлемі, дана 
Өнімді өткізу көлемі, дана 
Жосп  Нақты 
+,- 
Жосп. 
% 
Жосп 
Нақты 
+,- 
Жосп
% 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
1/с 
бидай 
наны 
71670 
72309 
+639 
+0,89  71940 
72442 
+502 
+0,7 
2/с нан 
37200 
36000 
-1200 
-3,23 
38011 
35443 
-2578 
-6,8 
батон 
72290 
71700 
-590 
-0,82 
73000 
70301 
-2699 
-3,7 
булочка  54000 
49000 
-5000 
-9,6 
54785 
48772 
-6013 
-10,9 
лепешка  91000 
84425 
-6575 
-7,23 
91506 
83917 
-7589 
-8,3 
сухари 
14510 
13360 
-1150 
-7,93 
15020 
12828 
-2192 
-14,6 
Барлығы  340670  326794  -13876   
344262  323693  -20569   

 
129 
 
28  кестеге  байланысты  2016  жылы  нан  және  нан  өнімдерін  шығару  мен 
өткізу  бойынша  жоспардың  орындалуына  талдау  жасайтын  болсақ,  өнім 
өндірісінің көлемі 13687 данаға, ал өнімді өткізудің нақты көлемі жоспармен 
салыстырғанда  20569  данаға  төмен  орындалған.  Бұл  жоғарыда  айтқандай, 
алдыңғы жылдарға қарағанда өнімді шығару және оны өткізу көлемі 2015 ж. 
сұраныстың төмендеуіне байланысты. 
Өнім  өндірісі  мен  өнімді  жөнелтуді  оперативті  талдау  бір  күндегі  көлемі 
мен  ассортименттері  бойынша  өнімді  шығару  және  жөнелту  туралы  айдың 
басынан  бастап  өспелі  нәтижедегі,  нақты  және  жоспарлы  сондай-ақ 
жоспардан  ауытқуы  туралы  мәліметтер  бейнеленген  есеп  негізінде 
жүргізіледі. 
28-кесте 
«Айша»ЖШС 2016 жыл бойынша өнімді шығару мен жөнелту бойынша 
жоспардың орындалуын оперативті талдау 
Өнім 
аты 
Жоспар 
Айдың 
басынан 
бастап 
01.01.2016 ж 
02.01. 
2016 ж 
1 тәулік  1 айға 
Нақты көлемі 
Айдың 
басынан 
бастап 
1 тәулік  1 айға 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
1 сортты «Ақбидай нан» 0,85 кг 
Өнімді 
шығару 
200 
6200 
200 
200 
200 
- 
 
Өнімді 
өткізу 
200 
6200 
200 
200 
200 
- 
 
2/ с бөлке наны 0,83 кг 
Өнімді 
шығару 
150 
4650 
150 
170 
170 
+20 
 
Өнімді  
өткізу 
150 
4650 
150 
180 
180 
+30 
 
Батон 0,5 кг 
Өнімді 
шығару 
200 
6200 
200 
200 
200 
- 
 
Өнімді  
өткізу 
220 
6820 
200 
170 
170 
-50 
 
Лепешка 0,4 кг 
Өнімді 
шығару 
300 
9300 
300 
200 
200 
-100 
 
Өнімді 
өткізу 
300 
9300 
300 
180 
180 
-120 
 
Булочка 0,1 кг 
Өнімді 
шығару 
150 
4650 
150 
150 
150 
- 
 

 
130 
Өнімді  
өткізу 
170 
5270 
170 
100 
100 
-70 
 
 

жүктеу/скачать 1,79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: