№5-ші кесте. Қазақстандағы қорықтар мен ұлттық табиғат

100
3. Алматы 
73,3 
Іле Алатауы. Өсімдіктері – 
930, сүтқоректілері – 38, 
құстар – 200, бауырымен 
жорғалушылыр 
– 
4, 
қосмекенділер 
-3, 
энтомофауна- 800 түр. 
Алматы 
облысының 
Талғар ауданы 
1934 
4. Барса-
келмес 
30,0 
Барсакелмес 
аралы. 
Жейран, 
сайғақ 
және 
құланды қайта қалпына 
келтіру үшін құрылған. 
Өсімдіктері-165, 
сүтқоректілер-12, құстар–
202. 
Қызылорда 
облысы, 
Барсакелмес 
аралы. 
1939 
5. Батыс-
Алтай 
56,1 
Батыс Алтай таулы 
ландшафтары. Өсімдіктері 
– 145, сүтқоректілері – 28, 
құстар – 108. 
Шығыс 
Қазақстан 
облысының
Лениногорск 
ауданы. 
1992 
6. Қорғалжын 
258,9 
Көл экожүйесі. 
Өсімдіктері – 331, 
сүтқоректілері –37, құстар 
– 294, бауырымен 
жорғалушылыр –3, 
балықтар – 11түрі, 
қосмекенділердің -2, 
энтомофауна-288. 
Ақмола 
облысының 
Қорғалжын 
ауданы.
1968 
7. Марқакөл
75,0 
Оңтүстік алтай таулы 
ландшафттары. Марқакөл 
көлі. Өсімдіктері –2000, 
сүтқоректілері –59, құстар 
– 250, бауырымен 
жорғалушылыр –4, 
қосмекенділер-3, балықтар 
– 4түрі. 
Шығыс 
Қазақстан 
облысы, 
Марқакөл 
ауданы. 
1976 
№5-ші кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
8. Науырызым 
87,7 
Қарағайлы борлар, дала 
мен көлдер.
Өсімдіктері –687, 
сүтқоректілері –30, құстар 
–230, бауырымен 
жорғалушылыр –3, 
қосмекенділер-3, балықтар 
–6түрі.
Қостанай 
облысының 
Науырызым 
ауданы. 
1959 
9. Үстірт 
223,3 
Дала ландшафты. 
Өсімдіктері – 300, 
сүтқоректілері –27, құстар 
–111, бауырымен 
жорғалушылыр –30. 
Маңғыстау 
облысының 
Ералы ауданы. 
1984 

101
Ұлттық 
табиғат 
саябақтары: 
1. Алтын-емел 
212,1 
Алтынемел, 
Қалқан 
тау 
жоталары. Құлан, жейран 
кездеседі. 
Туризм, 
рекреация 
және 
лицензиялық 
аңшылық 
рұқсат етілген.
Алматы облысы, 
Кербұлақ 
ауданы. 
1996 
2. Іле-Алатау 
164,4 
Су экожүйелері, шыршалы 
ормандар, 
жануарлар 
әлемі, 
табиғат 
ескеркіштері, кең көлемді 
рекреация, туризм, спорт, 
лицензиялық аңшылық.
Қарасай, Талғар 
ауданы. 
1996 
3. Баянауыл 
50,7 
Қарағайлы-қайыңды 
аудандар. Флора және 
фауна, рекреация, туризм. 
Павлодар 
облысы, 
Баянауыл 
ауданы. 
1985 
4. Көкшетау 
205,8 
Қарағайлы-қайыңды 
аудандар. 
Флора 
және 
фауна, рекреация, туризм . 
Солтүстік 
Қазақстан 
облысының 
Арықбалық, 
Зеренді 
аудандары. 
1996 
5. Қарқаралы 
83,8 
Қарқаралы ормандары. 
Флора және фауна, 
рекреация, туризм. 
Қарқаралы 
ауданы, 
Қарағанды 
облысы. 
1998 
Мемлекеттік табиғат ескеркіштеріне айрақша немесе белгілі бір 
жерге тән, ғылыми, мәдени-танымдық және денсаулық сақтау
тұрғысынан бағалы табиғат обьектілері кіреді. Оларға: ормандар, 
көлдер, жазықтар мен жағалаулардың бөліктері, тау, сарқырамалар, 
сирек геологиялық жыныстар, үңгірлер, әсем жартастар және т.б. 
жатады. Табиғат ескеркіштеріне, сонымен қатар жасанды шығу тегі
бар табиғат обьектілері – ертеден келе жатқан аллеялар мен 
саябақтарды және т.б. жатқызуға болады.
Тірі табиғат ескерткіштеріне жекеленген ұзақ өмір сүріп келе 
жатқан ағаштар да жатады. Бұл ағаштардың жылдық сақиналарын 
зерттей отырып, климатологтар бірнеше ғасырлар барысындағы ауа 
райының өзгерулерін, астрофизиктер – жаңа жұлдыздардың пайда 
болу уақытын, физиктер – жердің магнит өрісінің өзгерістерін 
анықтайды. Алып ағаштар да табиғат ескерткіштеріне жатады.
Африкада биіктігі 189 м, диаметрі 44 м болатын баобаб табылған.

102
Оңтүстік Қазақстан облысының территориясында 39 табиғат 
ескерткіштері орналасқан. Палеолит пен неолиттің материалдық және 
рухани мәдениетінің ескерткіштері – үңгірлер. Оларда адамдар орта 
ғасырларға дейін тұрып келген. Дәубаба шатқалындағы үңгірлердің 
біріне Қазақстандағы ең бірінші жер асты мешіті орналасқан.
Соынмен, қатар «Қараүңгір», «Көкбұлақ», «Жылауықата» және т.б. 
үңгірлерді атауға болады.
Мемлекеттік қорғалымдар. Мемлекеттік қорғалымдар табиғаттың 
жекеленген немесе бірнеше компоненттерін сақтау, қалпына келтіру, 
көбейту және жалпы экологиялық балансты ұстап тұру 
мақстаныдағы құрылады. Қорғалымдар ландшафттық, биолгиялық, 
гидрологиялық, геологиялық, палеонтологиялық болуы мүмкін.

жүктеу/скачать 1,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: