Қазақстан республикасының денсаулық сактау министірлігі с. Ж. Асфендияров атындағЫ

Болжамы. Жүре пайда болған токсоплазмозда-жағымды, ал туа пайда болған токсоплазмозда қолайсыз болып табылады. Диагностикасы

жүктеу/скачать 4,97 Mb. бет 169/251 Дата 12.09.2022 өлшемі 4,97 Mb. #149297

Болжамы. Жүре пайда болған токсоплазмозда-жағымды, ал туа пайда болған токсоплазмозда қолайсыз болып табылады. Диагностикасы. Токсоплазмозды анықтау науқастың ұқыпты клиникалық тексерілуіне негізденіп, мүшелердің (ЭКГ, көздің түбін тексеру, бас сүйектің рентгенографиясы, бұлшықеттің зақымдануы) арнайы зерттеу мәліметтері де қосылатынын айтқан жөн. Диагноз қою лабораториялық зерттеулер нәтижесінің негізіне сүйене отырып атқарылады, өйткені токсоплазмоздың клиникалық әйгіленістері әртүрлі (полиморфты) болады. Кеселдің кезеңдеріне (жасырын түрінен айқын түріне дейін) байланысты лабораториялық диагноз қоюдың әртүрлі әдістері қолданылады. Микроскопиялық әдіс. Ең үлкен диагностикалық маңыздылығы бар әдісі - паразитологиялық зерттеу. Ол микроскопия арқылы қанның боялған жұғындысында, жұлын сұйықтығының центрифугатында, лимфатикалық түйіндердің пунктатында немесе көмекей бездердің биоптаттарында, сонымен қатар өліктің мүшелеріндегі гистологиялық кесілген ұлпалардың биоптаттарында қоздырғыштардың табылуына негізденеді. Жағынды дайындап, Романовский-Гимза әдісімен бояп, микроскопта қарайды. Ми тіндеріндегі токсоплазмаларын табу электронды микроскопта қараумен немесе төте иммундыфлюоресцентті әдіспен атқарылады. Биологиялық сынама. Зерттелетін заттардың (қан, органдардан алынған патологиялық бөлшектер) сығындыларын (экстрактысын) ақ тышқандардың құрсақ ішіне жұқтырады. Экссудаттардан немесе ақ тышқандардың органынан дайындалған препараттарда токсоплазмалардың табылуы токсоплазмоздың жедел түрі екенін көрсетеді. Серологиялық әдістерге КБР, ПГАР, ЖИФР, ИФТ, Сэбин-Фельдман реакциясы (СФР) жатады. Соңғы әдіс сирек қолданылады, себебі реакция қою үшін тірі токсоплазмаларды қажет етуіне байланысты лабораториялық қызметкерлерге жұғу қауіпі бар. Олар ауруды жұқтырғаннан 1-2 аптадан кейін «оң» болады. Біз, З.Р. Сырғабаева және В.В. Воробьевамен (1966) бірлесе отырып, КБР қою үшін спирт-эфирлік экстракциялау әдісімен токсоплазмалық антиген дайындау тәсілін жасадық. Б.В. Каральник әріптестерімен бірлесе отырып ПГАР қою үшін иммунды реагент алу жолын енгізді, қазір ол Қазақстанда кең қолданылады. ИФТ, ЖИФР, ПТР ең сезімтал және спецификалық әдістер болып есептелінеді. Токсоплазминмен қойылатын тері-аллергиялық сынама. Бұл әдіс тұрғындар арасында жаппай скринингті тексеру жүргізуге қолайлы. Оң нәтижелі сынама токсоплазманың тек қана бұрын жұққандығын және басқа әдістерді пайдаланып жете тексерудің қажет екенін көрсетеді. Оң серологиялық және аллергиялық реакциялар сау адамдарда (30% дейін) жиі кездеседі және басқа аурулармен ауыратын науқастарда, оларды бағалауда абайлау керек. Серологиялық реакцияның теріс нәтижелері және, әсіресе, токсоплазминмен терілік сынаманың теріс нәтижесі, созылмалы токсоплазмоз диагнозын жоюға мүмкіндік береді. Реакциялардың оң нәтижелері тек адамның токсоплазмалармен инвазияланғанын ғана көрсететіні анық. Диагностикалық маңызын олар тек науқастарда токсоплазмоз нышандары үшін сипаттық білінуді ғана табады: ұзақ субфебрилитет, созылмалы улану