46
бірақ 1,2 мм артық емес құбырларды арнайы құрылғыда калибрлеу арқылы
түзетуге болады.
Дайындаудың келесі кезеңі - құбырлардың ұштарын кірден, майдан,
бояудан, сондай-ақ құбырлардың сыртқы және ішкі бетін шетінен кемінде 30
мм қашықтықта тазарту. Ластануды металл щеткалармен және құралмен
қыруға жол берілмейді.
Содан кейін құбырлардың ұштары ацетонмен немесе ақ спиритпен
майсыздандырады.
Зақымдалған және күн радиациясының әсеріне ұшыраған беткі қабат
үшкір аспаппен немесе арнайы құрылғымен кесу немесе фрезерлеу арқылы
тегістеледі және шеттерін тазартып алады (Сур. 34).
Жойылатын қабаттың қалыңдығы кемінде 1-3 мм.
Кесілген құбырлар
тікелей дәнекерлеуден бұрын (бірақ дәнекерлегенге дейін 6-8 сағ бұрын
емес), дәнекерленетін беттер тотықтанбауы және ластанбауы үшін
тазаланады.
Сурет 34- Пластмассалық құбырларды шөркеу (торцовка)
Шөркеу(торцовка) - құбырдың шеттерін кесудің технологиялық
жұмысы және құбыр тәрізді екі шпиндельді станокта сыртқы фаскаларды
алу.
Түйістіріп
дәнекерлеу
ЖТП (жоғары тығыздықты полиэтилен) және
ТТП (төмен тығыздықты полиэтилен) құбырларды үшін — 10°С төмен емес
ауа температурасы кезінде және ПП (полипропилен) үшін — 0°С
орындалады. Дайын болғаннан кейін құбырлар бір-біріне қатысты бір-біріне
оралады, содан кейін құбырлардың шеттерін балқытатын қыздырғыш
элементті енгізеді. Содан кейін қыздыру элементі жойылады және құбырлар
буыны салқындатылғанға дейін қысымға қосылады.
Түйістіріп дәнекерлеу механикаландырылған және қолмен болады
(Сур.35). Механикаландырылған дәнекерлеуді технологиялық режимді ұстап
тұрудың жоғары дәлдігін және дәнекерлеудің
жоғары сапасын қамтамасыз
ететін дәнекерлеу қондырғыларында орындайды.
Дәнекерлеу қондырғысы үлкен диаметрлі құбырлардың ұштарын
бекіту үшін қысқыштардан және қондырғы негізінде жылжымалы бекітілген
қыздырғыш элементтен тұрады. Жылыту элементі электр қызуымен
47
жабдықталған. Оның дискі 36 В кернеулі блоктан қоректенетін жылу электр
элементі (ЖЭЭ) орнатылған.
а
-механикаландырылған
;
б
-
қолмен; 1-қысқыштар; 2-құбырлар; 3-
қыздыру элементі; 4-қоректендіру блогы
Сурет 35- Қосылыстарды түйістіріп дәнекерлеу
Ыңғайсыз жерлерде (жертөлелерде, құдықтарда, траншеяларда)
қолданылатын қолмен дәнекерлеу
кезінде қыздыру элементі, ұштастыру
және ортаға дәл келтіру құрылғылары пайдаланылады. Шағын диаметрлі
құбырларды ортаға дәл келтіруге арналған құрылғы құбырлар ұсталатын
қысқыштардан және құбырлардың шеттерін балқытқаннан кейін оларды
қысатын тұтқалардан тұрады (Сур. 36).
1-рычагтар; 2-қысқыштар
Сурет 36- Құбырларды ортаға келтіруге арналған құрылғы
48
Дәнекерлеу кезінде қысқыштарда бекітілгеннен
кейін құбырлардың
шеттері жанасуына әкеледі, бұл ретте диаметрі 110 мм — 0,7 мм- ге дейінгі
құбырлар және диаметрі үлкен құбырлар үшін олардың арасындағы саңылау
0,5 мм-ден аспауы тиіс. Егер бұл шарт орындалмаса, құбырлардың шеттерін
қосымша өңдейді. Содан кейін құбырлар ажыратылады және олардың
арасындағы саңылауға қыздыру элементі енгізіледі.
Құбыр материалына байланысты элементтің температурасын
термометрмен бақылайды. Термометр болмаған кезде температураны
дәнекерленетін құбырдан кесілген материал бөлігімен, элементтің
қыздырылған беті бойынша анықтауға болады: ериді, бірақ түтінденбеуі
керек. Құбырлардың ұштарын еріту олардың
ұштарын қыздыру элементіне
тығыз басу арқылы жүргізіледі. Жылыту уақыты құбыр мен материалдың
қабырғасының қалыңдығына байланысты. Қыздыру кезіндегі қысымды
дәнекерленетін беттер мен құрал арасындағы толық байланысқа жеткенше
қолдайды. Балқытылған материалдан жасалған білікше пайда болған кезде
қысымды біртіндеп төмендетеді, ал қызуды құбыр қабырғасының қалыңдығы
5 мм— ге дейін болған кезде биіктігі 2— 2,5 мм және үлкен қалыңдықта 3-5
мм-ден аспайтын Білікше пайда болғанша жалғастырады.
Балқытуды аяқтағаннан кейін құбыр элементті ажыратады және
бұрайды, содан кейін құрал-сайманды алғаннан кейін 2-3
с-тан асырмай
құбырлардың балқытылған ұштарын (құбыр шөгіндісін) тығыз қосады.
Құбырлар бір-біріне 0,1-0,25 МПа тұнба қысымымен қысады, бұл ретте берік
тігіс пайда болады (Сур. 37). Тұнба қысымы ұлғайған кезде балқытылған
материал тігістен сығылады, бұл дәнекерлеу сапасының нашарлауына
әкеледі. Дәнекерленген қосылысты шөгіндінің қысымын төмендетпей,
қабырғаның қалыңдығына және құбыр материалының түріне байланысты 3-
10 мин бойы салқындатады. Салқындату кезінде құбырлардың ұштарын
дәнекерленген тігіс аймағында жылжытуға
және айналдыруға жол
берілмейді.
Достарыңызбен бөлісу: