Ќазаќстан Республикасыныѕ Білім жјне єылым министірлігі
жүктеу/скачать 1,38 Mb.
|
Isaeva.Etnoped-2012
- Бұл бет үшін навигация:
- Лекция мәтіні(қысқаша)
| Лекция мақсаты: 1970 – 2000 жж Қазақстанда ұлттық педагогиканың дамуына үлес
қосқан ғалымдардың педагогикалық көзқарастары жөнінде түсінік беру. Лекция мәтіні(қысқаша): 1935 – 1937 жылдары сталиндік жеке жеке басқа табыну науқаны кезінде қазақ этнопедагогикасының іргетасын қалап, ғылым ретінде қалыптастыруда арнайы еңбектер жазып, зерттеу жұмыстары мен айналысқан А.Байтұрсынов, Ш.Құдайбердиев, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов, Х.Досмұхамедов, М.Дулатов, М.Әуезов сияқты қазщақтың біртуар заматтары “ұлтшыл” деген атпен қуғынға ұшырады. Көпшілігі түрмеге жабылып , жер аударылды. Ал олардың еңбектері пайдаланудан алынып тьасталды. Осымен байланысты ұлт мәдениетін зерттеу ісі 1940 – 1970 жылдардың арасында тоқырауға ұшырады. Әкімшіл - әміршіл, тоталитарлық заманның ұлт мәдениеті жөніндегі мұндай біржақты көзқарас И.Сталиннің “марксизм және ұлт мәселесі” теген теориялық еңбегіне негізделген еді. Сталиннің бұл еңбегі бойынша “келешек комунизм қоғамында дүние жүзінде біріңғай тіл, біріңғай мәдениет болады, ұлт тілі кірігіп жоғалып кетеді” деген жалған қағидасы идеологиялық майданында үстемдік алған болатын. Сталин өлгеннен кейін жеке басқа тадынудың зардабы айыпталып оның қаһарына ұшыраған, жазықсыз жапа шеккендер біртіндеп ақтала бастады. 70 – жылдардың басында КСРО халықтарының мәдениетін қайта жинау, зерттеу істері қолға алынып, бұрынғы КСРО елдерінің бір топ ғалымдары этнопедагогика проблемаларымен айналысты. 1970 – 1990 жылдардың арасында этнопедагогиканың даму заңдылықтары мен ұлттық тәлім – тәрбиенің өзіндік ерекшеліктеріне, тәлімдік мәнін ашуға арналған Ресейде Г.Н.Волков, В.Ф.Афанасев, Татарстанда А.Т.Чайчинов, Чешенстанда А.Г.Тамбиева, ӘжірбайжандаА.Ш.Гашимов, Тәжікстанда М.Сейфуллин, С.Исаев, Өзбекстанда Б.Қыдыров, Р.Рахманова, Т.Убайдулаев, Н.Сафаров, Түркменстанда Қ.Прлиев, Қырғызыстанда Н.И.Имаева, Ж.Бешимов, А.Э.Измайлов т.б. зерттеу еңбектері жарық көрді. Қазастанда осы жылдары этнопежагогиканың ауыз әдебиетіндегі көрінісіне ерекше мән беріп, зерттеу ісімен аадемик – профессор Н.Ғабдуллин, жауынгер жазушылар Б.момышұлы, М.Әлімбаев, фольклорист – ғалым Б.Адамбаев, педагог – ғалымдар Қ.Б. Жарықбаев, С.Қалиевтар айналысы. М.Ғабдуллиннің “Қазақ халқының ауыз әдебиеті” (1974), Б.Адамбаевтың “Халық даналығы (1976)”, М.Әлімбаевтың “халық – қапасыз тәрбиеші” (1977), Қ.ждарықбаевтың “Аталар сөзі ақылдың көзі ” (1980),С.Қалиевтың “Халық педагогикасының ауыз әдебиетіндегі көрінісі” (1987), “15 – 19 ғасырдағы ақын – жыраулары поэзиясындағы педжагогикалық ойлар” (1990), Б.Момышұлының “Соғыс психологиясы” (1990) сынды т.б. еңбектерде ұлттық тәлім – тәрбиенің үлгілерінен, ақын – жыраулары поэзиясы мен халық салт – дәстүрінде, шешендік өнерде өзекті орын алуы арнайы сөз болды. М.Горький “Халқтың ауыз әдебиетін білмейінше, екңбекшгі халықтың мәдениет тарихын білу мүмкін емес” деген болатын. Қазақ этнопедагогикасының кең өрі алуы 1991 ж Қазстан Республикасының егеменді ел болуымен, мемлекттік Констиитуция қабылданып, ана тіліне мемлекеттік мәртебе берілуіне байланысты, ұлт тілі мен ұлт мәдениетінің өркендеуіне толық мүмкіндік туды. Қазақ тілі - ғылым тіліне айналып, кондидаттық, докторлық диссертациялардың ана тілінде қорғалуы осының айқын дәлелі болып отыр. 1991 – 1996 жылдардың арасында қазақ этнопдагогикасының проблемаларына арналған 3 докторлық, 20 тарта кондидаттықдиссертациялар қорғалды. 1994 – 1995 жылдары Қазақстанда тұңғыш рет педагогикалық ойдың 14 ғсырлық Антологиясының көп томдығы шыға бастады. Ы.Алтынсарин атындағы қазақтың білім проблемалары институт жанынан этнопедагогика және тәрбие лабораториясы ашылып, 1994 жылдан бері ғлыми – зерттеу жұмыстарымекн айналысуда. Сондай – ақ 1994 жылы этнопедагогика мен этнопсихологияның ғылыми-әдістемелік мәселелерімен айналысатын республикалық“Ұлағат” журналы, ал 1996ж. Қазақ этнопедагогикасының ғылыми-теориялық және әдістемелік-практиқалық мәселелерін арналған бірнеше облыстық. Республикалық, халықаралық конференциялар өткізілді. Сөйтіп, қазақ этнопепедагогикасының ғылыми – теоиялық, әдістемелік – практикалық мәелелері жан – жақты зерттеліп, тәжірибелер жинақталып, терминдері айқындалып, ғылыми жүйеге келтірді. Қазақ этнопедагогик ғылым ретінде қалыптасып, дамып жетелді, бір арнаға келтірді. жүктеу/скачать 1,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|