нышандары, лимфоаденопатия, жүрек бұлшықеттеріндегі өзгерістер, бауырдың ұлғаюы, мидағы және бұлшықеттердегі кальцификаттар, хориоретинит ошақтары. Жүкті әйелдерде сероконверсия маңызды диагностикалық мәнге ие болуы мүмкін. Емдеуі. Токсоплазмозбен ауырған науқастардың емі комплексті болу керек. Жедел токсоплазмоз және созылмалы токсоплазмоздың өршуінде этиотропты препараттар маңызды, олар трофозоиттарда белсенді әсер көрсетеді. Мұнда пириметамин (хлорохин, дараприм) пайдаланады, ол 0,025 г 2-3 рет тәулігіне, 5-7 күн аралығында белгіленіп, сульфадимезинмен (2-4 г тәулігіне, 7-10 күн ішінде) бірге тағайындалады. 7-10 күн аралығымен, 3 курс жүргізу ұсынылған. Сонымен қатар хлоридиннің сульфадимезинмен (4 г тәулігіне) комбинациясын 3-4 апталық курсы ең тиімді болуы мүмкін. Хлоридин ересектерге 1-ші күні 75-100 мг мөлшерінде, 2-күннен курстың аяғына дейін-25 мг тәулігіне қабылдау белгіленген. Емдеу перифериялық қанды тексеру барысында және 6-10 мг фолий қышқылымен бір мезгілде белгіленуі арқылы жүргізіледі. Жүкті әйелдерді спирамицинмен (ровамицин) емдеуге болады: 3 млн.х 3 рет 7-10 күн. Туа пайда болға н токсоплазмозбен ауырған балалар хлоридинді 1 мг/кг тәулігіне алады. Сульфадимезиннің тәуліктік мөлшері балаларда 100 мг/кг құрайтыны белгілі. Сондай-ақ басқа да этиотроптық әсері бар препараттар қолданылады. Соның ішінде аминохинол, хингамин (делагил), сульфаниламидтер (бисептол, сульфапиридазин, сульфадиметоксин және т.б.), антибиотиктер тетрациклинді қатардағы, метронидазол. Токсоплазмоздың созылмалы түрінде, науқастың организмінде қоздырғыш циста түрінде болады, мұнда жоғары көрсетілген препараттар әсер етпейтіні анықталған. Бұндай жағдайларда жақсы әсерін комплексті терапия беретіні анық, химиотерапияның (хингамин, делагил, тетрациклин) 5-7 күндік курсын трофозоит сатыларындағы токсоплазмаларға қарсы тағайындау қажет. Витаминдер, десенсенсибилизациялау үшін қолданылатын препараттар (димедрол, пипальфен, супрастин, кортикостероидтар аздаған мөлшерде) бірге тағайындалады. Міндетті түрде токсоплазминмен иммунотерапия жүргізіледі. Әрбір науқас үшін жеке жұмыстық ертінді титрация сынамасы арқылы анықталады (гиперемия диаметрі және тері инфильтрациясында енгізу орны 10 мл артық болмау керек). Тексеріліп таңдап алынған токсоплазмин дозасын тері ішіне 1-ші күні 0,1 мл 3 жерге, 2-ші күні 4 инъекция 0,1 мл-ден енгізеді, ал содан кейін күн сайын 1 инъекциядан қосып отырып, 8-ші күні инъекция саны 10-ға дейін жеткізеді. Токсоплазмозды емдеу уақытында күн сайын ультракүлгін сәулелерін, ¼ тен 1 биодозаларға дейін көбеюші мөлшерде жүргізу керек. Жүкті әйелдерде КБР-ның және терілік сынаманың «оң» нәтижесі білінсе, бірақ токсоплазмоздың клиникалық көріністері болмаса, онда оларды емдеу қажет емес. Токсоплазмоздың созылмалы түрімен ауыратын жүкті әйелдерге иммунотерапияның профилактикалық курсын жүргізуді қажет. Жүкті әйелдер үшін ең үлкен қауіп-қатер токсоплазмозбен жаңа залалдану болып табылатыны мәлім. Мұндай жағдайларда химиотерапия (1-2 курс) жүргізіледі. Химиотерапиялық препараттарды жүктіліктің 1-3 айында тағайындауға болмайды, себебі олардың көбі, әсіресе хлоридин, сульфадимезин және тетрациклин тератогенді әсерге ие болып, іштегі нәрестеге зақым келтіруі мүмкін. жүктеу/скачать 4,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу: